Acute buik Flashcards
Wat is acute buik
Ernstige buikpijn die hoogstens in paar dagen aanwezig met alarmsymptomen en veel pijn. PT moet met spoed naar het ziekenhuis, daar kijken of spoedoperatie nodig is of niet. Dus HA zoekt niet naar diagnose maar of PT naar ziekenhuis moet of niet.
Hoe kan de pijn ontstaan bij acute pijn?
Door prikkeling van sensibele zenuwen door viscerale (diffuse pijn) en pariëtale (scherpe pijn) vezels. Of door rek op orgaan met gladspierweefsel (koliekpijn).
Dus pariëtale pijn is scherp en lokaliseerbaar. Visceraal is diffuus dus minder goed te lokaliseren.
Pathofysiologie van acute buik
Obstructie, ontsteking, bloeding, perforatie, necrose, vaatafwijking, trauma, zenuwaandoening en gerefereerde pijn
Waar moet je in anamnese van buikpijn naar vragen
Eten/drinken, mictie/defecatie, koorts, misselijk/braken, VG en vervoerspijn.
Wat kan je DD zijn bij ernstige buikpijn, geen bewegingsdrang meer, gevoelige mictie, transportpijn
Appendicitis, niersteen, GI-infectie en UWI
Wat kan je voor aanvullend onderzoek doen bij buikpijn
Urine onderzoek naar leuko’s, ery’s en nitriet. CRP bepalen in 1e lijn is niet zinvol.
Kenmerken voor niersteen
Acuut ontstaan, rustig over drempels-> peritoneale prikkeling.
Wanneer moet je direct verwijzen bij acute buikpijn
Heel veel buikpijn, afwijkingen buikonderzoek en 1/meerdere spoedeisende diagnoses in DD.
Hoe snel je verwijst hangt af van hoeveelheid pijn en afhankelijk waar je aan denkt.
Hoe kan buikpijn ontstaan?
Door zenuwprikkeling of rek op een orgaan met glad spierweefsel. Bewegingsdrang duidt op koliekpijn.
Acute buikpijn
Pijn is binnen 1wk ontstaan en pt heeft meestal koorts. Bij per-acute buik is buikpijn 2-4h geleden ontstaan en gaat om levensbedreigende situatie.
Sommige oorzaken acute buik zijn ernstig en moeten met spoed behandeld worden, dus zaak om in te schatten. Dat kan je doen door erop te letten of pt zieke indruk maakt en of hij/zij pijn heeft
DD acute buik
- Intra-abdominaal: perforatie, infectie, vasculair, trauma of obstructie
- Extra-abdominaal: pulmonaal, cardiaal, endocrien, hematologisch, neurologisch en intoxicatie.
Wanneer verwijs je patiënt naar 2e lijn?
Hevige pijn, afwijkingen bij LO en 1/meerdere ernstige aandoeningen in DD
Bij vraag je in anamnese naar als iemand komt met acute buik
- Anorexie en intake
- Nausea en vomitus
- Defecatie en mictie
- Zwangerschap
- Vervoers- en koliekpijn
- AMPLE: allergie, medicatie, VG (past), last meal (nuchterheid 6-8h voor anesthesie) en event
LO acute buik
- Algemene parameters: algemene indruk (is iemand hemodynamisch stabiel) bloeddruk, hartslag, pijnscore, temperatuur, saturatie, ademhaling en urineproductie (als <30cc/h kan duiden op verminderde orgaanperfusie). Geeft indicatie hoe ziek iemand is en hoe acuut moet worden gehandeld. Koorts is belangrijk kenmerk acute buik.
- Abdomen onderzoek: inspectie, auscultatie, percussie, palpatie en evt. rectaal/vaginaal toucher.
Abdomen onderzoek
- Inspectie: ascites, littekens, breukpoorten, bewegingsdrang en uitstulpingen/herniae
- Auscultatie: peristaltiek (normaal, levendig of spaarzaam) en stille buik of gootsteengeruis
- Percussie: percussiepijn, opgeheven leverdemping (teken van vrij lucht in buikholte) en blaasdemping (urineretentie)
- Palpatie: defense musculaire, actief spierverzet, lokale of gegeneraliseerde pijn, psoas sign (appendicitis) en Murphy teken (cholecystitis)
- Rectaal/vaginaal toucher: grote tumor
Aanvullend onderzoek buik kan bestaan uit:
- Lab (bloedonderzoek): ontstekingsparameters, bloedkweek, elektrolyten, nierfunctie, stollingsstatus, leverenzymen, bilirubine, amylase en lipase
- Urinetest: nitriet, erytrocyten en zwanger (HCG)
- Beeldvorming: echo, CT-scan, ECG bij pijn in bovenbuik, evt. MRI bij jonge kinderen en vruchtbare vrouwen, angografie, endoscopie, laparoscopie. X-BOZ en thorax hebben nauwelijks toegevoegde waarde.
OK-indicaties bij acute buik
Perforatie, appendicitis, cholecystitis, gecompliceerde diverticulitis (perforatie), darmischemie, inklemmende hernia, intra-abdominale bloedingen en mechanische ileus.
Appendicitis
Door afsluiting van appendix vermiformis, door obstipatie of dense feces. Begint vaak met pijn rondom de navel-> komt door prikkeling viscerale peritoneum. Pijn zakt dan naar rechtsonder (peritoneale prikkeling).
Andere klachten: nausea, vomitis, koorts en anorexie.
LO: defense muculair, loslaatpijn, pijn bij percussie en McBurney pijn.
AO: lab geeft verhoogd CRP en leukocyten. Echo zie je verdikte appendix en vetinfiltratie rondom.
Soorten appendicitis
- Acute: acute ontsteking met infiltraat in gehele wand of pus in het lumen
- Ongecompliceerde: flegmoneuze appendicitis zonder necrose of perforatie
- Gecompliceerde: gangreuze ontsteking, perforatie van appendix, infiltraat of met abces
Behandeling appendicitis
Opereren met laparoscopische appendectomie (appendix verwijderen) met antibiotica postoperatief. Je opereert tenzij: wens patiënt en als hoog operatief risico. En ook niet bij langer bestaande klachten, hoe langer je wacht hoe moeilijker de operatie wordt.
Appendicitis acuta:
Acute ontsteking van appendix, algemene ziekteverschijnselen als koorts, anorexie en lokale peritonitis tekenen
vFlegmoneuze appendicitis
Geen tekenen gangreen of perforatie
Gangreuze en geperforeerde appendicitis
- Gangreuze: met necrose van appendix
- Geperforeerde: met perforatie, o.b.v. necrose. Vrij vocht in abdomen, antibiotica bijgeven
Appendiculair infiltraat en (peri)appendiculair abces
- Infiltraat: palpabele weerstand in R fossa iliaca zonder peritonitis verschijnselen
- Abces: vochtcollectie op echo of CT, drain aanleggen
Complicaties bij appendectomie
- Preoperatief: perforatie, peritonitis
- Peroperatief: bloeding, foecale spil en perforatie
- Postoperatief: pneumonie, wondinfectie, intra-abdominaal abces en sepsis
Ileus vormen
- Mechanische: obstructie door adhesie, tumor, fecoliet of volvulus. Geeft acute buik
- Paralytische: verlamming door operatie, elektrolytstoornis, infectie, abces of medicatie. Afwachtend beleid.
Meest voorkomende symptomen van ileus
Obstipatie/overloopdiarree (water kan wel over ontlasting heen), nausea/vomitus en opgeblazen gevoel, bolle buik.
Belangrijkste symptomen: ontlastingsproblematiek en braken!!
LO ileus
Bij paralytische is sprake van opgeheven peristaltiek, dus stil. Bij mechanisch kan gootsteengeruis worden waargenomen.
Verder bij percussie een hypertympaan geluid met hoog klinkende pingels.
AO ileus
Niet altijd nodig, het is klinische oorzaak tenzij onbekende oorzaak. Dan kan je CT doen om oorzaak te achterhalen. Op X-BOZ zie je uitgezette darmlissen. Verder: lab (CRP, leuko’s en lactaat).
Behandeling ileus
Onderliggende oorzaak moet worden behandeld. Belangrijk: niet per os innemen! En maaghevel inbrengen. Infuus is nodig voor dehydratie en elektrolytstoornissen.
Behandeling kan dus conservatief of operatief. En kan klysma (darmspoeling worden gegeven) en control CT-abdomen na 24h paralytische ileus en tijdelijk stoma.
Complicaties ileus
Meest gevreesd is perforatie. 3-6-9 regel geldt; dunne darm mag 3cm uitzetten, dikke darm 6 en caecum 9.
Diverticulitis
Stekend pijn in buik links. Vaak: braken, diarree en obstipatie en bloed bij ontlasting.
Er is sprake van een geprikkelde buik, verhoogd CRP en leukocyten. Op CT zie je: ontstoken darmwand, abces of perforatie.
2 vormen: gecompliceerd en ongecompliceerd.
Ongecompliceerde diverticulitis
Ontstoken divertikel, conservatief behandeling via pijnstilling en laxantia.
Gecompliceerde diverticulitis
Ontstoken divertikel met perforatie, abces of fistelvorming. Zelfde klachten maar ook koorts en hevigere buikpijn.
Behandeling is afhankelijk van Hinchey classificatie:
o Hinchey 1-2: lokaal abces, behandel met antibiotica en drainage
Hinchey 3-4: perforatie, behandel met laparoscopie met spoelen of resectie.
Volvulus
- Draai van de darm om zichzelf heen, om steel mesenterium. Hierdoor obstructie van lumen en verminderde perfusie. Vaak sigmoïd of caecum. Risicofactor is colichocolon (>1,5cm). Op beeldvorming: coffeebean sign, whirl sign.
- Behandeling: endoscopische detorsie en desufflatie. Bij perforatie/necrose doe je chirurgische interventie en resectie bij recidief na conservatieve behandeling
Invaginatie
- Instulping van darm, vaak in ileum in caecum. Vaak bij kinderen 6mnd-2jr. is vaak idiopathisch. Beeldvorming: donut sign of target sign. Of schietschijf fenomeen waar je allerlei laagjes ziet.
- Behandel: lucht of barium, hydrostatische repositie.
Ulcus pepticum
- Ulcus duodeni of ventriculi. Het is schaafwond aan binnenkant maag/duodenum. Geneest of wordt erger.
Als bloed overgeven-> zit het in maag. Donkere ontlasting-> in duodenum.
Oorzaak: H. Pylori, NSAID, (roken/alcohol) - Behandel:
o Ongecompliceerd en H. Pylori-> triple therapie via omeprazol. Amoxicilline en claritomycine
o Bloeding: endoscopie
o Perforatie: conservatief of chirurgie
