12.5 Complexe overerving in de praktijk

Question 1

Wat is en a-priori risico?

Answer 1

Het risico wat iemand heeft op dragerschap van een genetische aandoening op basis van diens positie in de stamboom t.a.v. de persoon met een bewezen mutatie zonder daarbij rekening te houden met of tussenliggende personen klachten hebben van de aandoening

Question 2

Wat is Leber Opticus Atrofie en de kenmerken hiervan?

Answer 2

Ontsteking van de oogzenuw (N. optica)
- Mitochondriële aandoening
- Ontstaansleeftijd 15-30 jaar
- Eenzijdige neuritis, op korte termijn gevolgd door andere zijde
- Dramatische visusdaling
- Microangiopathie van de pil
- Drie mutaties in het mitochondrieel DNA (mtDNA)
- Overerving vindt via de moeder plaats

Question 3

Wat zijn de kenmerken van een mitochondriële ziekte?

Answer 3

Een mitochondriële ziekte kan maternaal overervend (Mitochondriële overerving) zijn en kerngecodeerd. Mitochondriële ziekte zegt dus niet dat de ziekte enkel maternaal is overgeërfd.

Kenmerkend voor een mitochondriële overerving is een stamboom die autosomaal dominant lijkt, maar stopt bij de overdracht van mannen

Heteroplasie: Deel van de mitochondriën is wel gemuteerd en een ander deel niet

Question 4

Wat zijn de betrokken organen, leeftijd en syndromen die voorkomen bij mitochondriële ziektes?

Answer 4

De meeste mitochondriële ziektes betreffen multi-orgaansystemen met voornamelijk neurologische en myopatische verschijnselen

Kunnen op elke leeftijd voorkomen:
- Kerngecodeerde mitochondriële ziekte presenteren zich op kinderleeftijd
- Mitochondrieel gecodeerd op volwassen leeftijd

Meeste aangedane personen hebben meerdere klinische symptomen die te herkennen zijn als syndroom

Question 5

Wat zijn de kenmerken van een Angelmansyndroom?

Answer 5

• Ernstige epilepsie
• Geen spraakontwikkeling
• Steeds groter wordend gelaat

Bij dit syndroom staat het maternale chromosoom 15 uit en is het paternale chromosoom 15 gedelateed

Question 6

Wat betekend imprinting?

Answer 6

Geimprint staat uit
Paternaal en maternaal geimprint zijn er verboden termen. Ze zijn verwarrend

Paternale imprinting betekent meestal niet dat het paternale allel geimprint is, maar er is sprake van en imprinting en het paternale allel is gemuteerd. Het ziek worden is dus geërfd van de vader

Question 7

Wat is Prader Willi?

Answer 7

Dan staat het paternale chromosoom 15 uit en maternale chromosoom 15 is gemuteerd

Question 8

Wat zijn de kenmerken van FXS?

Answer 8

• X-linked recessief
• Vooral mannen aangedaan met beperkte IQ

Question 9

Wat is constitutioneel mozaïek?

Answer 9

Door het hele lichaam zitten een aantal gemuteerde cellen. Als dit percentage laag genoeg is zijn er geen klachten. Bij prikken kan ernaast geprikt worden waardoor er geen mutatie gevonden wordt

Kinderen van deze personen kunnen aangedaan zijn als de mutatie in de eicel terecht komt. Herhalingsrisico is laag

Question 10

Wat is somatisch mozaïek?

Answer 10

• Ontstaat na de geboorte
• Mutatie zit niet in de eicellen, dus er is geen risico voor nageslacht
• Er zijn slechts aantal cellen in het lichaam afwijkend, bijvoorbeeld een tumor

Question 11

Wat is kiemcelmozaïek?

Answer 11

De stamcel van 1 ei- of zaadcel is gemiyeerd, dus er is een afwijkende populatie kiemcellen

Bij de drager van deze mutatie is er in de rest van het lichaam niets te vinden, maar er is wel een risico op aangedane kinderen. Grootte van deze kans is afhankelijk van de aard van de mozaïek.

Deze mutatie ontstaat bij vrouwen al in de embryonale fase

Question 12

Wat zijn mogelijke overervingspatronen waarbij de dochter de aandoening heeft en de ouders niet zijn aangedaan?

Answer 12

• Autosomaal recessief
• De novo
• Chromosoomtranslocatie (Gebalanceerd bij 1 van de ouders en bij het kind ongebalanceerd)
• (Kiemcel)mozaïek)
• Mitochondrieel overervend (Waarbij moeder door heteroplasmie niet ziek is)
• Autosomaal dominant:
  -> Met verminderde penetrantie
  -> Imprinting
  -> Met anticipatie

Question 13

Wat zijn mogelijke overervingspatronen waarbij de zoon de aandoening heeft en de ouders niet zijn aangedaan?

Answer 13

• Autosomaal recessief
• De novo
• Chromosoomtranslocatie (Gebalanceerd bij 1 van de ouders en bij het kind ongebalanceerd)
• (Kiemcel)mozaïek)
• Mitochondrieel overervend (Waarbij moeder door heteroplasmie niet ziek is)
• Autosomaal dominant:
  -> Met verminderde penetrantie
  -> Imprinting
  -> Met anticipatie
• X-linked recessief

Question 14

Wat zijn mogelijke overervingspatronen waarbij de dochter een autosomaal dominante mutatie heeft en de ouders niet zijn aangedaan?

Answer 14

• De novo
• Kiemcelmozaïek
• Dominant met wisselende penetrantie
• Constitutioneel mozaïek