Wondbehandeling Flashcards
Wond
Onderbreking van anatomische en functionele samenhang van weefsel, veroorzaakt door externe factoren waarbij al of niet weefsel verloren is gegaan.
Oorzaken van wonden
- Mechanisch: schaaf, snij, steek, schot, bijt, stoot
- Chemisch: zuren, chloor…
- Thermisch: verbranding, bevriezing
- Electrisch: stroom, bliksem
- Straling: radioactief, zonverbranding
- Infectie: onvoldoende afweer tegen micro-organismen
- Oncologie: (huid)carcinomen
- Circulatie: slechte doorbloeding
Acute wond
- Wonden met acute etiologie, continuïteitsverlies van huid is ontstaan door trauma of chirurgische ingreep, onafhankelijk van duur bestaan deze wond.
- Verwachting: wond sluit binnen enkele weken spontaan. Bijv. schaafwond, snijwond, neusbloeding of na operatie
Complexe wond
Elke acute (na trauma of chirurgie) of chronische (door veneuze/arteriële insufficiëntie, decubitis, maligniteit) wond die langer dan verwacht nodig heeft om te genezen.
Over algemeen >3wk. Extra specialistische zorg nodig.
Voorwaarden voor primaire wondsluiting
Schone wond, gladde wondranden die goed worden doorbloed, nauwelijks tot geen granulatievorming en bij diepere wond soms gelaagde sluiting nodig.
Secundaire wondgenezing
Kan niet primair gesloten worden, dus gaat vaak om groot defect, sluiting door granulatie en contractie. Bijv. na trauma of wondinfectie.
Epidermale wondgenezing
Regeneratie (wondranden groeien naar elkaar toe), beschadiging is niet dieper dan papillaire laag dermis. Bij oppervlakkige schaafwonden, blaren en oppervlakkige brandwonden.
Wat is van belang bij een acute wond?
Kijken of gesloten of niet. Gesloten wond reinig je niet! Open wond wel, je reinigt met lauwwarm kraanwater. Na reinigen kan je overgaan op secundaire wondzorg.
Verschillende fasen van wondgenezing
- Hemostase/reactiefase: 0-30 min, vaak samen met fase 2/inflammatiefase. Wond vult met bloed door bloedvatbeschadiging. Vasoconstrictie om bloeding onder controle te krijgen. Dan stolselvorming door interactie trombocyten en fibrine.
- Inflammatiefase: 1-3dg. Er komt ontstekingsreactie, witte bloedcellen voor opruimen en voorbereiden herstelfase.
- Proliferatie/granulatiefase: 3-10dg. Ingroei bloedvaten in de wond. Wondcontractie
- Remodellering/maturatiefase: 10dg-2jr. als wond gesloten litteken, duurt lang voordat hersteld. Wond wordt kleiner en litteken verbleekt.
Wat is het doel van wondbehandeling?
Het krijgen van een schoon wondbed. Anders blijft wond vies en kan granulatiefase niet bestaan. Dus autolyse (opruimen bacteriën en dode celresten) van belang.
Littekenrijping
Collageen type III omgezet naar type I. na 2wk: litteken ong. 5% originele sterkte. Na 1mnd ong. 40% en na >1jr ong. 80%, wordt nooit meer alles.
Factoren die wondgenezing kunnen verstoren
Roken, DM, ouderdom, obesitas, immuunstoornis, infectie, druk, ondervoeding, arteriële insufficiëntie, net vitaal weefsel en neuropathie.
Wondbeoordeling, TIME-S model
- Tissue: locatie, kleur (zwart, geel (fibrine of dood weefsel) en rood (granulatie)). Rood wil je beschermen, zwart verwijderen en geel verwijderen en reinigen.
- Infectie: infectiekenmerken en geur (stinkende wond duidt op infectie)
- Moisture: nat/vochtig/droog, hoeveelheid wondvocht. Als te nat vocht weghalen en te droog toevoegen. Vochtig wondbed geeft snellere genezing dan droog.
- Edge: wondranden, tunnels en ondermijning
- Surrounding skin: conditie van omringende huid (bijv. droge huid, eczeem etc.)
Wat zijn tekenen van (acute) wondinfectie
Roodheid, warm, zwelling, pijn en functiebeperking.
Erysipelas
Oppervlakkige vorm van cellulitis in dermis en oppervlakkig subcutaan vetweefsel. Acuut ontstaan, felrood, scherp begrensd, voelbare rand. Vaak ook koorts en overgeven. Door groep A streptokokken
