Rak jelita grubego Flashcards
Rak jelita grubego to w 85%…
…gruczolakorak
Stany przedrakowe RJG
- gruczolaki (polipy gruczolakowe; w 90% przyczyna RJG)
- zespoły polipowatości rodzinnej
- nieswoiste ch. zap. jelit
Objawy RJG po prawej str. (kątnica, wstępnica)
- utajone krwawienie, objawiające się narastającą niedokrwistością
- ból brzucha
- wyczuwalny guz
- brak łaknienia
- spadek m.c.
Objawy RJG po lewej str.
- jawne krwawienie
- zmiana rytmu wypróżnień (biegunka ze śluzem lub zaparcie)
- spadek masy ciała
- ból brzucha
Objawy RJG w dolnej części odbytnicy
- guz wyczuwalny w per rectum
- uczucie parcia na stolec
- ból
- stolce ołówkowate
- biegunka
- niedrożność
Badania laboratoryjne w RJG
- niedokrwistość z niedoboru Fe (gł. gdy lewa str.)
- wzrost CEA (antygen rakowo-płodowy)
- dodatni wynik na krew utajoną w kale
Badania obrazowe w RJG
- TK, MR -> wykrywanie przerzutów w wątrobie, otrzewnej, w.chł.
- USG -> jw.; mniejsza czułość
- USG p.r. (endosonografia) i MR -> ocena głębokości naciekania ściany odbytnicy i zajęcia w.chł.
- PET -> ocena wznowy (F+ gdy metformina)
Badania przesiewowe RJG- cel
wykrycie raka we wczesnym stadium zaaw. oraz znalezienie i usunięcie stanów przedrakowych (polipów gruczolakowych)
Badania przesiewowe RJG u osób z standardowym ryzykiem
- od 50 rż
- u K i M
- gFOBT lub FIT (test na krew utajoną w kale) co 2 lata
- kolonoskopia lub sigmoidoskopia co 10 lat
- jeśli + wynik to zawsze pełna kolonoskopia
- badanie per rectum nie jest badaniem przesiewowym RJG, ale jest częścią pełnego badania przedmiotowego
Badania przesiewowe RJG u osób ze zwiększonym ryzykiem
Kolonoskopia
- po polipektomii -> zależy od tego, ile i jakich polipów
- FAP (rodzinna polipowatość gruczolakowata) -> od 10-12 rż co 1 rok (+gaatroskopia co 6-12mscy)
- krewni osoby z z. Lyncha spełniający Kryteria Amsterdamskie II -> od 25rż co 1-2 lata
Rozpoznanie RJG- na jakiej podstawie?
Badania histopatologicznego (najpierw pobranego wycinka, a potem całego usuniętego guza)
Co jest konieczne do ustalenia sposobu leczenia RJG?
Ocena stopnia zaawansowania choroby
Klasyfikacja Dukesa/Astlera i Collera- co ocenia?
Stopień zaawansowania RJG
Klasyfikacja Dukesa/Astlera i Collera- ile stopni?
5 (0, I, II, III, IV)
Klasyfikacja Dukesa/Astlera i Collera- stopień 0
brak
Wg TNM:
Tis (in situ), N0, M0- rak ograniczony do błony śluzowej
przeżycie 10-letnie: 100%
Klasyfikacja Dukesa/Astlera i Collera- stopień I
A, B1
wg TNM:
T1-2, N0, M0- guz nieprzekraczający błony mięśniowej (czyli naciekający błonę podśluzową)
przeżycie 10-letnie: 85-100%
Klasyfikacja Dukesa/Astlera i Collera- stopień II
B2, B3
wg TNM:
T3-4, N0, M0- guz przekraczający ścianę j.g. (czyli naciekający otrzewną lub inne sąsiednie narządy)
przeżycie 10-letnie: 50-80%
Klasyfikacja Dukesa/Astlera i Collera- stopień III
C1, C2, C3
wg TNM:
T1-4, N1-2, M0- przerzuty w w.chł.
przeżycie 10-letnie: 30-60%
Klasyfikacja Dukesa/Astlera i Collera- stopień IV
D
wg TNM:
T1-4, N0-2, M1- przerzuty odległe
przeżycie 10-letnie: do kilku %
Rozpoznanie różnicowe RJG
- choroba uchyłkowa okrężnicy
- choroba zrostowa
- owrzodzenie j.g. spowodowane przez NLPZ
- infekcyjne i nieswoiste ch. zap. j.g.
- inne neo jelita (chłoniak, NEN)
- z. wrzodu samotnego odbytnicy
- guzki krwawnicze
Leczenie przedoperacyjne RJG- u kogo? W jakim wymiarze?
Rak odbytnicy: -T3 lub N1-2, ruchomy -> RTH -T4 lub nieruchomy -> RCT Przed planowaną resekcją przerzutów w wątrobie lub w płucach: -> leczenie systemowe (CHT)
Leczenie operacyjne RJG- rak w polipie- jak leczymy?
a) N0, dobrze zróżnicowany G1-2, niewielki -> endoskopowo (polipektomia) lub RTH (gdy p/wsk do operacji
)
b) niskozróżnicowany lub nacieka nn limf lub krwion. w błonie podśluzowej lub nacieka margines resekcji -> resekcja drogą laparotomii i limfadenektomia
Guz w prawej części okrężnicy- czego resekcja (planowo)?
- końcowa część j. krętego
- prawa część okrężnicy
- 1/2 poprzecznicy
- t. krętniczo-kątnicza
- t. okrężnicza prawa
- prawa gałąź t. okrężniczej środkowej
Guz w poprzecznicy- czego resekcja (planowo)?
POSZERZONA PRAWOSTRONNA HEMIKOLEKTOMIA
- końcowa część j. krętego
- prawa część okrężnicy
- 1/2 poprzecznicy
- t. krętniczo-kątnicza
- t. okrężnicza prawa
- prawa gałąź t. okrężniczej środkowej
- odpowiednie nn od t. krezkowej górnej
Guz w lewej części okrężnicy- czego resekcja (planowo)?
- 1/2 poprzecznicy
- lewa część okrężnicy
- lewa gałąź t. okrężniczej środkowej
- t. okrężnicza lewa
Guz w odbytnicy- czego resekcja (planowo)?
- większość zstępnicy
- esica
- odbytnica
- wysokie podwiązanie t. krezkowej dolnej
RJG- zachorowalność- które miejsce u K i M?
3 miejsce u K (1. sutek, 2. skóra)
3 miejsce u M (1. prostata, 2. płuco)
RJG- umieralność na neo zł- które miejsce u K i M?
2 miejsce u M (1. płuco, 3. prostata)
3 miejsce u K (1. płuco, 2. sutek)
RJG- zachorowalność- M:K?
M:K= 2:1
Szczyt zapadalność RJG
7., 8. i 9. dekada życia (75 rż)
Lokalizacja RJG- gdzie najczęściej, jaki rozkład %?
30-50%- odbytnica 15-20%- esica 14% - wstępnica 9%- poprzecznica 6%- zstępnica
Polipy j.g.- podział
a) hiperplastyczne (90%) - nie mają char. neo!
b) gruczolakowe (10%)
- cewkowe (75%; 5% z nich ulega transformacji neo)
- kosmkowe (10%; 40% z nich ulega transformacji neo)
- cewkowo-kosmkowe (15%; 20% z nich ulega transformacji neo)
Przerzutowanie RJG- gdzie najczęściej?
- wątroba (spływ żyły wrotnej)
2. płuca
Najczęstsza przyczyna neo wtórnego wątroby?
RJG
Najczęstsza przyczyna RJG uwarunkowanego genetycznie
Zespół Lyncha
Czynniki zwiększające ryzyko RJG
- starszy wiek (75rż)
- palenie, alkohol
- otyłość, mała aktywność fizyczna
- tłuszcze zwierzęce, czerwone mięso
- dużo wit. E
- RJG w wywiadzie i u krewnych I st.
- z. Lyncha, FAP, polipowatość młodzieńcza, z. Peutza-Jeghersa
- nieswoiste ch. jelit
- cukrzyca
- polipy gruczolakowate (najbardziej kosmkowe)
Czynniki zmniejszające ryzyko RJG
- błonnik
- wit. D, Ca
- kw. acetylkosalicylowy, koksyby
Planowa i pilna resekcja j.g.- śmiertelność
Planowa- 4%
Pilna- 25%
Wskazania do pilnej resekcji j.g.
- perforacja
- niedrożność
Niedrożność prawej części okrężnicy- co wycinamy?
hemikolektomia prawostronna
*jeśli dystalna prawa część jest drożna to zespolenie j.c. do poprzecznicy
Niedrożność lewej części okrężnicy- co wycinamy?
a) całkowita resekcja okrężnicy z zespoleniem krętniczo-odbytniczym
b) operacja Hartmana
Na czym polega operacja Hartmana?
Resekcja LEWEJ części okrężnicy z wyłonieniem kolostomii końcowej.
Wskazania do operacji Hartmana?
Pacjenci z RJG lewej części okrężnicy, po perforacji, z kałowym zapaleniem otrzewnej (jeśli zapalenie nie jest duże to można spróbować zespolenie)
Klasyfikacja Dukesa- do czego i jakie stopnie?
Ocena MIEJSCOWEGO zaawansowania I- A- nie przekracza błony mięśniowej II- B- nacieka całą grubość ściany j.g. III- C- przerzuty do w.chł. IV-D- odległe przerzuty (tak naprawdę bez tego st. bo to klasyfikacja miejscowego zaawansowania)
Zespół Lyncha typu I- jakie neo?
Rak j.g.
Zespół Lyncha typu II- jakie neo?
j.g.
j.c.
endometrium
jajniki
żołądek
przewody żółciowe
drogi moczowe
mózg
Zespół Lyncha- w której części j.g. neo?
Prawa strona okrężnicy
Kryteria Amsterdamskie II- jaka choroba, jak brzmią kryteria?
RAK JELITA GRUBEGO
1) 3 lub więcej krewnych z RJG lub innym neo charakterystycznym dla z. Lyncha (w tym 1 krewny I stopnia w stosunku do pozostałych)
2) Rak występujący w min. 2 następujących po sobie pokoleniach
3) min. 1 zachorowanie poniżej 50 rż.
4) wykluczenie z. polipowatości rodzinnej
Jaki polip jest potencjalnie bardziej niebezpieczny- na szypule czy ‘siedzący’?
Siedzący, szczególnie duży.
Najczęstszy objaw RJG?
Krwawienie utajone
Kolonoskopia na NFZ- komu i kiedy?
jeśli brak czynników zwiększonego ryzyka-> 50-65 rż, co 10 lat
jeśli min. 1 chory I stopnia z RJG-> 40-65 rż, co 10 lat
W kolonoskopii znaleziono polipy i wykonano polipektomię. Jakie muszą być te polipy, żeby wykonać kontrolną kolonoskopię dopiero za 10 lat?
Muszą być to zmiany małego ryzyka:
a) 1-2 gruczolaki cewkowe
- <10mm
- lub z dysplazją małego stopnia
b) polip ząbkowany <10 mm bez dysplazji
W kolonoskopii znaleziono polipy i wykonano polipektomię. Jakie muszą być te polipy, żeby wykonać kontrolną kolonoskopię za 3 lata?
Muszą być to zmiany dużego ryzyka:
a) 1-2 gruczolaki
- >10mm
- lub z dysplazją dużego stopnia
- lub z komponentem kosmkowym
b) min. 3 gruczolaki
c) polip ząbkowany
- min. 10mm
- lub z dysplazją
