2.7 Metabole botziekten

Question 1

Wat zijn de kenmerken van het skelet?

Answer 1

15% van het totale lichaamsgewicht
Droog skelet (Water en vet verwijderd) is 10% van het totale gewicht
- 65-70% mineralen (38% calcium, 18% fosfaat ratio 2:1 vrij constant)
- 30-35% droog organisch

Question 2

Wat zijn de functies van het skelet?

Answer 2

• Stevigheid
• Bescherming
• Vormgeving
• Bron van mineralen -> Calcium en fosfaat

Question 3

Wat is het belang van calcium?

Answer 3

• Prikkelgeleiding
• Spiercontractie
• Immuunrespons
• Hormoonsecretie

Question 4

Wat is het belang van fosfaat?

Answer 4

• Energievoorziening
• DNA/RNA
• Enzymen

Question 5

Welke factoren spelen een rol bij de calcium fosfaat huishouding?

Answer 5

• Vitamine D
• PTH
• Calcitonine
• FGF23/Klotho

Question 6

Welke rol speelt vitamine D in de calcium en fosfaat huishouding?

Answer 6

Vitamine D onderhoud calciumbalans in het lichaam. Vitamine D ontstaat onder invloed van zonlicht, zit in voeding (Vis en vlees)

Question 7

Wat gebeurd er bij een vitamine D deficiëntie?

Answer 7

Kalk gaat omlaag in het bloed door minder resorptie uit de darmen. Het lichaam wilt dit niet en gaat kalk uit de botten halen -> Botresorptie. Dit wordt gedaan door de productie van PTH

Question 8

Wat zijn de gevolgen van vitamine D deficiëntie?

Answer 8

• Rachitis (Komt voor bij kinderen)
• Osteomalacie (Rachitis maar dan bij volwassenen)
• Centraal staat de gestoorde mineralisatie van het bot

Question 9

Wat zijn de oorzaken van een vitamine D deficiëntie?

Answer 9

• Tekort in voeding
• Onvoldoende blootstelling aan zonlicht
• Malabsorptie
• Onvoldoende 25-hydroxylering (Leverziekten)
• Onvoldoende 1-alfa hydroxylaseactiviteit (Nierziekten)
• Vitamine D resistentie
• Anti-epileptica gebruik

Question 10

Wat is de pathogenese van rachitis en osteomalacie?

Answer 10

Bij kinderen onvoldoende mineralisatie in de matrix van de groeischrijven -> Verminderde lengtegroei en verbreding van de kraakbeenzones

Question 11

Wat is het klinische beeld van rachitis en osteomalacie?

Answer 11

Hypocalciemie:
- Spierzwakte
- Hypotonie
- Tetanie

Botpijn
Verhoogd fractuur risico

Question 12

Wat zijn looser’s zones?

Answer 12

Wordt gezien bij osteomalacie op de röntgenfoto
Pseudofracturen -> Looser’s zones -> Dwarslijntjes in de botten

Question 13

Hoe gaat de diagnostiek van osteomalacie?

Answer 13

• Labonderzoek: Calcium, fosfaat, vitamine D, PTH, alkalische fosfatase
• Afbeeldend onderzoek: Conventioneel röntgenonderzoek, DEXA
• Histologisch onderzoek: Tetracycline gelabelde botbiopt

Question 14

Wat is de behandeling van rachitis en osteomalacie?

Answer 14

• Vitamine D suppletie
• Preventie bij kleine kinderen

Question 15

Wat is de rol van de bijschildklieren?

Answer 15

De bijschildklieren produceren PTH.
PTH zorgt ervoor dat het kalk gemobiliseerd wordt uit het bot en het zorgt ervoor dat de fosfaatuitscheiding via de nieren omhoog gaat

Question 16

Wat is de definitie van hyperparathyreoïdie (Primaire, secundaire en tertiaire vorm)?

Answer 16

Aandoening van het calcium- en botmetabolisme, secundair aan een toegenomen secretie van PTH door de bijschildklieren

Primaire vorm: Meestal ten gevolge van afwijking in bijschildklieren zelf
Secundaire vorm: Ontstaat bij een neiging tot daling van de serum calciumconcentratie (Nieraandoening, ernstige vitamine D gebrek)
Tertiaire vorm: Ontstaat als bij een patiënt met een secundaire vorm de bijschildklieren autonoom gaan functioneren

Question 17

Wat is het klinische beeld van hyperparathyreoïdie?

Answer 17

Meestal licht verhoogd serum calciumconcentratie zonder symptomen. Afhankelijk van de variant komen er wisselende fosfaatspiegels voor -> Bij primaire hyperparathyreoïdie is het verlaagd

Symptomen:
- Vermoeidheid
- Buikpijn
- Spierzwakte
- Psychische veranderingen
- Polyurie
- Niersteenkolieken

Question 18

Welke botafwijkingen kunnen er ontstaan ten gevolge van hyperparathyreoïdie?

Answer 18

• Gegeneraliseerd botverlis
• Subperiostale botresorptie
• Multiple botcysten (Osteitis fibrose cystica) -> Door sterk toegenomen activiteit van de osteoclasten
• Zout- en peper aspect van de schedel
• Pathologische fractuur
• Bruine tumor (Histologisch lijkend op reusceltumor)

Question 19

Wat is de behandeling van hyperparathyreoïdie?

Answer 19

De oorzaak weghalen
Cinecalcet:
- Verhoogt gevoeligheid van calciumreceptor voor extracellulair calcium, daardoor vermindering van de PTH aanmaak

Question 20

Wat is renale osteodystrofie?

Answer 20

Verzameling botziekten voorkomend bij patiënten met een nierziekte:
- Verminderde biosynthese functie (Vitamine D effect), (Osteomalacie)
- Verminderde excretiefunctie: Toxische metabolieten -> Geeft metabole acidose en daardoor decalcificatie/osteoporose
- Hyperfosfatemie, geeft hypocalciemie waardoor een verhoging van PTH waardoor hyperparathyreoïdie

Question 21

Wat is de behandeling van renale osteodystrofie?

Answer 21

Preventie

Question 22

Wat is M. Paget?

Answer 22

• Osteitis deformans
• Focale skeletaandoening
• Toegenomen botombouw in 1 of meer botdelen
• Activiteiten van de osteoclasten verhoogd waarna de activiteit van osteoblasten ook wordt verhoogd
• Identificatie van viraal RNA (Lijkend op paramyxovirus)
• Associatie met het houden van huisdieren

Question 23

Wat is de incidentie van M. Paget?

Answer 23

• Zelden voor 40e levensjaar
• Prevalentie patiënten >80 jaar tot 10%
• Zeldzaam in China, Japan, Iran, India, Scandinavië, Afrika en Midden-Oosten
• Na osteoporose meest voorkomende metabole ziekte
• Vaker bij mannen

Question 24

Wat zijn de kenmerken van M. Paget?

Answer 24

• Meestal asymptomatisch
• Botpijn
• Aangedane gebieden voelen warm aan en zijn gevoelig
• Komt voor in de bekken, femur, wervelkolom, tibia en schedel
• Soms artritis als het focus dichtbij een gewricht zit
• Zelden uitbreiding naar de andere kant van de gewrichten
• Geen nieuwe foci
• Kan wel opvlammen in oude Paget gebieden

Question 25

Wat zijn de symptomen die kunnen ontstaan bij M. Paget?

Answer 25

• Verhoogd risico op fracturen (Abnormale neerslag van weefbeen, corticale remodelering, intenste osteoclasten resorptie)
• Zenuwuitval door druk (Doofheid)
• Steal syndroom

Question 26

Wat gebeurd er als de osteoclast of osteoblast activiteit omhoog gaat bij M. Paget?

Answer 26

• Osteoclast activiteit omhoog -> Meer hydroxyproline of pyridoline cross links in urine
• Osteoblast activiteit omhoog -> Meer alkalische fosfatase
  Alkalische fosfatase en pro-collageen 1 N-terminale peptide correleren het beste met ziekteactiviteit

Question 27

Wat is de beeldvorming van M. Paget?

Answer 27

• Aantal laesies neemt niet toe, wel soms de ernst van de laesies
• Focale ziekte, scherpte, demarcatie tussen normale en aangedane gebieden
• Botscans sensitiever dan röntgenfoto’s
• 10% mono-ostotische vorm
• Patiënten met poly-ostotische vorm at risk voor tumoren, complicaties, high output cardiale insufficiëntie en neurologische veranderingen
• Paget’s sarcoom <1% en zelden <70 jaar

Question 28

Wat is de behandeling van M. Paget?

Answer 28

• Remmen osteoclast activiteit
• Bisfosfonaten eerste keus, korte tijd hoge dosis
• Klachten en biochemische markers bepalen de intensiteit en duur
• Streven alkalische fosfatase en hydroxyprolineuitscheiding binnen normaalwaarden te krijgen
• Soms orthopedische operatie bij artrose, standsverandering, fractuur of wervelkanaalstenose

Question 29

Wat is achondroplasie?

Answer 29

Meest voorkomende van de congenitale stoornissen van de groeischijven (Osteochondrodisplasieën)
Meestal ten gevolge van mutatie in gen dat codeert voor fibroblast groeifactor receptor 3 (FGFR3) op de korte arm van chromosoom 4

Overstimulatie van deze receptor leidt tot remming van de proliferatie van kraakbeen

Question 30

Wat zijn de kenmerken van achrondroplasie?

Answer 30

• Autosomaal dominant erfelijke aandoening (FGFR3)
• 20% positieve familie anamnese
• 80% spontane nieuwe mutaties
• Meestal ten gevolge van niet lethale heterozygote conditie
• Disproportionele verkortingen van de proximale delen van de extremiteiten
• Bowed legs
• Lordotische houding

Question 31

Wat is Osteogenesis Imperfecta?

Answer 31

Brittle bone disease:
- Groep van erfelijke ziekten
- Abnormale ontwikkeling van type I collageen
- Type I collageen aanwezig in huid, gewrichten, ogen, osteoid
- Verschillende genetische defecten

Question 32

Wat is het kliniek van Osteogenesis Imperfecta?

Answer 32

Spectrum van aandoeningen met verschillende ernst
- Type I-IV
- Type II autosomaal recessief, lethaal
- Gestoorde dentinogenese
- Gehoorstoornissen
- Blauwe sclerae
- Multipele fracturen en dientengevolge deformiteiten

Question 33

Wat is Osteopetrose?

Answer 33

Marble Bone Disease, ziekte van Buchem
Aandoening door insufficiëntie van osteoclast activiteit. Moleculaire basis is heterogeen. Afwijkende sclerostine productie (Botaanmaak wordt dan niet geremd)