Kolokwium III - lipidy Flashcards
Jakie dwie wspólne cechy mają lipidy?
- nierozpuszczalność w wodzie
- rozpuszczalność w rozpuszczalnikach niepolarnych
Na jakie grupy dzieli się lipidy?
lipidy proste i złożone
Co wchodzi w skład lipidów prostych?
tłuszcze właściwe i woski
Czym są lipidy proste?
estry kwasów tłuszczowych z różnymi alkoholami
Czym są tłuszcze właściwe?
estry kwasów tłuszczowych z glicerolem
Jak nazywamy płynne tłuszcze właściwe?
oleje
Czym są woski?
estry kwasów tłuszczowych z długołańcuchowymi alkoholami monohydroksylowymi
Czym są lipidy złożone?
estry kwasów tłuszczowych zawierające, oprócz kwasów tłuszczowych i alkoholu, jeszcze inne grupy
Czym są fosfolipidy?
lipidy zawierające, oprócz kwasów tłuszczowych i glicerolu, resztę kwasu fosforowego
Jaki alkohol występuje w sfingofosfolipidach?
singozyna
Jaki alkohol występuje glicerolofosfolipidach?
glicerol
Czym są glikolipidy?
lipidy zawierające kwas tłuszczowy, sfingozynę i cukry
Jak inaczej możemy nazwać glikolipidy?
glikosfingolipidy
Jakie związki określa się mianem lipidów obojętnych?
- glicerydy (acyloglicerole)
- cholesterol
- estry cholesterolu
W jakiej formie kwasy tłuszczowe występują w osoczu?
niezestryfikowane = wolne kwasy tłuszczowe
Jakie wyróżniamy łańcuchy kwasów tłuszczowych ze względu na obecność wiązań podwójnych?
- nasycone = brak wiązań podwójnych
- nienasycone = co najmniej jedno wiązanie podwójne
Jak możemy podzielić kwasy nienasycone?
- jednonienasycone
- wielonienasycone
- ikozanoidy = eikozanoidy
Czym są eikozanoidy?
związki pochodne ikoza (C20) polienolowych kwasów tłuszczowych
Jakie związki zaliczamy do eikozanoidów?
- prostanoidy
- leukotrieny (LT)
- lipoksyny (LX)
Jakie związki zalicza się do prostanoidów?
- prostaglandyny (PG)
- prostacykliny (PGI)
- tromboksany (TX)
Większość długołańcuchowych nienasyconych kwasów tłuszczowych występujących w przyrodzie ma konfigurację cis czy trans?
cis
Jaki kąt “zgięcia” długołańcuchowych kwasów tłuszczowych wywołuje konfiguracja cis?
120°
Wraz z jakimi cechami łańcucha wzrasta temperatura topnienia kwasów tłuszczowych o parzystej liczbie atomów węgla?
- wraz ze wzrostem długości łańcucha
- wraz ze spadkiem stopnia nienasycenia
Jak inaczej nazywamy triacyloglicerole?
triglicerydy
Czym są triglicerydy?
estry trihydroksolowego alhoholu (glicerolu) z kwasami tłuszczowymi
Pochodnymi jakiego kwasu są fosfolipidy?
kwasu fosfatydowego
Jaką funkcję pełnią fosfoacyloglicerole zawierające cholinę = fosfatydylocholina?
- przeważający ilościowo lipid błon komórkowych
- stanowią dużą część zasobów choliny w organizmie
Jakie znaczenie ma cholina?
- przewodnictwo nerwowe (acetylocholina)
- zapas labilnych grup metylowych
Jaką funkcję pełni dipalmitoilolecytyna?
istotny składnik surfaktantu (bardzo aktywny związek powierzchniowo czynny)
Czego przyczyną jest brak sufraktantu w płucach wcześniaków?
zespół błon szklistych
Jak inaczej można nazwać fosfatydylocholinę?
lecytyna
Jak inaczej można nazwać fosfatydyloetanoloaminę?
kefalina
Czym rożni się fosfatydyloseryna od fosfatydylocholiny?
ma serynę zamiast choliny
Czym różni się kefalina od lecytyny?
ma etanoloaminę zamiast choliny
Do czego jest hydrolizowany 4,5-bifosforan fosfatydyloinozytolu?
diacyloglicerolu (diglicerydu) i trifosforanu inozytolu
Jakie znaczenie mają produkty hydrolizy 4,5-bifosforanu fosfatydyloinozytolu?
- wewnątrzkomórkowe cząsteczki sygnałowe
- wtórne przekaźniki
Jaki stereoizomer wystpuje w fosfatydyloinozytolach?
monoinoztol
Jaki związek jest przekształcany w kardiolopinę?
fosfatydyloglicerol
Gdzie występuje kardiolipina?
w błonach mitochondrialnych
Czym są lizofosfolipidy?
fosfoacyloglicerole zawierające w swojej cząsteczce tylko jedną resztę acetylową
Jak inaczej możemy nazwać izofosfatydylocholinę?
izolecytyna
Jakie znaczenie ma izolecytyna?
uczestniczy w metabolizmie i przekształcaniu fosfolipidów
Gdzie w organizmie mamy do czynienia z izofosfolipidami?
- utlenione lipoproteiny
- udział w rozwoju miażdżycy
Gdzie w organizmie mamy do czynienia z plazmalogenami?
mózg i mięśnie
Gdzie w organizmie mamy do czynienia z sfingomielinami?
w mózgu i tkance nerwowej
Czym są plazmalogeny?
struktury przypominające fosfatydyloetanoloaminy, które zamiast wiązania estrowego przy węglu sn-1 mają wiązanie eterowe
Czym może być zastąpiona etanoloamina w strukturze plazmalogenów?
choliną, seryną lub inozytolem
Co powstaje w wyniku hydrolizy sfingomielin?
- kwas tłuszczowy
- kwas fosforowy
- cholina
- sfingozyna (złożony aminoalkohol)
Czy w sfingomielinach występuje glicerol?
NIE!
Jak nazywa się związek złożony ze sfingozy i kwasu tłuszczowego?
ceramid
Gdzie występują glikolipidy?
w każdej tkance organizmu, ale głównie w zewnętrznej warstwie błony plazmatycznej (glikokaliks)
Czym są glikosfingolipidy?
ceramid + kilka cząsteczek cukru
Gdzie występuje galaktozyloceramid?
mózg i tkanka nerwowa (a w małych ilościach wszędzie)
Jakie charakterystyczne kwasy tłuszczowe zawiera galaktozyloceramid?
C24, np. kwas cerebronowy
W co może być przekształcony galaktozyloceramid?
w sulfogalaktozyloceramid (sulfatyd)
Gdzie obficie występuje sulfatyd?
w mielinie
Gdzie występuje glukozyloceramid?
w tkankach pozanerwowych (ale w małych ilościach również tam)
Jakie znaczenie ma cholesterol?
- rozwój miażdżycy i chorób serca
- prekursor steroidów
Prekursorem jakich steroidów jest cholesterol?
- kwasy żółciowe
- hormony kory nadnerczy
- hormony płciowe
- witamina D
- glikozydy nasercowe
Kiedy związek steroidowy nazywamy sterolem?
kiedy posiada przynajmniej jedną grupę hydroksylową, a żadnej karboksylowej i żadnej karbonylowej
Co jest prekursorem witaminy D?
ergosterol
Jak określa się cząsteczkę, której część jest hydrofobowa a część hydrofilowa?
amfipatyczna