2.8 Medische geschiedenis Flashcards
Welke 3 soorten geneeskunde zag Jewson en welke 2 zijn daar later nog aan toegevoegd?
1) Bedside medicine (<1800) -> Verhaal van de patiënt
- Sick man = person
2) Hospital medicine (ca. 1800-1850) -> LO door arts
- Sick man = case
3) Laboratory medicine (ca. 1850-1900) -> Aanvullende diagnostiek (lab, beeldvoorming)
- Sick man = Cell complex
4) Surveillance medicine (20e eeuw) -> Risicoprofielen/groepen identificeren
- Ontwikkeling infrastructuur preventieve gezondheidszorg van wieg tot graf
- Sick man = risk assemblage
5) Informational (e-scaped) medicine (21e eeuw) -> P4 medicine
- Predictive
- Preventive
- Personalized
- Participatory
- Invloed ICT, evidence-based medicine
- Sick man - Expert patiënt/(obsessive) health seaker
Hoe kan de Bedside medicine het beste worden beschreven en rond wanneer speelde dit soort geneeskunde zich voornamelijk af?
Het speelde zich voornamelijk af tot ca. 1800.
Het vond plaats in de private setting waarbij de autonomie/macht bij de patiënt lag. De boekenkennis was ‘ervaring der eeuwen’.
Vooral het ‘Holisme’ was belangrijk in de dynamische interactie in uniek individu-omgeving, (dis)balans. De zieke mens was een persoon
Hoe zat de diagnostiek in elkaar bij Bedside medicine?
- Verhaal/biografie van de patiënt stond centraal
- Geen/nauwelijks rol voor technologie of nieuwe ontwikkelingen (het was zelfs ongepast/onbeleefd)
Hoe kan de Hospital medicine het beste worden omschreven en rond wanneer speelde deze soort geneeskunde zich voornamelijk af?
Het speelde zich af tot ca. 1800-1850
- Publieke setting
- Parijs klinische school: hospitalen
- Strikt empirisme, klinisch-anatomische methode (obductie uitvoeren), statistieken
- Van Holisme naar lokalisatieprincipe (ziekte door ‘laesie’ in orgaan) (zowel statisch als lokaal)
- Zieke mens -> Geval
Hoe zat de diagnostiek in elkaar bij de Hospital medicine?
Nieuwe ideologie van lichamelijk onderzoek: - Subjectieve verhaal van de patiënt -> ‘objectieve’, eigen zintuigelijke waarneming van de arts
Technologie gaat een rol spelen:
- Ziekte opgespoord met instrumenten op/in lichaam geplaatst (verbonden aan zintuig van de arts, bijv. de stethoscoop -> Kijken in het lichaam door te luisteren)
Hoe kan de Laboratory medicine het beste worden omschreven en rond wanneer speelde deze geneeskunde zich af?
Tot ca. 1850-1900
- Opkomst laboratoriumwetenschap, experimentele fysiologie en natuurwetenschappelijke aanpak
- Microdeterminisme en specificiteitsdenken
- Zieke mens -> Cellencomplex (disapperance of sick man)
Hoe zat de diagnostiek in elkaar bij de Laboratory medicine in elkaar?
Ideaal van wetenschappelijke werkwijze uit lab ook in kliniek/diagnostiek geïntroduceerd
Grote rol technologie: Ook precisie-instrumenten uit het laboratorium -> Kliniek/diagnostiek
- Grafische weergave
- Numerieke weergave
- Visuele weergave
Welke 3 vormen van weergave door precisie-instrumenten kunnen worden onderscheiden?
1) Grafische weergave
- Sphygmograaf (Hartslag frequentie)
- Elektrocardiograaf
2) Numerieke weergave
- Chemische bloed- en urinetesten
- Thermometer
3) Visuele weergave
- Röntgenstralen (Historische doorbraak, maar wel blootgesteld aan straling)
- Echografie
- CT
- MRI
Wanneer ontstond het meten is weten cultuur?
Ca. rond de 1900 eeuw (rituelen)
Maar er waren ook twijfels over de relevantie en betekenis van vele data
- Nut van de meetinstrumenten
- Afhankelijk van vaardigheid van clinici
- Afhankelijkheid van bereidheid/vermogen tot samenwerking, maken van afspraken en standaardisering
Op welke 3 niveau’s transformeerde de geneeskunde door het nieuwe patroon/technologieën?
- Medische praktijk (micro)
- Medische professie (meso)
- Gezondheidszorg (macro)
Wat is de kern van het nieuwe patroon in de geneeskunde van de 20e en 21e eeuw?
Specifieke technologieën hebben de plaats ingenomen van de zintuigen:
- Toenemende objectivering van de patiënt (lichaamstoestand en -functies) in kaart gebracht in geluiden, beelden, grafieken en getallen
- Verandering in opvattingen van ziekte/gezondheid
- Verandering van verhouding arts en patiënt
Wat zijn de voor- en nadelen van de transformatie in de klinische praktijk?
Voordelen:
- Sterk vergroot inzicht in ziekteprocessen
- Enorm verbeterde betrouwbaarheid en accuratesse van diagnostiek
Nadelen:
- Oude vaardigheden afgenomen
- Vertrouwen van zowel patiënten als artsen in anamnese, lichamelijk onderzoek en klinisch oordeel afgenomen
- Afhankelijkheid van techniek en ondersteunende diensten
- Overdiagnostiek
- Hoge kosten en schade en last voor de patiënt
Waarom en hoe ontstond de transformatie van de medische professie (specialisering)?
- Theoretisch fundament: Anatomische lokalisering/specificiteitsbeginsel
- Praktische mogelijkheid: Beschikbaarheid van nieuwe technologieën (röntgen, ECG, endoscopie)
- (Institutionele) context: Het moderne ziekenhuis
Wat houdt de transformatie van de gezondheidszorg in?
Ontstaan van het moderne ziekenhuis:
- Explosieve expansie en schaalvergroting
- Röntgenapparatuur, klinisch-chemische lab, operatiekamers etc.
- Uitdijing + differentiatie personeel
Ontstaan van technologische systemen:
- Concentratie van expertise, apparatuur, geld, kapitaal
- Technoscience (markt & innovatie)
Schaalvergroting vanaf 1900 (geneeskunde -> Gezondheidszorg):
- Surveillance medicine
Hoe kan de Surveillance medicine het beste worden omschreven en rond wanneer speelde deze soort geneeskunde zich voornamelijk af?
In de 20e eeuw
- Van bestrijding ziekten naar gezondheid bevorderen
- Naast individu, ook collectief: Volksgezondheid
- Opbouw infrastructuur preventieve zorg
- (Toekomstige) zieke mens -> Risicoprofiel
