Zaburzenia nastroju (afektywne) Flashcards
1
Q
Mania- df
A
epizod zaburzeń nastroju polegający na podwyższeniu nastroju, powodujący zaburzenie funkcjonowania w codziennym życiu trwający min. 1 tyg;
2
Q
Hipomania- co to
A
Stan stale i łagodnie podwyższonego nastroju;
trwa krócej niż mania (min. 4 dni)
nie powoduje zaburzeń funkcjonowania społecznego oraz nie ma obj. psychotycznych (KLUCZOWE RÓŻNICE)
3
Q
Przejawy manii
A
- wzmożona akt, niepokój fiz.
- rozmowność
- gonitwa myśli
- utrata normalnych zahamowań społecznych
- zmniejszona potrzeba snu
- wzmożona samoocena, poczucie wyższości
- łatwa odwracalność, trudności w koncenstracji, ciągłe zmiany aktywności lub planów
- zachowanie lekkomyślne z niedocenianiem ryzyka (zakupy, jazda)
- wzmożona energia seksualna
- nastrój zmienia się od beztroski do podniecenia i agresywności
4
Q
Klasyfikacja nasilenia objawów manii
A
- hipomania
- mania bez objawów psychotycznych
- mania z objawami psychotycznymi
5
Q
jakie urojenia i halucynacje w manii z objawami psychotycznymi
A
Urojenia o treści wielkościowej, erotycznej, prześladowczej, posłannictwa religijnego.
(inne niż w schizofrenii!)
6
Q
różnice między manią i manią z obj. psychotycznymi
A
W manii z obj. psychot. cięższy przebieg, zachowania agresywne i przemoc, zaniedbywanie się (odżywiania, higieny), występują urojenia.
7
Q
kiedy typowo pierwsze epizod manii
A
15-30 rż
8
Q
epidemiologia ChAD
A
2% społeczeństwa
K=M
9
Q
etiologia ChAD
A
genetyczne (bliźniaki 1-jajowe 60-80%)
10
Q
kryterium ChAD
A
min 2 epizody zaburzeń nastroju, w tym min. 1 epizod manii lub hipomanii
11
Q
charakterystyczne cechy depresji w ChAD
A
- częste nawroty
- lekooporność (przy lecz. p/depres)
- cechy psychozy
- poważne próby samobójcze
- drażliwość
- nadmierna senność
- młody wiek 1. epizodu
- szybko narastające i ustępujące objawy depresji (godz->dni)
- +wywiad rodzinny (w kierunku ChAD lub samobójstwa dokonanego)
12
Q
epizody mieszne w ChAD- jakie to
A
- stan mieszany maniakalny (przewaga manii)= mania dysforyczna
- stan mieszany depresyjny (przewaga depresji)
13
Q
objawy psychotyczne w ChAD (kiedy mogą występować)
A
mogą występować zarówno w trakcie epizodu maniakalnego (urojenia wielkościowe) jak i depresyjnego (nihilistyczne, depresyjne)
14
Q
jakie objawy psychotyczne w ChAD
A
- halucynacje lub pseudohalucynacje (gł. słuchowe o char. głosów niezrozumiałych dl pacjenta albo powiązanych z treściami urojeń)
- urojenia (zgodne lub niezgodne z nastrojem, a także prześladowcze)
15
Q
Typy ChAD klasyczne
A
Typ 1
- przebieg ciężki
- nasilenie obu biegunów silne
- mania 2tyg-5 mscy (często wymaga hospitalizacji)
- depresja 4-9 mscy
- między rzutami choroby OKRESY REMISJI (bez obj) od dł. kilku mscy-lat
- K=M
Typ 2
- epizody depresji ciężkie, ale epizody manii (właściwie hipomanii) łagodne, krótko trwające (do 3 tyg)
- wyraźne okresy pełnej remisji obj
- może przejść w ChAD z szybką zmianą faz, ale nie w postać 1 klasyczną
- K>M
16
Q
postacie ChAD nieklasyczne- wymień
A
- z szybką zmianą faz (rapid-cycling bipolar disorder)
- z bardzo szybką zmianą faz
- ultra-rapid cycling
- ultradian cycling - zaburzenie afektywne typ sezonowy
- zaburzenie ze spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej
- cyklotymia
17
Q
Opisz rapid-cycling
A
- w ciągu roku 4 lub więcej okresów depresji lub manii poprzedzielanych bardzo krótkimi okresami zdrowia lub nieprzedzielone w ogóle (częściej)
- dot. kilkunastu % ChAD
- u 1/3 chorych przebiega tak od początku, u 2/3 pojawia się po kilku latach przebiegu klasycznego (gł. 2)
- może po pewnym czasie zmienić przebieg na klasyczny
- K>M
18
Q
opisz ultra-rapid cycling
A
epizody chorobowe trwają kilka dni do kilka tyg.
19
Q
opisz ultradian cycling
A
ChAD z okołodobową zmianą faz, oba bieguny pojawiają się (nawet kilkukrotnie) w ciągu 24-48h
20
Q
cyklotymia df
A
przewlekłe zaburzenie nastroju;
pomiędzy łagodnymi objawami depresji pojawiają się okresy nieznacznie (mniej niż w hipomanii) podwyższonego nastroju;
u dorosłych min. 2 lata, u dzieci rok
21
Q
zaburzenia psychiczne współwystępujące z ChAD
A
- lękowe
- obsesyjno-kompulsywne
- uzależnienia
- zaburzenia osobowości (antysocjalna, borderline)
22
Q
kiedy będziesz podejrzewać zaburzenie pośrednie pomiędzy depresją a ChAD?
A
- ChAD u krewnych
- wczesny początek depresji (<25rż)
- krótkotrwałe i nawracające epizody depresyjne (wyraźna nawrotowość)
- słaba reakcja na leczenie p/depres.
- leki p/depresyjne wywołują stany hipomaniakalne (które spontanicznie nie występują)
- obj. psychotyczne w przebiegu depresji
23
Q
eutymia to
A
stan stabilny nastroju
24
Q
zapobieganie nawrotom w ChAD- jakie leki
A
STABILIZATORY NASTROJU (=MS=leki normotymiczne)
a) I generacja
1. węglan litu
2. kwas walproinowy
3. lamotrygina
4. karbamazepina
b) leki p/psychotyczne II gen
1. kwetiapina
2. olanzapina
3. arypiprazol
4. risperidon
25
węglan litu- objaw zatrucia
```
niepokój
drażliwość
sedacja
majaczenie
ataksja
drgawki
śpiączka
śmierć
```
26
co monitorujemy przy węglanie litu?
nerki i tarczycę (TSH- niedoczynność!)
27
risperidon- jak wpływa na PRL?
hiperprolaktynemia
28
kwetiapina i olanzapina- obj uboczne
przyrost m.c.
| senność
29
zasady leczenia depresji w ChAD
1. unikanie leków p.depresyjnych
2. jeśli trzeba leki p/depres to w połączeniu ze stabilizatorami nastroju
3. stabilizatory nastroju należy włączyć jak najwcześniej (zaraz po rozpoznaniu) z uwagi na planowanie profilaktyki nawrotów
- depresja bez obj. psychot -> lamotrygina, kwetiapina, lit (w monoterapii lub z lekami p/depres)
- depresja ciężka z obj. psychot. -> leki p/psychot. II gen (olanzapina, kwetiapina)
- ciężka depresja-> elektrowstrząsy
30
monitorowanie stężenia litu
początkowo 1x/tyg
następnie 1x/msc
zalecany poziom: 0,6-0,9 mEq/l
!nie przekraczać 1,2mEq/l
31
czy trzeba kontrolować kwas walproinowy w surowicy?
trzeba; docelowy poziom 50-100 mikrog/ml
32
jak leczyć manię w ChAD?
1. początkowo w szpitalu, leczenie rozpoczynamy parenteralnie haloperidolem lub octanem zuklopentiksolu (jeśli ciężka mania to od razu skojarzyć I i II gen)
2. jak najszybciej przejść na p.o. lekiem normotymicznym I gen i atypowym neuroleptykiem
3. elektrowstrząsy w ciężkiej, lekoopornej manii
33
neuroleptyk inaczej
lek p/psychotyczny
34
leki w ostrej manii
1. haloperidol
2. arypiprazol
3. olanzapina
4. zuklopentiksol
5. BZD (diazepam, klonazepam)
35
leki w manii
poł MS i neuroleptyku II gen
1. węglan litu
2. kw. walproinowy
3. arypiprazol
4. olanzapina
5. risperidon
6. kwetiapina
36
leki w hipomanii
```
poł MS i neuroleptyku II gen
niższe dawki
1. kw. walproin.
2. olanzapina
3. kwetiapina
```
37
problemy somatyczne u pacjentów z ChAD
* podobnie jak w schizofrenii
1. z. metaboliczny
2. cukrzyca
3. ch. uk. krąż. (ChNS, NT)
4. zaburzenia hormonalne
38
epizod depresyjny df
pojedyncze zaburzenie nastroju;
min. 2 tyg;
nigdy wcześniej nie mogło być epizodu manii lub hipomanii
39
zaburzenia depresyjne nawracające df
=depresja jednobiegunowa
=kolejne, nawracające epizody depresyjne
kryteria:
-musiał występować wcześnie min. 1 epizod depresyjny trwający min. 2 tyg i przedzielony od obecnego min. 2 msc bez obj.
-nigdy w przeszłości nie było manii lub hipomanii
40
kryteria epizodu depresyjnego ICD10
min. 2 z:
1. obniżenie nastroju
2. utrata zainteresować i anhedonia
3. zmniejszenie energii (=> wzrost męczliwości, spadek aktywności)
oraz min 2 z:
1. osłabienie koncentracji i uwagi
2. niska samoocena
3. poczucie winy
4. pesymistyczne widzenie przyszłości
5. myśli/czyny samobójcze
6. zaburzenia snu
7. spadek apetytu
klasyfikacja ciężkości epizodu:
łagodny 2 z 3 gł + min. 1 z dod (suma=4)
umiark 2 z 3 gł + min. 1 z dod (suma=6)
ciężki 2 z 3 gł + min. 1 z dod (suma=8)
41
charakterystyczne zaburzenia snu w depresji
wczesne budzenie się (kilka godzin wcześniej niż zazwyczaj)
42
w jakiej porze dnia narastają objawy depresji
rano
43
czy w przebiegu depresji mogą być zaburzenia psychotyczne?
tak, w ciężkim epizodzie depresji z obj psychotycznymi;
urojenia grzeszności, winy, katastroficzne
stan zagrażający życiu (duże ryzyko samobójstwa)
44
najczęstsze przyczyny niepełnosprawności wynikające ze stanu zdrowia
ChNS i depresja
45
epidemiologia depresji
ZACHOROWALNOŚĆ:
na świecie 350 mln osób
w PL 1,5 mln osób (5-17% populacji)
w przedziale wiekowym 20-40rż M: 10% K:20% (M:K=1:2) (najczęściej jest diagnozowana właśnie w tym wieku)
UMIERALNOŚĆ:
15 osób/dobę umiera na depresję w PL (wypadki 7/d)
5800/rok w PL, 1 mln/rok świat
46
myśli i próby samobójcze w depresji
myśli 40-80%
próby 20-60%
skuteczne próby 15%
47
najczęstsze zaburzenia psychiczne u osób w wieku podeszłym
otępienie i depresja
48
TLPD co to
trójpierścieniowe leki p/depresyjne
49
TLPD wymień leki
1. klomipramina (natręctwa)
2. imipramina
3. amitryptylina (ból)
50
TLPD jakie neuroprzekaźniki
1. 5-HT
2. NA
3. His
4. muskarynowe
5. rec alfa (blok)
51
działania niepożądane TLPD
1. arytmie
2. uszk. m. sercowego
3. zmiany CTK
4. wzrost m.c.
5. senność
52
SSRI- wymień leki
1. fluoksetyna (dział. pobudzaj)
2. fluwoksamina (interakcje)
3. citalopram (selektywny, małe ryzyko interakcji)
4. escitalopram (j.w.+mało skutków uobcznych)
5. sertralina (ch. somat, lęk i zaburzenia poznawcze)
6. paroksetyna (j.w.)
7. wortioksetyna (j.w.)
53
SNRI wymień leki
1. wenflaksyna (b. skuteczny; interakcje i dział niepoż.)
| 2. duloksetyna (ból i lęk)
54
z. serotoninowy objawy
1. niepokój, pobudzenie, splątanie, śpiączka
2. hipertermia
3. wzmożone pocenie się
4. zaczerwienienie skóry
5. tachykardia
6. wzrost CTK
7. N i W
8. biegunka
9. drżenie, drgawki
10. sztywność mm
11. wzmożenie odruchów ścięgnistych
55
inne niż TLPD, SSRI i SNRI leki p/depresyjne
1. bupropion
2. mianseryna
3. mirtazapina
4. reboksetyna
5. trazodon
6. tianeptyna
7. agomelatyna
8. moklobemid
56
obj niepoż SSRI i SNRI
1. N i W, biegunka
2. niepokój, lęk
3. bezsenność lub wzrost senności
4. dysf. seks.
5. wzrost krw
6. arytmia
7. wzrost CTK (wenflaksyna)
8. hiponatremia
9. hiperPRL (zaburz. miesiączk., mlekotok)
10. obj. pozapiramid (citalopram, escitalopram)
11. wzrost aminotransferaz
12. z. serotoninowy
*nie uzależniają!
57
depresja + zahamowanie/apatia/wycofanie
1. bupropion
2. wenflaksyna
3. sertralina
4. reboksetyna
5. milnacipran
6. moklobemid
58
depresja + lęk
1. SSRI
2. wenflaksyna
3. agomelatyna
4. tianeptyna
5. moklobemid
59
depresja + natretne myśli/ruminacje/kompulsje
1. klomipramina
2. SSRI
3. wenflaksyna
60
depresja + agitacja/niepokój
1. mirtazapina
2. mianseryna
3. trazodon
4. amitryptylina
5. doksepina
6. klomipramina
61
depresja + bezsenność
1. agomelatyna
2. mianseryna
3. mirtazapina
4. trazodon
5. doksepina
62
depresja + ból
1. duloksetyna
2. wenflaksyna
3. amitryptylina
4. milnacipran
63
depresja + obj. psychotyczne
leki p/depresyjne + neuroleptyki II gen (olanzapina, kwetiapina)
64
gdzie poza depresją stosuje się SSRI i SNRI
w zaburzeniach lękowych
65
jak szybko pojawia się efekt p/depresyjny przy odp dawkach i odp leku
2-4 tyg
66
kiedy zmieniamy lek p/depresyjny
gdy po 6-8 tyg stosowania dawki maks nie ma poprawy;
| SSRI-> SSRI -> SNRI
67
jak długo trzeba leczyć?
min. 6 mscy po uzyskaniu poprawy przy 1. epizodzie;
~2 lata przy 2. epizodzie;
rozważyć stałe leczenie przy >2 epizodach
68
1. rzut leczenia depresji
SSRI
69
jakie leki p/lękowe zastosujesz wspomagająco w depresji leczonej SSRI
benzodiazepiny
| gł. w okresie początkowym leczenia
70
różnice między żałobą i dużą depresją
1. w żałobie brak myśli samobójczych
2. w żałobie brak zaniżonej samooceny
3. w żałobie brak nasilonego poczucia beznadziejności
4. żałoba ustępuje sama po około roku
5. żałoba jest spowodowana dużą stratą
71
objawy psychotyczne w cyklotymii
brak
72
u jakiej części pacjentów z cyklotymią pojawi się ChAD?
1/3
73
początek zachorowalności na cyklotymię
późna adolescencja-wczesna dorosłość
74
dystymia df
przewlekłe, uporczywe zaburzenia nastroju;
okres co najmniej 2 lat stałego lub stale nawracającego obniżenia nastroju;
wyrównany nastrój rzadka trwa dłużej niż kilka tyg;
żaden z epizodów nie spełnia kryteriów łagodnego epizodu depresyjnego;
min. 2 lata u dorosłych, 1 rok u dzieci
75
diagnostyka różnicowa manii/hipomanii
1. nadczynność tarczycy
2. anorexia nervosa
3. depresja agitowana
4. zaburzenia kompulsywno-obsesyjne
76
depresja agitowana co to
postać kliniczna ciężkej depresji;
| silny lęk, niepokój, pobudzenie psychoruch.
77
mania z obj. psychotycznymi- diagn. różnicowa
1. ch. somatyczna np. zatrucie Hg
2. schizofrenia
3. zaburzenia schizoafektywne
78
rokowanie w ChAJ
60% całk. remisja
30% cz. remisja
10% przewlekły przebieg
79
rokowanie w ChAD
15% całk. remisja
50% cz. remisja
35% przewlekły przebieg
80
jak zmienia się ChAD w wieku średnim
wydłużają się i występują częściej okresy depresji;
| z wiekiem również ulegają skróceniu okresy remisji
81
u ilu % pacjentów z epizodem maniakalnym wystąpi epizod depresyjny?
80-90%
82
ile średnio trwa nieleczony epizod depresyjny
do 9 mscy
83
ile średnio trwa nieleczony epizod manii
3-6 mscy
84
czy nawroty epizodów maniakalnych są częste?
tak
85
czym są dezorganizujące zaburzenia regulacji nastroju
ciężkie nawracające wybuchy gniewu, których intensywność lub czas trwania jest nieadekwatny do sytuacji lub prowokacji;
pomiędzy wybuchami występuje drażliwość
86
u kogo można rozpoznać dezorganizujące zaburzenia regulacji nastroju
u dzieci >6 rż i <18 rż;
pierwze obj. muszą być przed 10 rż;
najczęściej chłopcy w wieku szkolnym
87
kryteria rozpoznania dezorganizujące zaburzenia regulacji nastroju
czas trwania min. 12 mscy;
wybuchy gniewu min. 3/tyg
obj. występują w min. 2 z: szkoła, dom, grupa rówieśnicza, a nasilenie ciężkie w min. 1 z sytuacji
88
w ostatnich latach spadek czy wzrost samobójstw?
spadek (w skali świata 9%)
89
4 fazy zachowania suicydalnego
1. samobójstwo wyobrażone
2. upragnione
3. usiłowane
4. dokonane
90
decyzyjny proces suicydalny
1. myśli o treści depresyjnej
2. rozważania o śmierci
3. przyzwolenie na śmierć drogą naturalną, życzenie śmierci
4. rozmyślanie o samobójstwie jako o zjawisku
5. przelotne myśli o popełnieniu samobójstwa, bez tendencji do ich realizacji
6. myśli, ruminacje na temat samobójstwa
7. tendencje samobójcze (opracowanie szczegółowego planu)
8. próba samobójcza
9. samobójstwo dokonane
91
najczęstsze przyczyny śmierci ludzi młodych 18-29rż
1. wypadki komunikacyjne
| 2. samobójstwo
92
samobójstwo M:K?
ogólnoświatowo: M:K= 1,8:1
kraje rozwinięte: M:K= 3:1
PL 2016r: M:K= 6:1
93
zjawisko paradoksu płci w kwestii samobójstw
M częściej samobójstwa dokonane, K częściej samobójstwa niedokonane
94
zaburzenia psychiczne szczególnie predysponujące do samobójstwa
1. zaburzenia afektywne (90% pacjentów, które próbowały popełnić samobójstwo miało cechy depresji)
2. uzależnienie od alko
3. schizofrenia
4. organiczne ch. mózgu
5. zaburzenia osobowości
95
czynniki ryzyka zw. z samobójstwem
1. M
2. depresja
3. uzależnienie od alko lub narkotyków
4. separacja/wdowieństwo/rozwód
5. społeczna izolacja
6. niedawny pobyt w szpitalu psychiatr.
7. poważne ch. fiz.
8. niedawne zwolnienie z pracy (lub taka perspektywa)
9. problemy w zakresie odp. karnej
10. pobyt w więzieniu
96
kiedy jest najwyższe ryzyko samobójcze w trakcie depresji
na początku leczenia tj. po 2-3 tygodniach leczenia do 2 msca leczenia;
szybki spadek lęku, poprawa w zakresie napędu, jeszcze bez efektu podwyższenia nastroju
97
czynniki ryzyka dokonania samouszkodzenia
1. K
2. rozwód
3. <25rż
4. trudna sytuacja socjalno-bytowa
98
najwięcej zamachów samobójczych zakończonych zgonem w jakim wieku
55-59 rż (55-64)
99
najrzadziej samobójstwa popełnia jaka kategoria wiekowa
7-12 rż
100
triada depresyjna becka
1. nic mi się w życiu nie udało (negatywna ocena samego siebie i przeszłości)
2. świat jest zagrażający (negatywna ocena teraźniejszości)
3. nic dobrego mnie już nie spotka (negatywna ocena przyszłości)
