W10 HC.7 Palliatieve behandeling van het gemetastaseerd mammacarcinoom

Question 1

Klachten veroorzaakt door metastasen (afhankelijk van locatie metastasen)?

Answer 1

Moe, malaise: algemeen
Pijn: botmetastasen
Dyspneu: longmetastasen
Bloeding, ontsteking: huidmetastasen
Slechte eetlust, vol gevoel: levermetastasen
Hoofdpijn, insult: hersenmetastasen

Question 2

Bij detecteerbare afstandsmetastasen -> geen curatie mogelijkheid.
Oligometastatische ziekte is een uitzondering:

Answer 2

• Drie metastasen in maximaal twee verschillende plaatsen zitten
• Onafhankelijk van locoregionaal recidief
• Zeldzame presentatie
• Poging tot in opzet curatieve behandeling

Question 3

Feitjes Mammacarcinoom:

Answer 3

• 20-25% van alle BrC recidiveert binnen 10 jaar (jaarlijks ~3500 patiënten)
• Overleving gemetastaseerd (M+) BrC: 2,5-3 jaar na vaststellen M+ diagnose

Question 4

Prognostische factoren op moment van diagnose gemetastaseerd BrC?

Answer 4

Leeftijd (gunstig>70 jaar, ongunstig<35 jaar)
Histologie (gunstig: mucineus, ongunstig: metaplastisch)
Ziektevrij interval (gunstig>5jaar, ongunstig<2jaar)
Triple negatief BrC (ongunstig: ER/PR/Her2 negatief)
Oestrogeen receptor (gunstig: Pos (>10%))
Her2 receptor (??? Pos (3+ of amplificatie))

Question 5

Therapie mogelijkheden worden bepaald door ER/RP en Her1 receptorstatus

Answer 5

!!! Staat een tabel in slim

Question 6

Type therapie en wie komt in aanmerking?

Answer 6

• Chemotherapie: alle patiënten
• Anti-hormonale therapie: patiënten met HR+ tumoren
• Anti-HER2 therapie: patiënten met Her2+ tumoren
• Botversterkende medicatie: alle patiënten met botmetastasen
• RT: alle patiënten (als geïndiceerd)
• Chirurgie: alle patiënten (als geïndiceerd)

Question 7

Waarom bij voorkeur eerst anti-hormonale therapie bij gemetastaseerd BrC?

Answer 7

• Even effectief als chemotherapie (mits ER+)
• Indien effectief, vaak langer effectief dan chemotherapie
• Meestal minder bijwerkingen
• Steeds delende tumoren kunnen ER verliezen

Niet beginnen met anti-hormonale therapie bij ‘visceral crisis’! Kost namelijk even tijd voor het aanslaat.

Question 8

Waarom voorkeur systemische boven lokale therapie bij gemetastaseerd BrC?

Answer 8

• Op afstand gemetastaseerde ziekte: via bloed/ lymfbanen gedissimineerd
• Zelden oligometastatisch (topje van ijsberg)
• Zelden alleen lokaal progressief

Question 9

Anti-hormonale behandeling (HTx) alleen bij hormoongevoelig BrC effectief, wanneer is dat?

Answer 9

Definitie hormoongevoelig mammacarcinoom (BrC)
- Europa: meer dan 10% ER of PR positieve cellen
- USA: meer dan 1% ER of PR positieve cellen

Hoe hoger % ER/PR in de tumor, hoe meer kans op effectiviteit van HTx
-> Incidentie hormoongevoeligheid BrC: 70%

Question 10

Aanmaak oestrogeen (oestrogenen zetten de borstklier aan)?

Answer 10

Gereguleerd door hypofyse:
- Premenopauzaal: aanmaak oestrogeen door eierstokken
- Postmenopauzaal: aanmaak oestrogeen door bijnieren (mbv hormoon aromatase)

Question 11

Blokkeren van oestrogene invloeden op borstklierweefsel?

Answer 11

Oestrogeen gaat op de receptor van de kankercel zitten en zet de cel aan tot groei en deling.

• Tamoxifen: gaat op de ER voor oestrogeen zitten en blokkeert deze voor oestrogeen. Als de cel vervolgens lang genoeg niet deelt, gaat die in apoptose.
• LHRH agonist: grijpt aan op stimulatie vanuit hersenen en schakelt de oestrogeenproductie door eierstokken uit (kunstmatige overgang)
• Ovariectomie: verwijderen eierstokken
• Aromataseremmer: remmen aromatase (kan alleen na de overgang/ na ovariectomie). De oestrogeenspiegel daalt tot een niveau waarop de kankercel niet meer kan groeien.

Question 12

Mechanismen van resistentie anti-hormonale therapie?

Answer 12

Farmacologisch (medicament bereikt kankercel niet)
- Verminderde compliantie
- Comedicatie (SSRI’s bij tamoxifen)
- Poor metaboliser voor bv tamoxifen
Verandering van tumorcellen
- Opregulatie van alternatieve pathways
- Verlies van ER/PR receptor expressie (tot 30%)

Question 13

Bijwerkingen anti-hormonale therapie

Answer 13

• Algemeen: overgangsklachten
• Selectieve oestrogeen receptor modulator: veneuze trombose, uterusproliferatie (cave maligniteit)
• Aromataseremmers: gewichtsklachten, haaruitval, botontkalking
• Anti-oestrogenen: -
• Progestativa: gewichtstoename, oedeem, trombose, acne, hoofdpijn
• GnRH-agonist: overgangsklachten

Question 14

Bijwerkingen chemotherapie mammacarcinoom? (en behandeling)

Answer 14

• Misselijkheid/braken (anti-emetica)
• Haaruitval (cold cap = alleen bij M+)
• Beenmergremming; kortdurend (groeifactoren)
• Slijmvliestoxiciteit
• Menstruatiestoornissen; uitval eierstokken (GnRH agonist)
• Vermoeidheid (lichamelijke activiteit)

Zeldzaam:
- Zenuwbaantoxiciteit (taxanen)
- Huid en nageltoxiciteit (taxanen)
- Pompfunctiestoornis van het hart (anthracyclines)
- Vochtretentie (taxanen)