ERAS Flashcards
na ile odstawić alko?
na min 4 tyg przed operacją
na ile odstawić palenie?
na min 4-8 tyg przed operacją
akt fiz przed operacją
- Ćwiczenia zwiększające wytrzymałość dostosowane do wcześniejszej aktywności chorego.
- spacery lub jazda na rowerze ≥30 minut dziennie przez ≥4 tygodnie (min 2 tyg) przed planowaną operacją.
- Nie jest obowiązkową składową ERAS
Duże ryzyko niedożywienia występuje u chorych z:
- BMI <18,5 kg/m2
- utratą >10% masy ciała w ciągu ostatnich 3–6 miesięcy (>65 lat ubytek >5% masy ciała w ciągu ostatnich 6 miesięcy uznaje się za kryterium niedożywienia.)
- stopniem C w skali SGA (A- spoko odżywienie, B- zagrożenie niedożywieniem)
- stężeniem albuminy w osoczu <30 g/l
opisz interwencję żywieniową
- u osób niedożywionych lub z dużym ryzykiem niedożywienia
- min. 10-14 dni
- min. 2-3 razy dziennie preparaty zawierające podstawowe składniki odżywcze: białka, tłuszcze, węglowodany oraz witaminy i minerały, na przykład Nutridrink (Nutricia), Impact Oral (Nestlé Health Science) czy Fresubin lub Diben (Fresenius Kabi)
- najlepiej doustnie, a pozajelitowo tylko jeśli nie są w stanie p.o. lub jeśli jest to niewystarczające
przedoperacyjna anemia- jaka Hb?
M <13 g/dl, K <12 g/dl
co robisz z anemią przedoperacyjną?
Badasz ferrytynę (<30 to licho) i zwykle dajesz suplementy Fe p.o. lub i.v.
! NIE przetaczasz preparatów krwiopochodnych (jeśli już bardzo trzeba to kilka dni przed zabiegiem, a nie w dniu zabiegu) i NIE DAJESZ ERYTROPOETYNY
wpływ rutynowego przygotowania jelita grubego na przebieg pooperacyjny
- odwodnienie
- zaburzenia elektrolitowe
- opóźniony powrót perystaltyki po zabiegu
Przygotowanie jelita zaleca się w przypadku:
1) konieczności wyłonienia ileostomii odbarczającej
2) przezodbytowej mikrochirurgii endoskopowej (TEM)
3) hybrydowej techniki przezodbytowego całkowitego wycięcia odbytnicy z krezką (TaTME)
4. niskiej przedniej resekcji odbytnicy
antybiotyki okołooperacyjnie
- cefalosporyna (cefuroksym) + metronidazol
- dożylne należy podać 60 minut przed rozpoczęciem operacji.
teoretycznie można dawać p.o. dzień przed i dzień po, ale to kontrowersyjne
przed operacją ile czasu nie jeść i nie pić?
6 h pokarmy stałe i 2 h klarowne płyny (jest to bezpieczny czas poza K w ciąży i osoby refluksem)
bogatowęglowodanowy płyn przed operacją
- 200-400 ml
- 2-3 h przed operacją
- jeśli zabieg się opóźnia to co godzinę dawać 200 ml aż do 2 h przed zabiegiem
premedykacja
- lęk zmniejszamy rozmową, brakiem głodzenia, a nie długodziałającym BZD
- jeśli już dajemy lek to krótkodziałający albo melatoninę albo paracetamol+gabapentyna/pregabalina
PONV- co to?
pooperacyjne nudn i wymioty
skala Apfel- do czego?
do PONV
skala Apfel- opisz
szczególnie narażeni na PONV są: 1) kobiety 2) osoby cierpiące na chorobę lokomocyjną lub z PONV w wywiadzie 3) osoby niepalące 4) chorzy wymagający podawania leków opioidowych po zabiegu. 1 pkt- 10 % 2 pkt- 20% 3 pkt- 60% 4 pkt- 80%
inne czynniki ryzyka PONV
- zabiegi ginekologiczne, cholecystektomia, laparoskopowe
- znieczulenie ogólne zwłaszcza wziewne (bardziej niż regionalne i bardziej niż TIVA=całk dożż)
- dłuższy czas trwania zabiegu
- młodszy wiek
postępowanie z chorym z 1 czynnikiem ryzyka PONV
nic lub ondasetron profilaktycznie
postępowanie z chorym z 2-3 czynnikami ryzyka PONV
skojarzona profilaktyka 2 lekami: deksametazon i ondasetron
postępowanie z chorym z 4 czynnikami ryzyka PONV
skojarzona profilaktyka 2 lekami: deksametazon i ondasetron i rozważenie zmiany rodzaju znieczulania na TIVA lub regionalne
profilaktyka p/zakrzepowa
heparyna drobnocząsteczkowa; u pacjentów operowanych z powodu raka j.g. nawet 28 dni po zabiegu
co należy do protokołu ERAS?
- przedoperacyjne przygotowanie i konsultacje
- brak przygotowania jelita
- przedoperacyjny napój węglowodanowy
- brak premedykacji
- brak zgłębników nosowo-żoł
- znieczulenie zewnątrzoponowe
- krótkodziałające leki znieczulające
- restrykcja sodu i płynów
- laparoskopia, krótkie cięcia poprzeczne, unikanie drenów
- zapobieganie hipotermii
- wczesne uruchomienie
- nieopioidowe leki p/ból
- zapobieganie PONV
- wczesne usuwanie cewników
- wczesne żywienie doustne
- stała ocena realizacji programu
cele ERAS
- redukcja stresu wywołanego urazem (operacją)
- zmniejszenie liczby powikłań okołooperacyjnych
- przyspieszenie powrotu pacjenta do pełnej aktywności
- skrócenie czasu trwania hospitalizacji
- poprawa jakości opieki świadczonej na oddziałach chirurgicznych
- obniżenie kosztów opieki zdrowotnej.
ocena odżywienia- jakie skale?
SGA
NRS 2002
Korzyści wynikające z podania bogatowęglowodanowego napoju:
- zmniejsza lęk pacjenta
- redukuje uczucie suchości w ustach
- pomaga zachować pierwotną siłę mięśniową
- wpływa na szybszy powrót perystaltyki jelit
- zmniejsza częstość powikłań (zmniejsza insulinooporność po zabiegu i tym samym hiperglc)
komu można zgłębik nosowo żołądkowy?
-jedynie u pacjentów z pooperacyjnymi nudnościami i wymiotami i z masywnym zaleganiem treści w żołądku
Krótkotrwałe stosowanie zgłębnika pozwala na odbarczenie żołądka i ustąpienie objawów.
co złego robią rutynowo stosowane zgłębniki?
- wydłużenia czasu trwania pooperacyjnej niedrożności jelit
- częstszego występowania powikłań oddechowych (zapalenia płuc czy rozedmy)
- wydłużenia czasu pobytu w szpitalu
kiedy powinno się usuwać zgłębnik nosowo-żołądkowy?
już na sali operacyjnej, tuż po wybudzeniu
Korzyści wynikające z zastosowania znieczulenia zewnątrzoponowego:
- lepsza kontrola bólu
- zmniejszenie odsetka powikłań
- zmniejsza częstość zakażeń układu oddechowego
- redukuje liczbę powikłań zakrzepowo-zatorowych
- skraca okres pooperacyjnej niedrożności jelit
- zmniejsza śmiertelność
- minimalizuje konieczność przetaczania preparatów krwiopochodnych. - szybsza rehabilitacja
- szybszy powrót prawidłowej czynności jelit.
Zwłaszcza w laparotomii i w laparoskopii jeśli duże ryzyko konwersji.
cewnik do znieczulenia ma zostać do 48 h po operacji
Brak przygotowania jelita nie wpływa na większą częstość:
- zakażenia miejsca operowanego
- rozwoju ropni wewnątrzbrzusznych
- nieszczelności zespoleń
- reoperacji.
przygotowanie jelita z zastosowaniem środków osmotycznie czynnych prowadzi do:
- odwodnienia
- zaburzeń elektrolitowych
- opóźnionego powrotu perystaltyki po zabiegu
- wydłużenia czasu trwania hospitalizacji.
TIVA- zalety
- szybkie wybudzanie pacjenta
- brak kaszlu i podrażnienia dróg oddechowych
- redukcja pooperacyjnych nudności i wymiotów (postoperative nausea and vomiting – PONV)
- brak ryzyka wystąpienia hipertermii złośliwej
TIVA- jakie najczęściej leki?
remifentanyl i propofol
płynoterapia podtrzymująca
krystaloidy
płynoterapia wyrównująca (w razie znacznej utraty krwi)
koloidy
Przeciążenie płynowe skutkuje:
- przedłużoną niedrożnością porażenną jelit
- utrudnionym gojeniem się zespolenia (zwiększenie ryzyka rozejścia się)
- obrzękami (uszkodzenie śródbłonka)
Racjonalna płynoterapia w okresie przedoperacyjnym
- preferowana podaż płynów drogą doustną
- normowolemia w okresie przedoperacyjnym
- podaż ≤2500 ml płynów
- ograniczenie podaży sodu w okresie okołooperacyjnym do 70 mmol
czy laparoskopia jest obowiązkowa w protokole ERAS?
NIE
Zalety cięć poprzecznych:
- mniejszy ból pooperacyjny
- lepszy dostęp do pola operacyjnego
- mniejsze ryzyko rozwoju przepuklin pooperacyjnych.
Dostęp laparoskopowy wiąże się z:
- mniejszą śródoperacyjną utratą krwi
- redukcją pooperacyjnego bólu
- szybszym powrotem aktywności jelit
- mniejszym ryzykiem rozwoju powikłań
- krótszym czasem trwania hospitalizacji
- szybszym powrotem pacjenta do normalnej aktywności.
Kiedy stosujemy dreny wg ERAS?
- trudności techniczne podczas wykonywania zespolenia
- reoperacja po nieszczelności zespolenia
- ultraniska resekcja odbytnicy
- po operacjach trzustki.
Nie wykazano korzyści w zabiegach na żołądku i j.g.
Metody zapobiegania hipotermii:
- maty grzewcze
- ciepłe płyny infuzyjne
- dmuchawy z ciepłym powietrzem.
hipotermia okołooperacyjna- jaka temp ciała?``
<36
skutki hipotermii okołooperacyjnej
- zwiększenie częstości zakażeń miejsca operowanego
2. zwiększenie odsetka powikłań kardiologicznych.
Wczesną rehabilitację pacjenta ograniczają:
- niewystarczająca terapia przeciwbólowa
- przedłużone utrzymywanie cewnika w pęcherzu moczowym
- utrzymywanie drenów
- pooperacyjne nudności i wymioty (PONV)
Leczenie przeciwbólowe wg ERAS
- analgezja multimodalna (łączenie leków o różnych mechanizmach działania, także ant. NMDA i leki p/drg)
- stałe dawki leków przeciwbólowych w okresie pooperacyjnym (48 h po operacji)
- rezygnacja z opioidowych leków przeciwbólowych, chyba, że bardzo potrzebne
- analgezja nasiękowa miejsca operowanego
- blokada mięśni poprzecznych brzucha (TAP-block)
- znieczulenie zewnątrzoponowe
- ocena bólu pooperacyjnego przez 48 h po operacji co 4-8 h
- pierwsze 24 h po operacji dożż, potem doustnie
Działania niepożądane opioidów:
- osłabiają motorykę jelit
- nasilają pooperacyjne nudności i wymioty
- odpowiadają za sedację pacjenta
- przyczyniają się do zatrzymania moczu.
czynniki łagodzące PONV
- leki przeciwwymiotne
- skrócenie czasu głodzenia
- wczesna rehabilitacja ruchowa
- zbilansowana płynoterapia.
PONV- u ilu % pacjentów poddanych dużym zabiegom chirurg?
25%
do jakiego czasu po operacji usunąć cewnik moczowy?
do 24 h
wczesne włączanie diety doustnej- jakie korzyści?
- zmniejszenie liczby powikłań infekcyjnych (chirurgicznych, zapalenia płuc)
- przyspieszenie powrotu perystaltyki
- skrócenie czasu trwania hospitalizacji
- zmniejszenie śmiertelności w ciągu 30 dni od zabiegu
- zmniejsza ryzyko powstania ropni wewnątrzbrzusznych
! nie zwiększa ryzyka wystąpienia nieszczelności zespolenia