12.3 Geschiedenis van infectie- en immuunziekten deel 2

Question 1

Wat wordt er bedoeld met het configuratiemodel?

Answer 1

De unieke combinatie van lokale omstandigheden (Omgevingsfactoren) die de gezonde balans verstoort van het lichaam

Het is holistisch, inclusief, interactief, contextueel en multifactorieel

Question 2

Wat wordt er bedoeld met het contaminatiemodel?

Answer 2

Een specifiek event of ‘agent’ zorgt voor een verstoring van de gezonde balans. Wordt ook monocausaal en reductionistisch genoemd

Besmetting van mens op mens -> Transmissie van ‘Morbid material’

Question 3

Bij welke denkstijl(en) past (pre)dispositie?

Answer 3

Zowel configuratie als contaminatiemodel

Question 4

Wat omvat de kiemtheorie?

Answer 4

De ontdekking van micro-organismen als oorzaak van infectieziekten.

Question 5

Wat is predispositie?

Answer 5

Verklaring van verschillen in vatbaarheid (Individueel, sociaal, geografisch) zowel binnen configuratie als contaminatie denken

Question 6

Wat vond er in de 19e eeuw plaats?

Answer 6

Configuratie denken. Nadruk op preventie en zo sanitaire hervormingen

Question 7

Wat vond er in de 2e helft van de 19e eeuw plaats?

Answer 7

• Contaminatie denken
• Bacteriologische revolutie
• Magic bullet: Middel is specifiek tegen ziektekiem gericht

Question 8

Wat vond er in het begin van de 20ste eeuw plaats?

Answer 8

• Predispositie
• Sociale hygiëne (Ziekten niet lange geografisch of somatisch lokaliseren, maar in de sociale omgeving. Hierdoor ontstond er een verbreding van de fysisch-geografische aanpak en biologische aanpak met sociaal-culturele hervormingen)
• Verschuiving van therapie naar preventie (Successen van de biomedische laboratoriumwetenschappen)
• TBC infecteerde iedereen, maar niet iedereen werd even ziek

Question 9

Wat vond er in de 2e helft van de 20ste eeuw plaats?

Answer 9

Infectieziekten -> Chronische ziekten. Risicofactoren gingen samen hangen met deze ziekten

Er ontstond een debat over de oorzaak naar de daling van infectieziekten.
- Virulentie ziektekiemen dalen -> Biologische evolutie
- Sanitaire hervormingen -> Configuratie
- Kiemtheorie, serums, vaccins, antibiotica -> Contaminatie, ‘Magic bullet’
- Levensstandaard/welvaart/voeding (McKeown-these!) -> Sociale hygiëne + predispositie, Modern versions of configurationism

Question 10

Welke 3 veranderingen kwamen er na WOII?

Answer 10

1) Introductie concept risicofactoren (Verbreding epidemiologie: alle mogelijke gezondheidsproblemen, Paradigmawisseling)
2) Preventie ging van collectieve voorzieningen naar individuele leefstijl
3) Normen en waarden die vanzelfsprekend waren verdwenen (Vertrouwen in gezag/autoriteit viel weg + secularisatie -> Kritiek op paternalisme en moraal beleid, Nadruk op verhouding professionele hulpverlener)

Question 11

Wat is de rol van wetenschap of wetenschappelijke denkstijlen door de jaren heen?

Answer 11

Voor 1800 -> Meeste verklaringsmodellen ziekte sterk individueel gericht
- Unieke interactie -> Constitutie, levensstijl, levensloop, individu-omgeving

Collectieve ziekten (Epidemieën) vormden daardoor probleem en vroegen om een verklaring
- Verklaring van (Collectieve) verspreiding en niet (Alleen) ziekteoorzaak

Verschil collectieve ziekte ten opzichte van individuele ziekte als ‘bouwsteen’ voor twee dominante ‘denkstijlen’ in de geschiedenis
- Configuratie va. Contaminatie
- Binnen beide denkstijlen ook predispositie

Question 12

Wat voor historische verschuiving is er plaatsgevonden?

Answer 12

• Omgeving naar Configuratie (Oudheid tot medio 19e eeuw)
• Kiemtheorie naar Contaminatie (Vanaf 2e helft 19e eeuw)
• Sociale hygiëne naar Predispositie (Eerste helft 20e eeuw)
• Epidemiologische transitie naar Risicofactoren/Synthese (2e helft 20e eeuw)
• Global Health (21ste eeuw)

Question 13

Wat zijn de factoren die een rol speelde bij de kiemtheroie?

Answer 13

Het is een lang proces vanaf 1830 (Of zelfs eerder). Het kwam niet out of the blue
- Technologisch: Introductie verbeterde microscoop
- Institutioneel: Evolutie experimentele laboratoriumwetenschap
- Wetenschappelijk: Nieuwe observaties + theorieën (Cellen, schimmels, wormen, vormen)

Question 14

Wat is het voorbeeld van Von Pettenkofer?

Answer 14

(Zeer effectieve) sanitaire hervorming in München)
- 1865: Hoogleraar van ‘Openbare hygiëne’
- ‘Apostle or good water, fresh air and proper sewage disposal’
- Much ridiculed grondwater-theorie (Bacterie moest eerst in grondwater ‘rijpen’ alvorens virulent te kunnen worden -> Grondwaterniveau’s en geologische en andere omgevingsvariabelen

Question 15

Wat zijn de ‘Spin-offs’ voor de bacteriologie?

Answer 15

• Chirurgie: Antisepsis (Lister) en asepsis
• Immunologie (Metchnikoff, fagocytose)
• Serologie (Von Behring: Paardenserum tegen difterie)
• Virologie
• “Chemotherapie”: Zoektocht naar magic bullets (Ehrlich)

Question 16

Waarom werden sociale omstandigheden gezien als een succesfactor?

Answer 16

• Ontstaan en verbreding van maatschappelijk ‘Middenveld’
• De ‘ontmoeting’ van overheid, artsen en burgerlijke organisaties vinden daar plaats
• Identificatie misstanden/collectieve problemen in de volksgezondheid
• Vermogen tot samenwerking en bestrijding van misstanden/problemen
• Ontwikkeling normen en waarden als grondslag voor beleid

Question 17

Wat werd er verstaan onder Global Health?

Answer 17

• Emerging diseases (HIV/aids, dengue, ebola, zika)
• Re-emerging diseases (Malaria, TBC, cholera)
• Globale factoren: Klimaatverandering (Verspreiding (sub)tropische ziekten), Globalisering (Bevolkingsgroei, urbanisatie), Mobiliteit mensen, dieren, producten, voedsel vs. Ecologische ontwrichting

Question 18

Welke denkstijlen vallen onder Global Health?

Answer 18

Configuratie:
- Stijgen van de levensomstandigheden (Huisvestiging, sanitair)
- Partners in Health (Brede 1e-lijns zorg, lange termijn, ontwikkelingsperspectief)

Contaminatie:
- Technische oplossing (Quarantaine, vaccin, medicijn)
- Identification + Eradication ziekten
- Artsen zonder Grenzen (Ziektegerichte interventies, apolitiek en korte termijn, biomedische oriëntaties)

Question 19

Wat zijn de verantwoordelijkheden van de artsen en zorgsector?

Answer 19

• Signaleren/agenderen
• Eigen gedrag/organisatie gezondheidszorg, onder andere energiegebruik en medisch afval
• Adaptatie van gezondheidssystemen en weerbaarheid
• Mitigatie van de milieu impact
• Gezondheidsbevordering (Patiëntvoorlichting klimaat en gezondheid -> Actiebe mobiliteit, Prevemtie interventies, Dieet, Toegang tot anticonceptie en familieplanning)