W10 HC.5 Radiotherapie bij de behandeling van het mammacarcinoom

Question 1

Indicaties radiotherapie bij mammacarcinoom?

Answer 1

1. Postoperatief na lumpectomie en schildwachtklierprocedure (mammasparende therapie) vaak status na NAC
2. Bij lymfogene axillaire metastasering; vaak status na NAC
3. Postoperatief na ablatio en SWP; vaak status na NAC
4. Palliatief
   (Zoveel mogelijk geïndividualiseerd behandelen!)

Question 2

Waarom bestraling na MST?

Answer 2

Mammacarcinoom kan multicentrisch voorkomen. Bij T1,2 tumoren werd in het mastectomiepreparaat bij +/- 60% vd patiënten infiltrerend carcinoom of in-situ carcinoom elders in de mamma gevonden.
- Bij 50% foci carcinoom op meer dan 2 cm afstand van de primaire haard.

Question 3

Hoe vindt radiotherapie van de mamma plaats?

Answer 3

• Looddraadje wordt om het klierveld heen gelegd en in het centrum van het bestralingsveld wordt een tatoeage puntje gezet.
• Planning CT wordt gemaakt (doelvolume = klierweefsel)

Question 4

Dosisplanning?

Answer 4

• Fotonen-bestraling
• Hypofractionering 15x2.67 Gy of 5x5.2 Gy
• Kritieke organen: contralaterale mamma, longen, hart
• IMRT-techniek

Question 5

Wat is boosterbestraling?

Answer 5

• ‘Extra’ bestraling tijdens of na de grote velden
• Boosterbestraling t.p.v. lympholte (clips)
• Afhankelijk van risicofactoren, bijvoorbeeld leeftijd
• Totale dosis boost: hypofractionering 5x2.67 Gy

Question 6

Wat zijn GTV, CTV en PTV?

Answer 6

GTV (gross tumor volume): lumpholte (hier wordt de boost gegeven)
CTV (clinical target volume): klierweefsel ‘tumormarge’
PTV (planning target volume): CTV + 0,5 ‘marge voor ademhaling + positionering etc’

Question 7

Nieuwe ontwikkeling: partiële borstbestraling

Answer 7

• Recidiefkans in mamma na MST + RT
• Afhankelijk van o.a. leeftijd, tumorgrootte, graad, wel/niet vrij zijn van chirurgische resectieranden
• Tegenwoordig: 5-jaar-recidiefkans < 2%
• Soms lager dan risico contralateraal carcinoom

Dus PBI (partial breast irradiation):
- Bij laag-risico patiënten
- Alleen bestraling tumorbed
- Indicatie: >/= 50 jaar, diameter </= 30 mm, pN0 + overige gunstige histologische kenmerken
- Bestraling: 5 x 5,2 Gy

Question 8

Postoperatieve RTx van klierstations (axillair, supraclaviculair en infraclaviculair

Answer 8

• Na okseldissectie: bij 4 of meer lymfkliermetastasen in de oksel of een positieve okseltopklier
• Na een irradicaal okselkliertoilet
• Maar nu ook: okselsparende behandeling; geen OKD meer, alleen radiotherapie oksel bij 1-2 micrometastasen of 1 macrometastase in SN

Question 9

Postoperatieve RT thoraxwand na ablatio

Answer 9

• Doelgebied thoraxwand: Alleen bij grote kans op locaal of locoregionaal recidief
  -> Na irradicale chirurgie (resectievlak niet vrij)
  -> Bij T4 tumoren
  -> Bij lymfkliermetastasen in de oksel of een positieve okseltopklier
• Doelgebied klierstations: afhankelijk van betrokkenheid

Question 10

Techniek locoregionale RT?

Answer 10

• Planning-CT + tatoeage
• Doelvolume: klierweefsel
• IMRT-techniek
• Fotonen-bestraling (6 of 10 MV)
• Totale dosis: hypofractionering 15 x 2,67 Gy
• Kritieke organen: contralaterale mamma, long, hart, plexus brachialis, (oesofagus, schildklier)

Question 11

Acute bijwerkingen (ontstaan tijdens bestralingstraject, herstel binnen 2-3 weken)?

Answer 11

• Huid:
  -> Erytheem, hyperpigmentatie
  -> Droge desquamatie (schilfering)
  -> Natte desquamatie (kapotte huid)
  -> Pijn
• Subcutane weefsels: oedeem

Behandeling = ondersteunende therapie:
-> pijnstilling, verband, zalven

Question 12

Late bijwerkingen (ontstaan >6mnd na radiotherapie)?

Answer 12

• Huid:
  -> Atrofie
  -> Hyperpigmentatie
  -> Teleangiectasieen
• Subcutane weefsels: fibrosering
• Lymfoedeem arm na okselkliertoilet en bestraling klierstations
• Functieverlies melkproductie
• Ribfractuur

Behandeling:
-> individueel bepaald, geleidelijk kunnen de klachten verminderen
-> ernstige toxiciteit: hyperbare zuurstoftherapie (100% zuurstof onder hoge druk; nieuwe vaatjes worden gemaakt, waardoor ontstekingscellen naar doelgebied kunnen en doelgebied tot rust komt)

Question 13

Bij linkszijdige bestraling: risico cardiale klachten?

Answer 13

• Per 1 Gy mean dose hart: 7,4% grotere kans op major coronary event (tov al bestande kans obv bestaande risicofactoren
• Deep Inspiration Breath-Hold bij linkszijdige bestraling:
  -> Reductie van hartdosis
  -> Groter longvolume bij inspiratie: afstand doelvolume tot hart groter

Question 14

Verschil fotonen met protonen?

Answer 14

Fotonen: hogere dosering omliggend gezond weefsel
Protonen: Hogere dosering tumor