W11 HC.6 Huidtumoren: van premaligne naar maligne Flashcards
Lagen epidermis?
- Stratum corneum
- Stratum lucidum
- Stratum granulosum (lammelar granules)
- Stratum spinosum (keratinocyten + melanocyten)
-> Hier ontstaat melanoom - Stratum basale
-> Hier ontstaat BCC/ PCC/ AK/ Bowen
Oorzaken toename incidentie huidkanker (epidemiologie)?
- Zon cultuur, zonnebank
- Immunosuppressie
- Vergrijzing
- Vergroot bewustzijn
- Registratie
Risicofactoren huidkanker?
- Genetica (pigment onafhankelijke en afhankelijke genen)
- Leeftijd & geslacht
- UV expositie (leeftijd, intermitterend/cumulatief, verbranding, UVB/UVA)
- Dermato-oncologische voorgeschiedenis
- Iatrogene factoren (immuunsuppressie, fototherapie, radiotherapie, arseen)
- Leefstijl (roken-, BMI-, alcohol-, SES-, koffie+)
- Chronische ulcera
- Fenotype (huidtype (type I), UV-schade)
- Virus infectie (HPV, HHV 6)
Eigenschappen UVA en UVB straling?
UVA:
- Dieper in de huid (dermis); breedgolvig
- Pigmentatie, zonnebrand nodig, mutaties, tumoren, huidveroudering, immuunsupressie
UVB:
- oppervlakking op de huid (epidermis); kortgolvig
- Huidverdikking, pigmentatie, vitamine D aanmaak, zonnebrand nodig, mutaties, tumoren, immuunsupressie
UV straling zorgt voor DNA schade
-> p53 mutatie en immuunsuppressie
Samen zorgen deze voor huidkanker
?!
Huidkankertype + voorloper:
Basaalcelcarcinoom:
- Geen
Plaveiselcelcarcinoom:
- Actinische keratosen
- Morbus Bowen
Melanoom:
- Melanoma in situ
- Lentigo maligna
- Giant congenitale naevus
Wat is actinische keratose (AK)?
- Cutane premaligniteit
- Dysplasie onderste laag van de basaalmembraan
- Prevalentie boven 50jr: 30% vd mannen, 20% vd
- Natuurlijk beloop:
-> Persisteren
-> Spontane regressie (15-63% na 6 mnd)
-> Invasieve groei (=PCC) tot 0,075% per AK per jaar - AKs ook vooral biomarker field cancerization
Wat is Morbus Bowen?
- In situ PCC/ Intra-epidermaal PCC
- Meestal solitair, soms multipel
- Kan overal voorkomen, ook op slijmvliezen (vaak HPV geassocieerd)
- 3-10% PCC
AK/ Morbus Bowen beleid?
- Wanneer biopt: bij twijfel over de diagnose en ter uitsluiting cutane maligniteit (invasieve groei).
Therapie:
- Lokale destructie:
-> Cryotherapie
-> Curettage/electrocoagulatie
-> Excisie (alleen bij Bowen)
- Veldbehandeling:
-> Efudix crème (5-fluorouracil)
-> Aldara crème (imiquimod)
-> Fotodynamische therapie (PDT)
-> Dermabrasie/ Peeling
5-fluorouracil / Efudix
- Cytostaticum/ lokale chemotherapie: 2x per dag, 4wk
- AKs, sBCCs, m. Bowen
- Voordeel: veldbehandeling, door patiënt zelf
- Nadeel: allergie, lokale reacties, therapietrouw
Imiquimod 5% creme/ Aldara
- Immuunmodulator:
-> 3x per wk, 4 wk (AK)
-> 5x per wk/ 6wk (superficieel BCC) - Nadeel: 1-10% systemische bijwerking, lokale reactie, beperkt oppervlak
Fotodynamische therapie:
- O2 + licht + fotosensitizer (5-aminolevulinezuur, methyl-aminolevulinaat)
-> protoporfyrine IX - Zuurstofradicalen: apoptose en necrose
- Nadelen: dagbehandeling, pijn, alternatief daglicht fotodynamische therapie (cave weersomstandigheden)
- Voordelen: fraaie genezing, therapietrouw)
Anamnese+LO:
Anamnese
- UV straling; cumulatief + intermitterend
- Immunosuppressie
- Klachten (pijn, snelle progressie)
- Dermato-oncologische voorgeschiedenis
LO
- Voorkeursplekken: zon blootgestelde delen huid
-> Aangezicht, onderlip, oren, handruggen, onderarmen, onbehaarde schedel, decoloté + onderbenen (vrouwen)
- Palperen!
- Let op: wondjes, zwelling/induratie, pijn
- Totale huid inspectie
Congenitale melanocytaire naevi (CMN):
- 1% pasgeborenen (<1.5 cm =klein, 1,5-20 cm = medium, 20-40 cm = groot, >40cm
-> Indeling obv verwachte grootte op volwassen leeftijd (projected adult size)’ - Lifetime risico op melanoom is <5%, risico gerelateerd aan de grootte
- Melanoom op kinderleeftijd zeldzaam 1/3 uit CMN
Lentigo maligna:
- Intra-epidermaal melanoom/ in-situ melanoom
- Mediane leeftijd =70jr
- Zon blootgestelde huid, 74% gelaat
- Progressie naar lentigo maligna melanoom (5%?)
- Moeilijk klinisch afgrensbaar