Pedi fiszunie Flashcards
APS I - przyczyna
mutacja genu AIRE (autoimmune regulator)
AR
APS I inne nazwy
- Autoimmunologiczny zespół niedoczynności wielogruczołowej typu 1
- zespół APECED
- zespół Whitakera
APS I - kryteria
2 z 3:
- kandydoza bł. śluz, skóry i paznokci
- niedoczynność przytarczyc
- ch. Addisona
*lub 1 z 3, jeśli choroba występuje u rodzeństwa
MEN 1
- pierw. nadczynność przytarczyc
- NET
- gruczolaki przysadki
(2 z 3)
MEN 2A
- rak rdzeniasty tarczycy
- phreochromocytoma
- pierw. nadczynność przytarczyc
*najczęstszy
MEN 2B
- rak rdzeniasty tarczycy
- phreochromocytoma
- NF
- cechy marfanoidalne
WPN patofizjo
blok metaboliczny => zaburzenia syntezy kortyzolu i aldosteronu => wzrost ACTH => patologiczny rozrost nadnerczy i wydzielanie androgenów nadnerczowych
objawy WPN klasycznego z utratą soli
rozpoznanie dużo szybciej! spadek kortyzolu, aldosteronu, wzrost androgenów 1. hiperK 2. hipoNa 3. hipoglc 4. wymioty, biegunka, odwodnienie 5. kwasica metaboliczna 6. wirylizacja noworodków płci żeńskiej (chłopcy okok)
WPN klasyczna bez utraty soli- objawy
rozpoznanie później
spadek kortyzolu, nieznaczny spadek aldosteronu, wzrost androgenów
1. wirylizacja u dziewczynek ( w okresie niemowlęctwa lub później)
2. przedwczesne dojrzewanie płciowe u chłopców
-powiększenie penisa BEZ POWIĘKSZENIA JĄDER
3. przyspieszenie wieku kostnego, przyspieszone zarośnięcie nasad kości
zespół cushinga najczęstsze przyczyny
- jatrogenne
2. ch. Cushinga (gruczolak przysadki produkujący ACTH)
objawy z. Cushinga u dzieci
- zmniejszona szybkość wzrastania
- wzrost masy ciała
- trądzik
- wzrost podatności na infekcje
- rozstępy
- skłonność do siniaczenia, wybroczyny
- rzekome przedwczesne dojrzewanie
- wirylizacja u dziewcząt
- NT, dyslipidemia
- osłabienie siły mm
ostra niedoczynność kory nadnerczy - badania labor.
- hipoNa
- hiperK
- hipoglc
- hipoCl
- hiperCa
- kwasica metaboliczna
badanie przesiewowe u noworodków na WPN
- 17-OH-progesteron na bibule
- profil sterydowy moczu
- badania gen
badanie przesiewowe na wrodzoną niedoczynność tarczycy u noworodków
a) noworodki prawidłowe 3-6 dż TSH <12 =ok TSH 12-28 => druga bibuła TSH >28= rozpoznanie b) wcześniaki 2 lub 5 dż i potem kontrolne badanie po mięsiącu
dzieciak ma wrodzoną niedoczynność tarczycy - przebieg diagnostyki
- badanie na bibule, TSH >28
- weryfikacja do 2 tż (fT4 i TSH w surowicy)
- kolejna weryfikacja w 3rż
- odstaw lecz. substytucyjne na 4-6 tygodni
- st. fT4 i TSH w surowicy
- badanie obrazowe
- test z nadchloranem potasu
przyspieszenie wzrastania z niskim wzrostem końcowym
- hormony płciowe
2. hormony tarczycy
przyspieszenie wzrastania z wysokim wzrostem końcowym
- GH
- IGF1
- insulina
wymień przyczyny hipogonadyzmu hipogonadotropowego
a) odwracalny
1. CDGP (konstytucjonalne opóźnienie wzrastania i dojrzewania)
2. niedożywienie (=> zaburz. czyn. podwzgórza)
3. wysiłek fiz
4. niedoczynność tarczycy
5. z. Cushinga
6. hiperPRL
7. choroby przewlekłe (mukowiscydoza, celiakia, ch. L-C)
b) trwały (16%)
1. wielohormonalna niedoczynność przysadki
2. RTH/CHT/guzy/wady rozwojowe OUN
3. z. Kallmana
4. z. Williego Pradera
5. z. Bardeta Biedla
6. mut. rec dla GnRH
wymień przyczyny hipogonadyzmu hipergonadotropowego
a) wrodzone
1. z. Klinefeltera
2. z. Turnera (najcz. przyczyna u dziewcząt)
3. z. Noonan
4. z. niewrażliwości na androgeny
5. hipoplazja/aplazja kom. Leydiga
6. z. znikających jąder (anorchizm)
7. galaktozemia
8. z. oporności na gonadotropiny
9. WPN (CAH)- mutacje genów enzymów steroidogenezy
10. dysgenezja gonad, hipoplazja jąder
b) nabyte
1. wnętrostwo, orchidopeksja
2. RTH/CHT
3. autoimm. zap. jajników
4. z. przedwczesnego wygasania czynności jajników
przyczyny prawdziwego dojrzewania przedwczesnego
- idiopatyczne PP (stanowi 80% przypadków u K)
- akt. mut. genu kisspeptyny 1 lub jej rec (GPR54)
- guzy OUN
- glejak skrzyżowania n. wzrok.
- hamartoma podwzgórza
- wady rozwojowe/RTH/zap/urazy OUN - akt. GnRH przez hormony płc. w rzekomym PP (WTÓRNE PRAWDZIWE PP)
przyczyny rzekomego dojrzewania przedwcz.
- CAH (nadn wydzielają autonom)
- z. McCune’a Albrighta, testotoksykoza, guz jajnika/jądra (gonady wydzielają autonom)
- jądra wydzielają pod wpływem hCG
- gonady wydzielają pod wpływem TSH (niedoczynność tarczycy pierw)
- gonady i tk. tłuszcz. wydzielają (z. nadmiernej akt. aromatazy)
przedwczesne dojrzewanie to jaki wiek?
<9 rż u M
<8 rż u K (bo prawidłowe 9-16rż)
w jakim wieku fizjologicznie powinny się pojawić pierwsze cechy dojrzewania?
8-13 rż u dziewczynek
9-14 rż u chłopców
kryteria rozpoznania kwasicy ketonowej u dzieci
glc >200 pH krwi żż <7,3 HCO3- <15 ketonuria osmolarność osocza <320
opóźnione dojrzewanie płciowe rozpoznamy w jakim wieku?
jeśli po 13 rż u dziewczynek nie występują objawy dojrzewania (wzrost gruczołów piersiowych), a u chłopców po 14 rż (brak powiększenia jąder >4ml)
LUB jeśli w ciągu 4-4,5 roku od początku dojrzewania nie zostanie ono zakończone
najczęstsza przyczyna opóźnionego dojrzewania?
konstytucjonalne opóźnienie wzrastania i dojrzewania (CDGP)
najczęstsze objawy zespołu kallmana
zaburzenie węchu (anosmia/hipoosmia) i hipogonadyzm hipogonadotropowy
który hipogonadyzm jest częstszy?
hipogonadotropowy (84%)
-z czego najczęstszy jest przejściowy (gł. CDGP)
hipergonadotropowy (13%)
hipogonadyzm + wirylizacja
hiperPRL, WPN
hipogonadyzm + obj. neurologiczne
guzy OUN
hipogonadyzm + objawy niedoczynności kory nadnerczy
WPN
wielohormonalna niedoczynność przysadki
hipogonadyzm + otyłość
z. Willi Pradera
LH/FSH przed i po pokwitaniu
przed <1
po >1
do czego służy test z GnRH
ocena rezerwy hormonalnej przysadki, służy do diagnostyki hipogonadyzmu i przedwczesnego dojrzewania
jakie wyniki w teście z GnRH w hipogonadyzmie hiper i hipogonadotropowym
hipergonadotropowy: nadmierny wzrost LH i FSH
hipogonadotropowy: brak wzrostu LH i FSH
z. McCune Albrighta
- plamy cafe au lait
- dysplazja włóknista kości
- wole guzkowe nadczynne
- rzekome przedwczesne dojrzewanie
- gruczolaki przysadki
- ACTH zależna nadczynność kory nadn.
spowodowana mutacją somatyczną genu GNAS1
test stymulacyjny z GnRH w diagnostyce przedwczsnego dojrzewania
w prawdziwym: wzorst LH i FSH (LH>FSH)
w rzekomym: b/z w odpowiedzi na GnRH
analogi długodziałające GnRH- do leczenia czego?
PRAWDZIWEGO przedwczesnego dojrzewania
- gdy duże przyspieszenie wieku kostnego i przewidujesz niski wzrost ostateczny
- dla komfortu psychicznego dziecka
jak leczysz rzekome przedwczesne dojrzewanie?
- przyczynowo (RTH, CHT, operacja)
- objawowo
- inhibitory aromatazy (letrozol), ant rec estrogenowego (tamoksyfen)
- antyandrogeny (octan cyproteronu, spironolakton)
- ketokonazol
najczęstsza przyczyna WPN
mut genu CYP21A2 => niedobór/brak 21-hydroksylazy