13.3 Klassieke exantheemziekten Flashcards
Wat is exantheem?
Acute uitslag bestaand uit macula (Vlekjes) en papels (Bultjes). Het is een huiduitslag als uiting van algemene aandoening.
Welke soort exantheem zijn er?
Morbilloform (Grofvlekkig) of Rubelliform (Fijnvlekkig)
Wat is enantheem?
Uitslag op de slijmvliezen
Wat zijn mogelijke oorzaken voor exantheem?
- Infectieus: Bacterieel, viraal of parasitair
- Niet-infectieus: Allergie, auto-immuun of vasculitis
- Overig: Geneesmiddelen
Wat wordt er uitgevraagd bij de anamnese van exantheem?
- Leeftijd, voorgeschiedenis, medicatie, immuunstatus
- Koorts + Tijdsrelatie en overige klachten
- Vaccinatiestatus
- Voorafgaande contacten met besmettelijke ziekten
- Bijkomende klachten en symptomen
Wat zijn de klassieke kinderexanthemen?
1) Mazelen/Morbilli
2) Roodvonk/Scarlatina
3) Rode hond/Rubella
4) Erythema infectiosum
5) Exanthema subitum + Waterpokken/Varicella
Wat zijn kenmerken van de mazelen?
- Paramyxovirus
- Incubatietijd 8-14 dagen
- 0.5 tot 4 jaar
- Meestal zelflimiterend
- Hoge koorts, rhinitis, conjunctivitis, na 3-7 dagen pas exantheem
Wat zijn symptomen van de mazelen?
- Hoge koorts, conjunctivitis, rhinitis en hoesten
- Grofvlekkig confluerend maculopapuleus exantheem
- Enantheem: Koplikvlekken (Kleine witte vlekken op het mondslijmvlies) in prodormale fase
Wat zijn complicaties en risicogroepen van de mazelen?
Complicaties:
- Otitis media (5-10%)
- Pneumonie (5-10%)
- Encefalitis (0.1%)
- Myocarditis (0.1%)
Risicogroepen -> Kinderen <1 jaar en pasgeborenen van niet-immune moeders
Wat is de diagnostiek en het beleid bij de mazelen?
- IgM antistoffen
- Meldingsplicht binnen 24 uur (Groep B2)
- Binnen 24 uur melden aan de GGD bij constatering of vermoeden
- In het rijksvaccinatieprogramma vanaf 1976
- Wering van mazelen patiënten van school of crèche is niet zinvol
- In principe lage incidentie in Nederland, echter is er wel een dalende vaccinatiegraad
Wat zijn kenmerken van roodvonk?
- Groep A streptococcus pyogenes
- Incubatietijd 2-7 dagen
- 2 tot 10 jaar
Wat zijn symptomen van roodvonk?
- Koorts, keelontsteking en gezwollen cervicale klieren
- Puntvormig rood ruw exantheem met vrij narcosekapje
- Enantheem: Frambozentong
- Na roodvonk kan er vervelling ontstaan
Wat zijn de vroege en late complicaties en risicogroepen van roodvonk?
Vroeg:
- Peritonsillair abces/Infiltraat
- Otitis media acuta
- Sepsis
- STSS
- Necrotiserend niet weke delen infectie
Laat:
- Acuut reuma
- Poststreptokokken glomerulonefritis
Risicogroepen:
- Anatomische afwijkingen KNO gebied
- Syndroom van Down
Wat is de diagnostiek en het beleid bij roodvonk?
- Vooral klinische diagnose, laboratoriumtest weinig zinvol
- Afwachtend beleid, antibiotica bij ernstige ziekte of risicogroepen (Soms adviseert de GGD antibiotica)
- Kinderen met roodvonk mogen in principe naar school of de crèche
- Normaal is er een milde beloop
- Alleen meldplicht bij invasieve GAS infecties mer NWDI, STSS, puerperale infecties
Wat zijn bijzonderheden van roodvonk?
- Cave toename sinds COVID van de incidentie invasieve GAS infecties
- Geen blijvende immuniteit na het doormaken van roodvonk
Wat zijn kenmerken van rode hond?
- Rubellavirus
- Incubatietijd 12-23 dagen
- 6 tot 12 jaar
Wat zijn symptomen van rode hond?
- Primair BLWI en lymfadenopathie
- Gewrichtsklachten (Soms)
- Kleinvlekkig maculopapuleus exantheem dat begint in gezicht en conflueert op romp en gelaat
- Enantheem: Kleine rode vlekjes op palatum molle
Doorgaans milde beloop en is zelflimiterend. Eerst luchtweginfectie met lymfadenopathie en vervolgens exantheem met koorts
Wat zijn complicaties en risicogroepen van rode hond?
Complicaties:
- Trombocytopenetische purpura
- Encefalitis
- GBS
Risicogroepen:
- Zwangeren in 1e trimester (Congenitaal Rubella Syndroom)
Wat is de diagnostiek en het beleid van rode hond?
- IgG antistoffen, IgG en IgM antistoffen bij zwangeren, keelwat op PCR
- Meldingsplicht binnen 24 uur (Groep B2)
- In het rijksvaccinatieprogramma vanaf 1974
- Wering van school en crèche niet zinvol, wel ouders en personeel inlichten
Wat zijn kenmerken van Vijfde ziekte/Erythema Infectiosum?
- Humaan parvovirus B19
- Incubatietijd 7-21 dagen
- 4 tot 10 jaar
Wat zijn symptomen van Erythema Infectiosum?
- Malaise, koorts, gewrichtspijnen
- Erytheem wangen (Slapped cheeks), maculopapuleus exantheem strekzijde ledematen, soms billen en romp
- Rood/roze wegdrukbaar maculopapuleus exantheem, begin scherp begrensd daarna confluerend met centrale verbleking (Guirlandes)
Wat zijn complicaties bij Erythema Infectiosum?
Aplastische crise (Bij chronische hemolytische anemie) en intra-uteriene vruchtdood/spontane abortus bij infectie bij niet-immuun zwangere <20 weken
Wat is de diagnostiek en het beleid bij Erythema Infectiosum?
- Alleen antistofbepaling bij zwangeren (Verder meestal niet nodig)
- Afwachtend beleid (Zelflimiterend) - Wering van school of crèche is nier zinvol aangezien het besmettelijk is voor het exantheem wel de kinderdagverblijf of school informeren bij epidemie
- Geen meldingsplicht
Wat zijn de kenmerken van Zesde ziekte/exanthema subitum?
- Humaan herpesvirus 6A + B
- Incubatietijd 5-14 dagen
- 3 maanden tot 3 jaar
Wat zijn de symptomen van Zesde ziekte/exanthema subitum?
- Hoge koorts zonder focus
- Fijn maculopapulair exantheem op romp naar ledematen en verdwijnt via daar (Na de koorts ontstaat het)
Geen enantheem vorming - Het is zelflimiterend
Wat zijn de complicaties en risicogroepen van exanthema subitum?
- Afstotingsreactie
- Pneumonie
- Encefalitis
Immuungecompromitteerden zijn de risicogroepen
Wat is de diagnostiek en het beleid van exanthema subitum?
- Serologie is mogelijk, maar is geen routinediagnostiek
- Bijna elk kind is na >2 jaar seropositief, latent aanwezig in speeksel. Hierdoor is preventie niet mogelijk
- Afwachtend beleid
- Wering van kinderdagverblijf, werk of school niet nodig
- Bij meerdere gevallen in een instelling kan er sprake zijn van een meldingsplicht
Wat zijn de kenmerken van waterpokken?
- Varicella Zoster Virus, virale infectie
- Incubatietijd is 1-21 dagen
- 0 tot 4 jaar
Wat zijn de symptomen van waterpokken?
- Lichte koorts en algehele malaise
- Jeukend exantheem (Maculae) overgaand in blaasjes en crusteuze laesies
- Enantheem: Vesikels of ulcera mondslijmvlies
- Laesies ontstaan niet synchroon en kunnen in alle stadia tegelijk aanwezig zijn (Maculae, vesikels, pustels en crustae) en kan ook op behaarde hoofdhuid aanwezig zijn
Wat zijn de complicaties en risicogroepen van waterpokken?
Complicaties:
- Bacteriële superinfectie door krabben (Cellulitis, artritis, osteomyelitis door krabben)
- Pneumonie
- Meningo-encefalitis
Risicogroepen:
- Immuungecompromitteerden
- Pasgeborenen
- Zwangeren 13-20 weken (Congenitaal Varicella Syndroom)
Wat zijn de bijzonderheden van het Varicella Zoster Virus?
Blijft latent aanwezig na de ziekte in sensibele ganglia. Bij verminderde immuniteit kan er reactivatie als gordelroos optreden waarbij er huidverschijnselen kunnen ontstaan en pijn in één of meerdere dermatomen
Wat is de diagnose en het beleid van waterpokken?
Diagnose wordt gesteld door middel van klinische symptomen. Op indicatie wordt er PCR van de blaasjes of VZV IgG antistoffen gemeten. Het is een frequent voorkomende besmettelijke ziekte die zelflimiterend is, maar wel alert zijn op secundaire bacteriële infecties
Beleid is VZ immuunglobulinen geven bij niet-immune zwangeren of pasgeborenen. Er is een vaccinatie mogelijk, maar wordt in Nederland niet standaard toegepast.
Wering van scholen of kinderopvang is niet noodzakelijk, wel contact vermijden met risicogroepen. Geen meldplicht bij individuele gevallen, wel bij clusters in kindercentra en scholen
Waarom wordt er geen gebruik gemaakt van wering van school of crèche bij klassieke exantheemziekten?
- Ziekte is vaak voor exantheem al besmettelijk, dus wering is vaak te laat
- Hoge vaccinatiegraad
Welke geneesmiddelen veroorzaken frequent exantheem?
Antibiotica (Vooral penicilline) en anti-epileptica
Wat zijn voorbeelden van Niet-klassieke exanthemen?
- Viraal exantheem, eci
- Mononucleosis infectiosa
- Petechiën bij meningitis
- Ziekte van Kawasaki
- Erythema multiforme
- Hand- voet en mondziekre
- Gianotti crostisyndroom
