Zaburzenia nastroju (afektywne) Flashcards
Mania- df
epizod zaburzeń nastroju polegający na podwyższeniu nastroju, powodujący zaburzenie funkcjonowania w codziennym życiu trwający min. 1 tyg;
Hipomania- co to
Stan stale i łagodnie podwyższonego nastroju;
trwa krócej niż mania (min. 4 dni)
nie powoduje zaburzeń funkcjonowania społecznego oraz nie ma obj. psychotycznych (KLUCZOWE RÓŻNICE)
Przejawy manii
- wzmożona akt, niepokój fiz.
- rozmowność
- gonitwa myśli
- utrata normalnych zahamowań społecznych
- zmniejszona potrzeba snu
- wzmożona samoocena, poczucie wyższości
- łatwa odwracalność, trudności w koncenstracji, ciągłe zmiany aktywności lub planów
- zachowanie lekkomyślne z niedocenianiem ryzyka (zakupy, jazda)
- wzmożona energia seksualna
- nastrój zmienia się od beztroski do podniecenia i agresywności
Klasyfikacja nasilenia objawów manii
- hipomania
- mania bez objawów psychotycznych
- mania z objawami psychotycznymi
jakie urojenia i halucynacje w manii z objawami psychotycznymi
Urojenia o treści wielkościowej, erotycznej, prześladowczej, posłannictwa religijnego.
(inne niż w schizofrenii!)
różnice między manią i manią z obj. psychotycznymi
W manii z obj. psychot. cięższy przebieg, zachowania agresywne i przemoc, zaniedbywanie się (odżywiania, higieny), występują urojenia.
kiedy typowo pierwsze epizod manii
15-30 rż
epidemiologia ChAD
2% społeczeństwa
K=M
etiologia ChAD
genetyczne (bliźniaki 1-jajowe 60-80%)
kryterium ChAD
min 2 epizody zaburzeń nastroju, w tym min. 1 epizod manii lub hipomanii
charakterystyczne cechy depresji w ChAD
- częste nawroty
- lekooporność (przy lecz. p/depres)
- cechy psychozy
- poważne próby samobójcze
- drażliwość
- nadmierna senność
- młody wiek 1. epizodu
- szybko narastające i ustępujące objawy depresji (godz->dni)
- +wywiad rodzinny (w kierunku ChAD lub samobójstwa dokonanego)
epizody mieszne w ChAD- jakie to
- stan mieszany maniakalny (przewaga manii)= mania dysforyczna
- stan mieszany depresyjny (przewaga depresji)
objawy psychotyczne w ChAD (kiedy mogą występować)
mogą występować zarówno w trakcie epizodu maniakalnego (urojenia wielkościowe) jak i depresyjnego (nihilistyczne, depresyjne)
jakie objawy psychotyczne w ChAD
- halucynacje lub pseudohalucynacje (gł. słuchowe o char. głosów niezrozumiałych dl pacjenta albo powiązanych z treściami urojeń)
- urojenia (zgodne lub niezgodne z nastrojem, a także prześladowcze)
Typy ChAD klasyczne
Typ 1
- przebieg ciężki
- nasilenie obu biegunów silne
- mania 2tyg-5 mscy (często wymaga hospitalizacji)
- depresja 4-9 mscy
- między rzutami choroby OKRESY REMISJI (bez obj) od dł. kilku mscy-lat
- K=M
Typ 2
- epizody depresji ciężkie, ale epizody manii (właściwie hipomanii) łagodne, krótko trwające (do 3 tyg)
- wyraźne okresy pełnej remisji obj
- może przejść w ChAD z szybką zmianą faz, ale nie w postać 1 klasyczną
- K>M
postacie ChAD nieklasyczne- wymień
- z szybką zmianą faz (rapid-cycling bipolar disorder)
- z bardzo szybką zmianą faz
- ultra-rapid cycling
- ultradian cycling - zaburzenie afektywne typ sezonowy
- zaburzenie ze spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej
- cyklotymia
Opisz rapid-cycling
- w ciągu roku 4 lub więcej okresów depresji lub manii poprzedzielanych bardzo krótkimi okresami zdrowia lub nieprzedzielone w ogóle (częściej)
- dot. kilkunastu % ChAD
- u 1/3 chorych przebiega tak od początku, u 2/3 pojawia się po kilku latach przebiegu klasycznego (gł. 2)
- może po pewnym czasie zmienić przebieg na klasyczny
- K>M
opisz ultra-rapid cycling
epizody chorobowe trwają kilka dni do kilka tyg.
opisz ultradian cycling
ChAD z okołodobową zmianą faz, oba bieguny pojawiają się (nawet kilkukrotnie) w ciągu 24-48h
cyklotymia df
przewlekłe zaburzenie nastroju;
pomiędzy łagodnymi objawami depresji pojawiają się okresy nieznacznie (mniej niż w hipomanii) podwyższonego nastroju;
u dorosłych min. 2 lata, u dzieci rok
zaburzenia psychiczne współwystępujące z ChAD
- lękowe
- obsesyjno-kompulsywne
- uzależnienia
- zaburzenia osobowości (antysocjalna, borderline)
kiedy będziesz podejrzewać zaburzenie pośrednie pomiędzy depresją a ChAD?
- ChAD u krewnych
- wczesny początek depresji (<25rż)
- krótkotrwałe i nawracające epizody depresyjne (wyraźna nawrotowość)
- słaba reakcja na leczenie p/depres.
- leki p/depresyjne wywołują stany hipomaniakalne (które spontanicznie nie występują)
- obj. psychotyczne w przebiegu depresji
eutymia to
stan stabilny nastroju
zapobieganie nawrotom w ChAD- jakie leki
STABILIZATORY NASTROJU (=MS=leki normotymiczne)
a) I generacja
1. węglan litu
2. kwas walproinowy
3. lamotrygina
4. karbamazepina
b) leki p/psychotyczne II gen
1. kwetiapina
2. olanzapina
3. arypiprazol
4. risperidon
węglan litu- objaw zatrucia
niepokój drażliwość sedacja majaczenie ataksja drgawki śpiączka śmierć
co monitorujemy przy węglanie litu?
nerki i tarczycę (TSH- niedoczynność!)
risperidon- jak wpływa na PRL?
hiperprolaktynemia
kwetiapina i olanzapina- obj uboczne
przyrost m.c.
senność
zasady leczenia depresji w ChAD
- unikanie leków p.depresyjnych
- jeśli trzeba leki p/depres to w połączeniu ze stabilizatorami nastroju
- stabilizatory nastroju należy włączyć jak najwcześniej (zaraz po rozpoznaniu) z uwagi na planowanie profilaktyki nawrotów
- depresja bez obj. psychot -> lamotrygina, kwetiapina, lit (w monoterapii lub z lekami p/depres)
- depresja ciężka z obj. psychot. -> leki p/psychot. II gen (olanzapina, kwetiapina)
- ciężka depresja-> elektrowstrząsy
monitorowanie stężenia litu
początkowo 1x/tyg
następnie 1x/msc
zalecany poziom: 0,6-0,9 mEq/l
!nie przekraczać 1,2mEq/l
czy trzeba kontrolować kwas walproinowy w surowicy?
trzeba; docelowy poziom 50-100 mikrog/ml
jak leczyć manię w ChAD?
- początkowo w szpitalu, leczenie rozpoczynamy parenteralnie haloperidolem lub octanem zuklopentiksolu (jeśli ciężka mania to od razu skojarzyć I i II gen)
- jak najszybciej przejść na p.o. lekiem normotymicznym I gen i atypowym neuroleptykiem
- elektrowstrząsy w ciężkiej, lekoopornej manii
neuroleptyk inaczej
lek p/psychotyczny
leki w ostrej manii
- haloperidol
- arypiprazol
- olanzapina
- zuklopentiksol
- BZD (diazepam, klonazepam)
leki w manii
poł MS i neuroleptyku II gen
- węglan litu
- kw. walproinowy
- arypiprazol
- olanzapina
- risperidon
- kwetiapina
leki w hipomanii
poł MS i neuroleptyku II gen niższe dawki 1. kw. walproin. 2. olanzapina 3. kwetiapina
problemy somatyczne u pacjentów z ChAD
- podobnie jak w schizofrenii
1. z. metaboliczny
2. cukrzyca
3. ch. uk. krąż. (ChNS, NT)
4. zaburzenia hormonalne
epizod depresyjny df
pojedyncze zaburzenie nastroju;
min. 2 tyg;
nigdy wcześniej nie mogło być epizodu manii lub hipomanii
zaburzenia depresyjne nawracające df
=depresja jednobiegunowa
=kolejne, nawracające epizody depresyjne
kryteria:
-musiał występować wcześnie min. 1 epizod depresyjny trwający min. 2 tyg i przedzielony od obecnego min. 2 msc bez obj.
-nigdy w przeszłości nie było manii lub hipomanii
kryteria epizodu depresyjnego ICD10
min. 2 z:
1. obniżenie nastroju
2. utrata zainteresować i anhedonia
3. zmniejszenie energii (=> wzrost męczliwości, spadek aktywności)
oraz min 2 z:
1. osłabienie koncentracji i uwagi
2. niska samoocena
3. poczucie winy
4. pesymistyczne widzenie przyszłości
5. myśli/czyny samobójcze
6. zaburzenia snu
7. spadek apetytu
klasyfikacja ciężkości epizodu:
łagodny 2 z 3 gł + min. 1 z dod (suma=4)
umiark 2 z 3 gł + min. 1 z dod (suma=6)
ciężki 2 z 3 gł + min. 1 z dod (suma=8)