W11 HC.6 Huidtumoren: van premaligne naar maligne Flashcards
Lagen epidermis?
- Stratum corneum
- Stratum lucidum
- Stratum granulosum (lammelar granules)
- Stratum spinosum (keratinocyten + melanocyten)
-> Hier ontstaat melanoom - Stratum basale
-> Hier ontstaat BCC/ PCC/ AK/ Bowen
Oorzaken toename incidentie huidkanker (epidemiologie)?
- Zon cultuur, zonnebank
- Immunosuppressie
- Vergrijzing
- Vergroot bewustzijn
- Registratie
Risicofactoren huidkanker?
- Genetica (pigment onafhankelijke en afhankelijke genen)
- Leeftijd & geslacht
- UV expositie (leeftijd, intermitterend/cumulatief, verbranding, UVB/UVA)
- Dermato-oncologische voorgeschiedenis
- Iatrogene factoren (immuunsuppressie, fototherapie, radiotherapie, arseen)
- Leefstijl (roken-, BMI-, alcohol-, SES-, koffie+)
- Chronische ulcera
- Fenotype (huidtype (type I), UV-schade)
- Virus infectie (HPV, HHV 6)
Eigenschappen UVA en UVB straling?
UVA:
- Dieper in de huid (dermis); breedgolvig
- Pigmentatie, zonnebrand nodig, mutaties, tumoren, huidveroudering, immuunsupressie
UVB:
- oppervlakking op de huid (epidermis); kortgolvig
- Huidverdikking, pigmentatie, vitamine D aanmaak, zonnebrand nodig, mutaties, tumoren, immuunsupressie
UV straling zorgt voor DNA schade
-> p53 mutatie en immuunsuppressie
Samen zorgen deze voor huidkanker
?!
Huidkankertype + voorloper:
Basaalcelcarcinoom:
- Geen
Plaveiselcelcarcinoom:
- Actinische keratosen
- Morbus Bowen
Melanoom:
- Melanoma in situ
- Lentigo maligna
- Giant congenitale naevus
Wat is actinische keratose (AK)?
- Cutane premaligniteit
- Dysplasie onderste laag van de basaalmembraan
- Prevalentie boven 50jr: 30% vd mannen, 20% vd
- Natuurlijk beloop:
-> Persisteren
-> Spontane regressie (15-63% na 6 mnd)
-> Invasieve groei (=PCC) tot 0,075% per AK per jaar - AKs ook vooral biomarker field cancerization
Wat is Morbus Bowen?
- In situ PCC/ Intra-epidermaal PCC
- Meestal solitair, soms multipel
- Kan overal voorkomen, ook op slijmvliezen (vaak HPV geassocieerd)
- 3-10% PCC
AK/ Morbus Bowen beleid?
- Wanneer biopt: bij twijfel over de diagnose en ter uitsluiting cutane maligniteit (invasieve groei).
Therapie:
- Lokale destructie:
-> Cryotherapie
-> Curettage/electrocoagulatie
-> Excisie (alleen bij Bowen)
- Veldbehandeling:
-> Efudix crème (5-fluorouracil)
-> Aldara crème (imiquimod)
-> Fotodynamische therapie (PDT)
-> Dermabrasie/ Peeling
5-fluorouracil / Efudix
- Cytostaticum/ lokale chemotherapie: 2x per dag, 4wk
- AKs, sBCCs, m. Bowen
- Voordeel: veldbehandeling, door patiënt zelf
- Nadeel: allergie, lokale reacties, therapietrouw
Imiquimod 5% creme/ Aldara
- Immuunmodulator:
-> 3x per wk, 4 wk (AK)
-> 5x per wk/ 6wk (superficieel BCC) - Nadeel: 1-10% systemische bijwerking, lokale reactie, beperkt oppervlak
Fotodynamische therapie:
- O2 + licht + fotosensitizer (5-aminolevulinezuur, methyl-aminolevulinaat)
-> protoporfyrine IX - Zuurstofradicalen: apoptose en necrose
- Nadelen: dagbehandeling, pijn, alternatief daglicht fotodynamische therapie (cave weersomstandigheden)
- Voordelen: fraaie genezing, therapietrouw)
Anamnese+LO:
Anamnese
- UV straling; cumulatief + intermitterend
- Immunosuppressie
- Klachten (pijn, snelle progressie)
- Dermato-oncologische voorgeschiedenis
LO
- Voorkeursplekken: zon blootgestelde delen huid
-> Aangezicht, onderlip, oren, handruggen, onderarmen, onbehaarde schedel, decoloté + onderbenen (vrouwen)
- Palperen!
- Let op: wondjes, zwelling/induratie, pijn
- Totale huid inspectie
Congenitale melanocytaire naevi (CMN):
- 1% pasgeborenen (<1.5 cm =klein, 1,5-20 cm = medium, 20-40 cm = groot, >40cm
-> Indeling obv verwachte grootte op volwassen leeftijd (projected adult size)’ - Lifetime risico op melanoom is <5%, risico gerelateerd aan de grootte
- Melanoom op kinderleeftijd zeldzaam 1/3 uit CMN
Lentigo maligna:
- Intra-epidermaal melanoom/ in-situ melanoom
- Mediane leeftijd =70jr
- Zon blootgestelde huid, 74% gelaat
- Progressie naar lentigo maligna melanoom (5%?)
- Moeilijk klinisch afgrensbaar
Diagnostiek + behandeling lentigo maligna?
Diagnostiek: mapping biopten + dermatoscopie
Behandeling: conventionele excisie met 5 mm marge
+ Histologische beoordeling gehele laesie (8-29% LM, blijkt na excisie lentigo maligna melanoom)
- Grote defecte, oudere patiënten
- Grote kans irradicaliteit bij 5 mm marge (radicaliteit randen 0-86%)
- Recidiefkans 7-20%
Micrografisch gecontroleerde chirurgie = Breuninger
Voordelen:
- Volledige beoordeling excisieranden (vs 2% bij conventionele excisie)
- Weefselsparend
- Pas sluiting bij radicaliteit
- Recidiefkans 2-5%
Nadelen:
- Grote defecten, oudere patiënten
- Mogelijk meerdere rondes, uitgestelde sluiting
Systematische beschrijving voor wat de dermatoloog ziet: PROVOKE:
- Plaats
- Rangschikking
- Omvang (aantal en grootte)
- Vorm
- Omtrek (begrenzing scherp/vaag)
- Kleur
- Efflorescentie (erytheem, macula, papel, tumor, plaque, ulcus, squamae, keratose, tumor, erosie, teleangiectasie)
Anamnese en LO BCC?
Anamnese:
- Beloop
- Klachten
- UV straling; cumulatief + intermitterend
- Immunosuppressie
- Dermato-oncologische voorgeschiedenis
- Andere risicofactoren: genetisch, radiotherapie, lokaal trauma
LO:
- Omvang tumor
- Onderliggende structuren
- Indien gelaat: H-zone
- Totale huid inspectie
Basaalcel naevus syndroom (= Gorlin-Goltz syndroom):
- Mutaties in PTCH gen
- BCCs vanaf jonge leeftijd
- Preventie!! -> Beschermen tegen UV, niet verbranden, beperken röntgenstraling
Diagnose basaalcel naevus syndroom (BCNS) kan worden gesteld op het klinisch beeld en is aannemelijk bij aanwezigheid van 2 major criteria of 1 major en 2 minor criteria.
Major:
- multipele (>2) basaalcelcarcinomen of 1 BCC onder de 20 jaar
- Odontogene kaakcyste
- 3 of meer palmar pits of plantar pits
- Ectopische calcificatie of vroege (<20jr) calcificatie van de falx cerebri
- Ribafwijkingen
- Eerstegraads familielid met BCNS
Minor:
- Macrocephalie (grote hoofdomtrek)
- Congenitale misvormingen (gespleten lip of verhemelte, frontal bossing, oogafwijkingen)
- Skelet afwijkinggen
- Radiologische afwijkingen
- Ovarium fibromen, cardiale fibromen, medullablastoma
Kenmerken BCC?
- Kenmerkend: glazige, wasachtige, doorschijnende papel, plaque of nodus met parelmoerachtige glans
- Vaak: centrale ulceratie, verheven blekere rand, teleangiëctasieën (zeker dermatoscopisch), snel bloedend, niet genezend
- Soms: atrofie, onscherpe begrenzing, gepigmenteerd
Onderscheid hoog/laag risico BCC
3 Vormen groei van BCC:
- Oppervlakkig/ superficieel (niet agressief)
- Nodulair (niet agressief)
- Sprietig (agressief)
Locatie:
- Buiten H-zone gelaat, romp, extremiteiten (laag risico)
- H-zone (hoog risico)
Grootte:
- <2cm (laag risico)
- >2cm (hoog risico)
Eerdere behandeling:
- Primair (laag risico)
- Recidief (hoog risico)
-> Laag risico: excisie met 3mm marge of topicale therapie voor superficieel BCC
-> Hoog risico: excisie met min. 5 mm of mohs’ micrografische chirurgie (H-zone gelaat)
Voor- en nadelen Mohs chirurgie?
Voordelen:
- Weefselsparend
- Hogere kans radicaliteit, lagere kans recidief
Nadelen:
- Arbeidsintensief
- Kostbaarden dan excisie
Wanneer geen mohs chirurgie?
- Melanoom/ melanoom in situ
- Voldoende ruimte voor excisie inclusief passende marge
- Inoperabel (met mohs chirurgie)
Wanneer orale hedgehog inhibitors?
Volwassenen met symptomatisch gemetastaseerd BCC of lokaal uitgebreid BCC dat ongeschikt is voor operatief ingrijpen of radiotherapie
- 4500 euro/mnd
Plaveiselcelcarcinoom kenmerken?
- Kenmerkend: huidkleurige tot erythemateuze plaque/nodus/tumor, pijn
- Vaak: schilfering (keratose) en centrale ulceratie, omliggende actinische keratosen, snel bloedend, niet genezend
- 80% in hoofd hals gebied
- Incidentie: 14000 per jaar
- Kans op metastasen: 2-3%
Risicofactoren PCC?
- UV straling (cumulatief)
- Arseen
- Roken
- Mannen > vrouwen (door arbeidsverschil??)
- Huidtype I/II
- Immuungecompromiteerd (HVP)
- Chronische huidontstekingen (ulcera, lichen sclerosus)
Genodermatosen:
- Xeroderma pigmentosum: DNA repair stoornis (autosomaal recessief)
- Albinisme: geen/ weinig melanine en meestal oculocutaan (autosomal recessief)
Anamnese en LO PCC?
Anamnese:
- UV-straling; cumulatief + intermitterend
- Immunosuppressie
- Klachten: pijn!
- Dermato-oncologische voorgeschiedenis
- Andere risicofactorenL na lokaal trauma, chronische wonden
LO:
- Omvang tumor
- Aanwijzingen voor perineurale uitbreiding
- Onderliggende structuren (ingroei spier, kraakbeen, bot)
- Palpatie drainerende lymfklierstation
- Totale huid inspectie
Cemiplimab!!!!
