4.4 Inleiding in de hemostase Flashcards
Wat is de volgorde bij vaatwand schade?
- Vaatwand en endotheel
- Trombocyten (primaire hemostase)
- Stollingsfactoren (secundaire hemostase)
Hemostase -> Stoppen bloeding na vaatwand schade
Wat zijn de functies van endotheel en de vaatwand?
- Anticoagulante rol
- Procoagulante rol
- Na trauma: Vasoconstrictie
Wat is de anticoagulante rol van endotheel?
- Barrière bloedstroom en subendotheel
- Productie van stollingsremmers
Wat is de procoagulente rol van endotheel?
Secretie van Von Willebrand factor
Von Willebrand factor zit opgeslagen in de Weibel-Palade bodies in het endotheel en kan bij schade uitgescheiden worden (ER -> Golgi -> Weibel-Palade -> Exocytose)
Hoe zorgen bloedplaatjes voor de primaire hemostase?
- Adhesie (hechting van de kapotte vaatwand)
- Activatie
- Aggregatie (hechting aan elkaar)
Wat gebeurt er bij de activatie van bloedplaatjes?
De vormverandering van plakje naar voorwerp met wat uitsteeksels zodat het beter kan binden aan elkaar en aan de wand.
Ze kunnen binden aan veel receptoren:
- Collageen
- VWF
- Thrombine
- FIbrinogeen VWF
- ADP (NSAID, clopidogrel beïnvloeden de bloedplaatjes functie)
- Epinefrine
- TxA2
Wat activeren de bloedplaatjes?
Antagonisten op de bloedplaatjes
Wat zijn de kenmerken van Von Willebrand factor?
- Opgeslagen in het endotheel (Weibel-Palade)
- Komt vrij bij schade
- Dient als lijm voor trombocyten
- Dragereiwit van Factor VIII
- Meest voorkomende bloedingsziekte (slijmvliesbloedingen/blauwe plekken)
Wat kan er gebeuren bij te weinig von Willebrand factor en/of te weinig trombocyten?
Bloedingsneigingen
Wat kan er gebeuren bij teveel von Willebrand factor en/of te veel trombocyten?
Hogere kans op hart- en vaatziektes (door makkelijker stollen van bloed)
Wat is de secundaire hemostase?
De trombose ophoping wordt verstevigd door een fibrinedraden-netwerk. De stollingscascade
Waar worden de stollingsfactoren gemaakt?
In de lever
Maak genoeg trombine, zodat je fibrine kunt maken en genoeg fibrinedraden
Welke stollingsfactoren zijn afhankelijk van vitamine K?
- Factor II, VII, IX en X
- Proteïne S en C
Met Vitamine K antagonist kan je de bloedstolling remmen (bloedverdunners)
Wat is de belangrijkste start van de secundaire hemostase?
Tissue factor
Wat is de tissue factor?
Cascade van enzymactiviteit in de aanwezigheid van Ca en fosfolipiden -> Rustende stollingsfactoren worden geactiveerd door het contactoppervlakte
Wat is het doel van stollingsfactoren?
Om fibrine te verkrijgen (stabiliseren van bloedplaatjes plug)
Wat zijn de stollingsremmers en waarvoor dienen ze?
- TFPI, APC en Proteïne S en anti-thrombine
Ze zorgen er dat er niet teveel stolling plaatsvindt (controle secundaire hemostase)
Wat is de werking van plasmine?
Het knipt fibrine na aanmaak door D-dimeren, zodat het stolsel weer oplost
Plasminogeen -> Plasmine onder invloed van plasminogeen activator
Transexaminezuur werkt op de werking van plasmine en zorgt dat er geen fibrine afbraak kan plaatsvinden
Wat zijn de symptomen van bloedingsneigingen?
- Spontaan blauwe plekken
- Gewrichtsbloedingen
- Bloedingen bij operaties/kiesextracties
- Veel menstruatiebloed
- Slijmvliesbloedingen
- Petechiën
Wat kan er worden getest voor de werking van primaire hemostase?
- Aantal en functie van de trombocyten
- Hoeveelheid en activiteit van von Willebrand factor
Wat kan er worden getest voor de werking van de secundaire hemostase?
- Fibrinevorming door stollingsfactoren (PT en aPTT)
- Leverfuncties
- Vitamine K
Welke stollingsfactor is te weinig aanwezig bij een normale aPTT en verlengde PT?
Factor VII
Welke stollingsfactor is te weinig aanwezig bij een verlengde aPTT en normale PT?
Factor VIII, IX en XI
Wat zijn de verschillende soorten stoornissen in de primaire hemostase?
Verworven:
- Trombocytopathie (medicatie: NSAIDs, ascal kan ook hiervoor zorgen)
- Trombopenie
Aangeboren:
- Ziekte van von Willebrand
Wat zijn de verschillende soorten stoornissen in de secundaire hemostase?
Verworven:
- Door medicatie (Vitamine K antagonisten, DOACs)
- Leverfalen
- Vitamine K deficiëntie
Aangeboren:
- Hemofilie A
- Hemofilie B
Hoe hoog is de bloedingsneiging bij hemofilie?
Afhankelijk van de ernst:
- <40% mild
- <5% matig ernstig
- <1% ernstig
Vanaf matig ernstig kans op spontane bloedingen
Bij wie komt hemofilie eigenlijk alleen maar voor?
Bij mannen, X-gebonden ziekte
Wat is het verschil tussen hemofilie A en B?
- Hemofilie A: Tekort aan factor VIII
- Hemofilie B: Tekort aan factor IX
Wat zijn symptomen van (matig) ernstig hemofilie?
- Gewrichtsbloedingen
- Spierbloedingen
- Hersenbloedingen
- Bloedingen na operaties
- Bloeding na het prikken
Wat is het gevaar van gewrichtsbloedingen?
Bij het te vaak optreden kan er ook gewrichtsschade optreden
Hoe wordt hemofilie behandeld?
- Toedienen van stollingsfactoren voor tijdelijke vervanging: FVIII of FIX (IV), DDAVP (milde vorm), Transexamienzuur (remt fibrinolyse af), emicizumab (patiënt doet dit zelf)
- Profylactisch
- Therapeutisch
- Gentherapie
Wat is het verloop van fibrinolyse (afbreken van fibrine)?
Plasminogeen wordt omgezet tot plasmine door tPA -> Fibrine wordt geknipt tot D-dimeren (FDP)
Wat is het proces van PT?
Factor VIIa wordt omgezet tot Factor Xa en Factor Va -> Zorgt voor trombonine -> Fibrine
Wat is het proces van aPTT?
Co-factor PK activeert factor XIIa -> Activeert factor VXIa -> Activeert factor IXa en factor VIIIa -> Activeert factor Xa en factor Va -> Trombonine -> Fibrine
Wat zijn de routes van stollingsfactor activatie?
- XII -> XI -> XI -> X -> Trombonine -> XIII en fibrine
- Tissue factor (VII) -> X -> trombonine -> XIII en fibrine
Welke 3 belangrijke factoren van hemostase zijn er?
- Lokaal -> Alleen op plek van schade
- Tijdsbepalend -> Onmiddellijk response na schade
- Gebalanceerd -> Voldoende, maar niet excessief
Waaruit bestaat de Hemostase uit?
- Bloedcomponenten (eiwitten & cellen)
- Bloedflow
- Vaatwand (endotheel)
Welke types van de ziekte van von Willebrand zijn er?
Type 1: Verminderd vWF
Type 2: Niet goed werkend vWF
Type 3: Geen vWF
Fout in afbraak, secretie of aanmaak
Hoe wordt de ziekte van von Willebrand behandeld?
Het is vaak type afhankelijk
- VWF/FVIII concentraat toedienen (Intraveneus)
- DDAVP (Intraveneus/intranasaal)
- Tranexaminezuur (Remt fibrinolyse)
Hoe komt de stolling op gang?
Een inactief zymogeen wordt omgezet naar een active enzym door een co-factor
