8.4 Pediatrische klinische farmacologie Flashcards
Op basis van welke 2 dingen wordt medicatie voor kinderen gedoseerd?
- Gewicht
- Lichaamsoppervlakte
Nieuwe Denekampschaal wordt ook gebruikt om te kijken of de medicatie dosering te bepalen
Hoe gaat rationeel doseren?
Op basis van farmacokinetiek (Wat doet het lichaam met het geneesmiddel) en farmacodynamiek (Wat doet het geneesmiddel met het lichaam)
Dosis is even belangrijk als keuze van het geneesmiddel
Wat is farmacokinetiek?
Wat doet het lichaam met het geneesmiddel:
- Absorptie (Onvoorspelbaar en variabel)
- Distributie (Vet/water verdeling, eiwitbinding)
- Metabolisme (Eerste maanden CYP enzymen onvolledig, levermetabolisme hoger op kinderleeftijd)
- Eliminatie (Nieren eerste maanden lagere nierfunctie)
Wat is farmacodynamiek?
Wat doet het geneesmiddel met het lichaam?
- Concentratie-effect
- Zowel therapeutische als toxisch
Geneesmiddelenmetabolisme kan verdeeld worden in een aantal fases. Welke fases zijn dat?
- Absorptie
- Verdeling
- Metabolisme: Fase I, Fase II
- Uitscheiding
- Genetische verschillen
- Invloed van ziekte
Wat is absorptie?
Absorptie bepaald de biologische beschikbaarheid/geabsorbeerde fractie. Dit bepaalt de hoeveelheid geneesmiddel die er uiteindelijk in het lichaam komt
Waar is absorptie van afhankelijk?
Absorptiesnelheid:
- Meestal via passieve diffusie
- Opname met name door het duodenum
Geneesmiddelenkarakteristieken:
- pKa (Dissociatie zwak zuur/base)
- Oplossing waarin geneesmiddel in zit
- Disintegratie en dissolutie van vaste vorm (Hoe lang het duurt om werkzame stof uit tablet aan te bieden aan de darmwand)
Wat zijn veranderingen in de absorptie met name neonataal tot vroeg van het kind en welke dingen in de absorptie bij neonaten is anders?
- Zuurgraad
- Enzymactiviteit
- Darm
- First-pass uptake
Hoe is de zuurgraad anders bij neonaten?
Tot leeftijd van 12 dagen is de pH in de maag hoger. Productie van HCL en pepsine is lager en van gastrine hoger.
pH beïnvloedt de absorptie van bijvoorbeeld orale penicillinen. Door hogere pH bereiken neonaten hogere penicilline concentraties. Medicatie moet dus aan de hand van de pH van de maag worden gedoseerd.
Zuurlabiele medicatie worden verhoogde opgenomen (Penicilline, erythromycine). Zwakke organische zuren worden verminderd opgenomen (Fenobarbital, fenytoine)
Hoe is de maagpassage anders bij neonaten?
Bij neonaten is de maagpassage vertraagd (Tot een leeftijd 6-8 maanden) en dus vertraagde absorptie
Opname van slecht in water oplosbare medicatie is minder (Fentyoine, carbamazepine)
Bij neonaten is de pH gebufferd door frequente voedingen. Firstpass-uptake door de lever is vertraagd en is ook anders door de darmflora
Hoe is de darmpassage anders bij neonaten en peuters?
Bij neonaten is de darmpassage vertraagd (Minder peristaltiek/motiliteit)
Bij een peuter is de darmpassage versneld
Hoe is de enzymactiviteit anders bij neonaten?
Enzym CYP450 in de darm zorgt voor lagere spiegels van de werkzame stof. Neonaten hebben weinig enzymactiviteit en dus hogere spiegels
Hoe zijn de efflux transporters anders bij neonaten?
Efflux transporters (P-glycoproteïne) transporteren een middel naar het darmlumen waardoor het niet beschikbaar komt in de circulatie. Deze transporters nemen pas na de geboorte toe
Hoe werkt rectale absorptie en wat zijn de nadelen?
Absorptie vindt dan plaats via hemorrhoidale venen -> Geen first pas uptake
Nadeel:
- Incomplete resorptie
- Wisselende resorptie
- Verlies via feces
Meest gebruikt voor:
- Paracetamol
- Benzodiazepines
Waardoor is de biologische beschikbaarheid bij kinderen verhoogd?
- Zuurgraad (Zuur labiel)
- Normale maagontlediging (>6-8 maanden)
- Oplossing in vloeistof
- Oppervlakte duodenum/bodymass
- Efflux transporters minder
- CYP enzymen minder
Waardoor is de biologische beschikbaarheid bij kinderen verlaagd?
- Zwakke organische zuren
- Vertraagde maagontlediging (<6-8 maanden)
- Gastro-Oesophagaele Reflux (GER)
- First pass (Vooral zuigelingen)
Wat wordt er niet gedaan voor levensbedreigende aandoeningen bij neonaten?
Geen orale medicatie geven
Waarom is de bloedspiegel van een lokaal toegepast middel hoger bij kinderen dan bij volwassenen?
Het huidoppervlak van een kind is relatief groter dan bij volwassenen
Waarvan is de distributie (Verspreiding) van een geneesmiddel afhankelijk?
- Lichaamssamenstelling
- Eiwitbinding
Hoe is de lichaamssamenstelling van een kind tot 6 maanden anders dan een volwassenen?
In de eerste zes maanden heeft het kind minder vet en meer water
Er is een groter verdelingsvolume voor wateroplosbare geneesmiddelen en een kleiner volume voor vetoplosbare medicatie
Men dient een neonaat hierdoor een hogere dosis te geven om hetzelfde effect te bereiken (Van water oplosbare medicatie, minder van vet oplosbare medicatie). In de puberteit neemt het percentage vet af en na de puberteit neemt het weer toe
Hoe is het geneesmiddelenmetabolisme van water oplosbare medicatie?
Wateroplosbare medicatie wordt onveranderd via de nier uitgescheiden
Wat is het geneesmiddelenmetabolisme van non-polaire, vetoplosbare medicatie?
Fase I:
- Oxidatie
- Reductie
- Hydrolyse (Microsomen)
Fase II:
- Conjugatie tot polair (Wateroplosbaar) substraat -> Glucaronzuur, sulfaat, glycine
Wordt vervolgens uitgescheiden via de nier of galwegen
Ontogenie beïnvloedt het metabolisme. Hoe beïnvloedt dit?
CYP450 enzymen zorgen voor een fase-I reactie. De activiteit van dit enzym in de lever bij neonaten is laag, maar neemt toe in de eerste maanden na de geboorte. Concentratie is maximaal op 5-15 jarige leeftijd
CYP2C19 ontogenie wordt aangetoond door bijvoorbeeld het medicijn fenytonie. Het enzym zet het medicijn om:
- Prematuur is de halfwaardetijd 75 uur
- Term is 20 uur
- 2 weken is 8 uur
Soms kan polymorfisme P450 ook een rol spelen. Dan is het afhankelijk hoe gevoeliger en hoe snel het werkt, puur persoonsafhankelijk bepaald
Hoe gaat de ontwikkeling van de nierfunctie?
- Eerste maanden na geboorte van lage nierfunctie
- Neonataal snelle nierfunctie ontwikkeling
- Volwassen waarde eind 1e levensjaar
- Tubulaire nierfunctie loopt achter
- Geneesmiddelen die met name renaal geklaard worden moeten lager gedoseerd worden bij kinderen <1 jaar
Bepaalde middelen kennen specifieke bijwerkingen bij kinderen. Wat zijn de bijwerkingen van metoclopramide, antihistaminica, tetracyclines en ciprofloxacine?
- Metoclopramide (En antipsychotica): Extrapiramidale verschijnselen (Motorische functie)
- Antihistaminica (Sederend): Verhoogde kans op wiegendood
- Tetracyclines: Verkleuring tandmatrix
- Ciprofloxacine: Gewrichtsschade
Hoe is de pediatrische toedieningsvorm?
Verschillende doseervormen voor verschillende leeftijden. Tabletten worden pas toegediend bij kinderen vanaf 6-7 jaar
Wat zijn aandachtspunten voor de pediatrische toedieningsvormen?
- Hulpstoffen
- Smaak
- Beschikbaarheid
Hoe zit het met hulpstoffen en pediatrische toedieningsvormen?
- Conserveringsmiddelen
- Oplosmiddelen
- Kleurstoffen
- Stabilisatoren
- Smaakstoffen
- Antioxidantia
- Geurstoffen
Hoe zit het met smaak en pediatrische toedieningsvormen?
Het gaat om meer dan alleen smaak, gaat over smakelijkheid
- Smaak (Zuur, zoet, zout, bitter, umami)
- Nasmaak
- Geur
- Textuur
