Cukrzyca Flashcards
Badania przesiewowe na cukrzycę- u kogo?
- osoby z grup ryzyka co rok
- każda osoba >45 rż co 3 lata
Ile % osób z cukrzycą nie wie, że ma cukrzycę?
40-50%
Szczyt zapadalności C1?
10-12 rż i 16-19 rż
ryzyko zachorowania na C2 według wieku?
rośnie wraz z wiekiem i po 70rż spada
p/c w C1
- ICA - p/c p/wyspowe
- IAA - p/c p/insulinowe
- anty-GAD - p/c p/ dekarboksylazie kw. glutaminowego
- IA-2 , IA-2b - p/c p/ fosfatazie tyrozynowej
- Znt8- p/c p/transporterowi cynku 8
chorobny autoimm. współistniejące z C1
- pierwotna niedoczynność kory nadnerczy
- bielactwo
- celiakia
- niedokrwistość addisona-biermera
Kwasica ketonowa- objawy
- ból i zawroty głowy
- ból brzucha (przypomina zapalenie otrzewnej)
- ból w KP (przypomina ból opłucnowy lub osierdziowy)
- N i w
- zaburzenia świadomości, śpiączka
- zniesienie odruchów ścięgnistych, osłabienie napięcia mm
- hipotensja
- tachykardia
- oddech Kussmaula (przyspieszenie i pogłębienie częstości oddechów)
- zaczerwienie twarzy
- zapadnięcie gałek ocznych
- zapach acetonu z ust
Prawidłowa glikemia na czczo
- 3,9-5,5 mmol/l
- 70-99 mg/dl
IFG- rozwiń skrót i podaj wartości glikemii
impaired fasting glycaemia- nieprawidłowa glikemia na czczo
- 5,6-6,9 mmol/l
- 100-125 mg/dl
IGT- rozwiń skrót i podaj wartości
impaired glucose tolerance= nieprawidłowa tolerancja glc
w OGTT w 120 min:
-140-199 mg/dl
-7,8-11 mmol/l
opisz badanie OGTT u normalnych ludzi
- pomiar glc na czczo przed badaniem
- przyjęcie 75 g glc rozpuszczonej w 250-300 ml wody w ciągu 5 min
- pomiar glc w 120. min testu
opisz badanie OGTT u K w ciąży
- pomiar glc na czczo przed badaniem
- przyjęcie 75 g glc rozpuszczonej w 250-300 ml wody w ciągu 5 min
- pomiar glc w 60. i 120. min testu
rozpoznanie cukrzycy- 5 sytuacji
- przygodna glc > lub = 11,1 mmol/l (200mg/dl) I TYPOWE OBJ HIPERGLIKEMII
- przygodna glc > lub = 11,1 mmol/l (200mg/dl) bez typowych obj. hiperglikemii I 1X INNEGO DNIA GLC NA CZCZO > lub = 7,0 mmol/l (126 mg/dl)
- 2x w różnych dniach glc na czczo > lub = 7,0 mmol/l (126 mg/dl)
- glc w OGTT w 120. min > lub = 11,1 mmol/l (200mg/dl) + objawy hiperglikemii (jeśli nie ma obj- oznacz ponownie glc z tej samej próbki lub powtórz badanie)
- Stężenie HbA1c >6,5%
diagnostyka hiperglc w ciąży u wszystkich K w ciąży
- glc na czczo na początku ciąży (w trakcie pierwszej wizyty w ciąży)
- OGTT w 24-28 tc (z oznaczeniem glc w 60. i 120. min OGTT- tzw. 3-stopniowy)
wynik prawidłowy glc na czczo u K w ciąży i jakie dalej postępowanie?
<92 mg/dl
OGTT w 24-28 tc (chyba, że istnieją czynniki ryzyka hiperglc)
wynik glc na czczo u K w ciąży 92-125 mg/dl- co dalej?
szybko OGTT
wynik glc na czczo u K w ciąży > lub = 126 mg/dl i co dalej?
oznacz ponownie glc na czczo
prawidłowe wyniki OGTT u K w ciąży
- na czczo <92 mg/dl
- w 60 min. testu <180 mg/dl
- w 120. min testu: <153 mg/dl
st. peptydu C- co znaczy niskie i wysokie
- niskie- autoimm cukrzyca
- wysokie- hiperinsulinizm w cukrzycy t. 2
wskaźnik HOMA-IR - co to i na co to?
- w rozpoznawaniu insulinooporności
- st. insuliny x st. glc /22,5
- > 3 to insulinooporność
cukrzyca ciążowa- glikemia jakie wartości?
-na czczo 92-125 mg/dl (od 126 mg/dl czyli 7,0 mmol/l - cukrzyca w ciąży)
-OGTT w 60. min > lub = 180 (10 mmol/l)
-OGTT w 120. min 153-199 mg/dl (8,5mmol/l-11,0mmol/l)
! od 200 mg/dl czyli 11,1 mmol/l- cukrzyca w ciąży
metformina- jakiej witaminy brakuje?
B12
1 wymiennik węglowodanowy (WW) - ile to gramów węgli?
10 g
grupy zwiększonego ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 + co ile badania u tych ludzi
- BMI >25, obw talii u M >94 i K>80cm
- cukrzyca w rodzinie (rodzice, rodzeństwo)
- mała aktywność fizyczna
- uprzednio stwierdzone IFG lub IGT
- przebyta cukrzyca ciążowa
- urodzenie dziecka >4kg
- HDL <40 mg/dl (1,0 mmol/l) lub TG >150mg/dl (1,7mmol/l)
- PCOS
- miażdżyca
- mukowiscydoza (bad 1x/rok już od 10 rż)
(badania przesiewowe co rok!)
leki zwiększające glc we krwi, predysponujące do cukrzycy
- GKS
- tiazydy
- niektóre BB
Jakie HbA1c powinny mieć K w ciązy w 2 i 3 trymestrze?
<6,0% (jeśli nie wiąże się to z ryzykiem hipoglc)
Jakie HbA1c powinny mieć K w ciąży w 1 trymestrze?
< lub = 6,5%
Jakie HbA1c powinny mieć osoby z krótkotrwałą (<5 lat) C t.2?
< lub = 6,5%
Jakie HbA1c powinny mieć wszystkie osoby z C t.1 (oprócz tych zagrożonych znacząco hipoglc)?
< lub = 6,5%
Jakie HbA1c powinny mieć dzieci i młodzież z cukrzycą t. 1 lub 2?
< lub = 6,5%
Jakie HbA1c powinny mieć osoby w wieku powyżej 18 lat:
- z C t. 1 i ryzykiem hipoglc
- u chorych >65 rż i z prawdopodobnym przeżyciem >10 lat, u których wyrównanie cukrzycy należy prowadzić stopniowo
- z C t.2 >5lat
< lub = 7,0%
U kogo dopuszczalne HbA1c > lub = 8,0%?
-podeszły wiek z zaawansowaną cukrzycą i makroangiopatią (przebytym zawałem, udarem)
Docelowe HDL u wszystkich chorych (M i K)
> 40 mg/dl (1,0 mmol/l) u M
>45 mg/dl (1,2 mmol/l) u K
Działania metforminy
- hamowanie wątrobowej produkcji glc:
a) glukoneogenezy w wątrobie
b) hamowanie glikogenolizy w wątrobie - nasilenie beztlenowej przemiany glc
- zwiększa wrażliwość na insulinę (zmniejsza insulinooporność)
- zwiększenie akt. GLUT -> wzrost dokomórkowego transportu glc - obniża st. TC, VLDL, TG, LDL (polepsza lipidogram)
- powoduje zmniejszenie m.c.
- obniża CTK
- hamuje wchłanianie heksoz
flozyny- podaj inną nazwę i działanie
inhibitory SLGT-2
- powodują zwiększone wydalanie sodu z moczem -> obniżają CTK
- ograniczają wchłanianie zwrotne glc w cewce bliższej nefronu => zwiększenie wydalania glc z mcozem (glukozuria bez hiperglc)
- ułatwiają utratę m.c.
- opóźniają rozwój nefropatii cukrzycowej
- zmniejszenie ryzyka zdarzeń sercowo-nn
- zmniejszenie ryzyka zgonu
leki na cukrzycę zwiększające ryzyko hipoglc
pochodne sulfonylomocznika (gli-)
leki na cukrzycę o udowodnionym wpływie na spadek ryzyka sercowo-nn
- flozyny
- agoniści rec. GLP-1 (dulaglutyd, eksenatyd)
leki na cukrzycę powodujące wzrost m.c.
- pochodne sulfonylomocznika
- pioglitazon
leki na cukrzycę powodujące spadek m.c.
- metformina
- flozyna
- agoniści rec. GLP-1 (gulaglutyd, eksenatyd)
metformina- jakie choroby są wskazaniem do zażywania?
- cukrzyca t.2
- PCOS
- z. metaboliczny
leki przeciwcukrzycowe- zwiększające wydzielanie insuliny
- pochodne sulfonylomocznika
- inh DPP-4 = gliptyny
- agoniści rec. GLP-1 (dulaglutyd, eksenatyd)
leki przeciwcukrzycowe- działają obwodowo
- metformina (pochodna biguanidu)
- glitazony
- flozyny
- inh. alfa-glukozydazy (akarboza)
p/ wskazania do metforminy
- stany prowadzące do upośledzenia dostarczania tlenu do tkanek
- NS
- niewydolność oddechowa
- nasilona miażdżyca - niewydolność nerek
- niewydolność wątroby
wymień insuliny szybkodziałające
- aspart
- glulizynowa
- lispro
wymień insuliny krótkodziałające
- neutralna (ludzka)
wymień insuliny średniodługo działające
- izofanowa (NPH)
wymień insuliny długodziałające
- detemir
- glargine
- degludec
domowa kontrola glc przy C t. 2 leczonej dietą
brak
domowa kontrola glc przy C t. 2 leczonej doustnymi lekami
1x/d + 1x/tyg skrócony profil glc
domowa kontrola glc gdy stałe dawki insuliny
1-2x/d + skrócony profil glc 1x/tyg + pełen profil glc 1x/msc
domowa kontrola glc gdy wielokrotne wstrzyknięcia insuliny/d lub insulinoterapia funkcjonalna
> lub = 4 pomiary glc/d
kryteria rozpoznania kwasicy ketonowej
- glc >250 mg/dl
- pH krwi < lub = 7,3
- HCO3- < lub = 18 mEq/l
- luka anionowa >10 mEq/l
- ciała ketonowe we krwi i w moczu
- zaburzenia świadomości, ze śpiączką włącznie
śpiączka cukrzycowa- co kryje się pod tym terminem? hipo czy hiperglc?
hipo oraz hiperglc
hipoglc- jaka wartość?
<70 mg/dl (3,9mmol/l)
klinicznie istotna hipoglc- wartość?
<54 mg/dl (3,0mmol/l)
hipoglc- wzrost czy spadek ciśnienia?
wzrost, bo pobudzenie uk. współcz.
kwasica ketonowa- wzrost czy spadek ciśnienia?
spadek
reguła 15/15- co to?
przytomny chory z hipoglc powinien przyjąć 15g glukozy, zmierzyć glikemię po 15 min -> jeśli wciąż niska to jeszcze raz 15 g glukozy, a jak ok to niech zje węgle złożone (kanapkę) -> kontrola ponowna po 60 min
postepowanie z chorym nieprzytomnym z hipoglc
- uzyskaj dostęp i.v.
- podaj 20% r-r glc (0,2g glc/kg m.c. tj 1 ml/kg m.c.)
- podłącz wlew glc 10%
- jak pacjentowi wróci świadomość to niech zje 10-20 g glc doustnie
*jeśli nie możesz uzyskać dostępu i.v. to daj mu glukagon 1mg (dzieci <6rż 0,5mg) i.m. lub s.c.
pacjent leczony insuliną traci przytomność, nie masz glukometru- co robisz?
podajesz glc i.v. bez sprawdzania glikemii
kwasica ketonowa a ketoza głodowa- jaka różnica?
kwasica ketonowa- hiperglc
ketoza głodowa- hipoglc
wstępne postępowanie w kwasicy ketonowej
- podaj NaCl 0,9% (w 1. godzinie leczenia zwykle 1000ml)
- insulina krótko/szybko działająca i.v. (0,1 jedn/kg m.c.)
- glc 5% i.v. gdy glc spadnie <250
- KCl i.v. gdy K+ <5,5
- ew. NaHCO3, ale tylko jeśli pH <6,9
Zespół hiperglc-hiperosmolarny - u kogo?
C t.2, u których doszło do niedoobru insuliny, ale jeszcze z zachowaną endogenną produkcją insuliny
jak odróżnisz z. hiperglc-hiperosm. od kwasicy ketonowej?
ZHH: brak ciał ketonowych, pH jest ok, HCO3- jest większe, większe odwodnienie niż w kwasicy ketonowej, osmolarność osocza >320
postępowanie w z.hiperglc-hiperosm.
- NaCl
- insulina
- KCl
- heparyna s.c.
stany wywołujące z. hiperglc-hiperosm.
- opóźnienie rozpoznania cukrzycy
- nieodpowiednie leczenie cukrzycy
- odwodnienie
- spożycie alko
- stany ostre (udar, zawał, uraz)
- NN
kwasica mleczanowa- różnicowanie z kwasicą ketonową
w kw. mleczanowej mniejsze st. glc (może być ok), brak ketozy i są obj. wstrząsu
kwasica mleczanowa- różnicowanie z ZHH
w kw. mleczanowej nie ma zwiększonej osmolarności osocza, a poza tym jest zwiększone st. kw. mlekowego i KWASICA (której nie ma w ZHH)
postępowanie w kwasicy mleczanowej
- płynoterapia i.v.
- insulinoterapia i.v.
- glc i.v.
- wodorowęglan sodu i.v.
- tlenoterapia
MODY- charakterystyka
AD
rozpoznanie u osób młodych (jak w C t.1)
obraz kliniczny jak w C t.2
kontrola uszk. nerek w cukrzycy- t. 1 i t.2 kiedy, co ile?
co rok GFR (kreatynina) i białko w moczu
- C t.1 - po 5 latach choroby
- C t.2 - od razu po rozpoznaniu
kontrola uszk. wzroku (retinopatii) w cukrzycy- t. 1 i t.2 kiedy, co ile?
co rok ostrość wzroku, rozpoznawanie barw, dno oka (badanie oftalmoskopowe po poszerzeniu źrenic), fotografia barwna dna oka
- C t.1 - po 5 latach choroby
- C t.2 - od razu po rozpoznaniu
podział cukrzycy przedciążowej (PGDM- pregestational) wg White
A- IFG, IGT (dieta)
B- choroba zaczeła się po 20rż LUB trwa <10lat (B1 -t.1, B2- t.2)
C- choroba zaczeła się w 10-19 rż lub trwa 10-19 lat
D- choroba zaczeła się <10rż lub trwa >20 lat LUB powikłana retinopatią prostą/NT
R- retinopatia prolif. lub wylewy do c.szkolistego
F- nefropatia (białkomocz >0,5g/24h przed ciążą)
RF- R+F
H- cukrzyca powikłana ChNS lub kardiomiopatią
T- stan po transplantacji nerki
podział cukrzycy ciążowej (GDM- gestational)
G1DM- leczona dietą
G2DM- leczona insuliną
ile czasu leczymy GDM dietą licząc na poprawę zanim wprowadzimy insulinę?
1 tyg
leki zwiększające wydzielanie insuliny
- pochodne sulfonylomocznika
- inh. dipeptylopeptudazy 4 (inh. DPP-4) = gliptyny
- agoniści GLP-1
leki p/cukrzycowe o działaniu obwodowym
- pochodne biguanidu = metformina
- pochodne tiazolidynodionu= glitazony
- . inh. SGLT-2 = flozyny
- inh. alfa-glukozydazy = akarboza
pochodne sulfonylomocznika- nazwy
- gliklazyd
- glikwidon
- glimepiryd
- glipizyd
inh. DPP-4 - nazwy
- alogliptyna
- linaglyptyna (można przy NN)
- saksagliptyna
- sitagliptyna
- wildagliptyna
agoniści GLP-1 - nazwy
- dulaglutyd
2. eksenatyd
agoniści GLP-1 - mechanizm
wzrost wydzielania endogennej insuliny zależny od nasilenia hiperglc, hamowanie łaknienia
pochodne sulfonylomocznika - mechanizm
zwiększanie wydzielania endogennej insuliny
gliptyny = inh. DPP-4 - mechanizm
zwiększenie stężenia insuliny wydzielanej w zależności od nasilenia hiperglc
glitazony- mechanizm
zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę
akarboza - mechanizm
spowolnienie trawienia wielocukrów w jelicie i opóźnienie wchłaniania węglowodanów (nie ma wpływu na wchłanianie glukozy w jelicie)
p/wskazania do pochodnych sulfonylomocznika
- śpiączka cukrzycowa
- niewydolność narządów
- ciąża
- otyłość (względne)
czynniki ryzyka GDM
- wielorództwo
- > 35 rż
- urodzenie now. z wadą rozwojową
- zgon wewnątrzmaciczny
- urodzenie now. >4kg
- BMI>27 przed ciążą
- uprzednio przebyte GDM
- wywiad rodzinny + w kierunku DM2
K w ciąży miała glc na czczo na 1. wizycie 5,1-6,9 mmol/l (92-125mg/dl). Co robisz dalej?
Szybko OGTT
K w ciąży z otyłością, w wieku 40 lat i z piątką dzieci ma glc na czczo w prawidłowym przedziale (<5,1 mmol/l = 92 mg/dl)- co dalej?
szybko OGTT, bo czynniki ryzyka
U K w ciąży, której glikemia na czczo wyszła niedobrze OGTT zrobione szybko wyszło dobrze- co dalej?
OGTT standardowo w 24-28 tc.
GDM leczona samą dietą- co ile domowa kontrola glikemii?
nie ma domowej kontroli glikemii
ciężka hipoglc to:
każda hipoglc przebiegająca z zaburzeniami f. poznawczych i wymagająca pomocy drugiej osoby
przyczyny hipoglc
- zbyt duża dawka insuliny lub poch. sulfonylomocznika w stosunku do spożywanych pokarmów i wysiłku fiz.
- nieświadomość hipoglc (nieodczuwanie objw przy hipoglc <70 mg/dl)
- alkohol
- zwiększona wrażliwość na insulinę (np. po schudnięciu)
nawracająca ciężka hipoglc to
2 lub więcej epizody ciężkiej hipoglc w ciągu ostatniego roku
zespół stopy cukrzycowej -etiologia
- mikroangiopatia
- makroangiopatia
- neuropatia cukrzycowa
mikroangiopatie cukrzycowe to:
- retinopatia cukrzycowa
- nefropatia cukrzycowa
podział wg mogensena do czego służy?
jest to podział nefropatii cukrzycowej i jej przebiegu, ma 5 stopni
jak można zmniejszyć ryzyko nefropatii cukrzycowej w DM2?
- dobra kontrola cukrzycy
2. flozyny (ew. ag. GLP-1)
chorzy z cukrzycą i NT- jakie leki na pewno powinniśmy dać na NT?
ACEi/ARB
ile białka w diecie w I i II stadium wg mogensena?
0,8-1 g/kg m.c.
ile białka w diecie w III i IVstadium wg mogensena?
<0,8 g/kg m.c. + ilość tracona z moczem
mechanizm retinopatii cukrzycowej- co głównie na nią wpływa?
hiperglikemia i NT
podział retinopatii
- nieproliferacyjna bez makulopatii
- łagodna, umiark. i ciężka - nieprofileracyjna z makulopatią
- łagodna- zmiany daleko od plamki
- umiark i ciężka- zmiany w centrum plamki - przedproliferacyjna (IRMA)
- proliferacyjna
- proliferacyjna z powikłaniami
retinopatia nieproliferacyjna- jak leczysz?
fotokoagulacja laserowa siatkówki
zaawansowana retinopatia proliferacyjna- jak leczysz?
- witrektomia
- anty VEGF
- ranibizumab (1. wybór przy obrzęku plamki)
- bewacyzumab
- aflibercept
jakie jest najczęstsze przewlekłe powikłanie cukrzycy?
NEUROPATIA
jaka jest najczęstsza neuropatia cukrzycowa?
przewlekła polineuropatia czuciowo- ruchowa (bólowa)