ZO 3.4 Mycobacteriën

Question 1

Welke verschillende groepen mycobacteriën zijn te onderscheiden?

Answer 1

1. Mycobacterium tuberculosis complex met als belangrijkste mycobacteriën van deze groep: Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium bovis, Mycobacterium bovis BCG
2. Mycobacterium leprae
3. Non-tuberculeuze mycobacteriën

Question 2

Beschrijf hoe tuberculose wordt overgedragen en het beloop na infectie met M. tuberculosis.

Answer 2

Tuberculose (TB) wordt van mens op mens overgedragen. Wanneer een TB patiënt hoest kunnen mycobacteriën door een andere persoon worden ingeademd wat leidt tot een primaire infectie in de long (primair complex). Meestal geeft dit geen klachten en komt dit proces vanzelf tot stilstand waarbij sprake is van een latente infectie. Hierbij bestaat bij een minderheid (10%) de kans op reactivatie van de infectie waarbij de kans op reactivatie het grootste is in de eerste 2 jaar na infectie. Deze reactivatie kan bij iedereen optreden, maar patiënten met een gestoorde afweer hebben een hoger risico zoals bij patiënten met HIV. Bij onbehandelde HIV patiënten blijft het geschatte risico op reactivatie 10% per jaar.

Question 3

Wat zijn de belangrijkste symptomen van tuberculose?

Answer 3

Patiënten presenteren zich meestal met koorts, gewichtsverlies en anorexie. Daarnaast zijn de symptomen afhankelijk van welk orgaan betrokken is. Bij pulmonale tuberculose is meestal sprake van hoesten en ook hemoptoe kan optreden. Andere uitingen van tuberculose kunnen zijn lymfklierzwellingen (lymfadenopathie) en pijn/ontsteking van het bot waarbij met name de wervelkolom een beruchte lokalisatie is (spondylodiscitis).

Question 4

Noem 4 belangrijke ziektebeelden zijn geassocieerd met NTM infecties?

Answer 4

1. Pulmonale infecties (de twee belangrijkste vormen zijn de caviterende longinfecties die lijken op pulmonale tuberculose zoals gezien bij patiënten met onderliggend long lijden zoals COPD en CF en de nodulair-bronchiectatische vorm, typisch bij niet-rokende caucasische vrouwen)
2. Ontsteking van lymfklieren in de hals (cervicale lymfadenitis) (een ziekte die vaak op de kinderleeftijd voorkomt)
3. Infecties van huid- en weke delen (een bekende vorm is het aquariumgranuloom, wat een infectie van de huid is door Mycobacterium marinum)
4. Gedissemineerde infecties (we onderscheiden de gedissemineerde cutane infecties waarbij de huidinfectie verspreid is over het gehele lichaam en andere gedissemineerde infecties waarbij alle organen aangedaan kunnen zijn). Gedissemineerde infecties komen bijna alleen voor bij patiënten met een gestoorde (cellulaire) afweer zoals patiënten met AIDS of patiënten die immuunsuppressieve medicatie gebruiken.

Question 5

Benoem de verschillende stappen in de diagnostiek van mycobacteriële infecties (tuberculose en infecties met nontuberculeuze mycobacteriën)

Answer 5

Voor het diagnosticeren van actieve infectie:
1. Zuurvaste staven kleuring (auramine)
2. Kweek in specifiek mycobacterieel kweek medium
3. Moleculaire determinatie (PCR, gene sequencing)
4. Pathologisch onderzoek/biopt (verkazende granulomen)
Voor het diagnosticeren van latente infectie:
1. Mantoux
2. Interferon gamma release assays (quantiferon)