Hematologia Flashcards
CML- rozwiń skrót
chronic myeloid leukemia
rozrost czego jest w CML?
klonalny rozrost nowotworowo zmienionej wielopotencjalnej komórki macierzystej szpiku
czynniki ryzyka CML
promieniowanie jonizujące
char. mutacje w CML
chromosom Philadelphia (Ph) (= poł genów BCR i ABL1 i powstanie genu fuzyjnego => białko BCR-ABL1 o stałej aktywności kinazy tyrozynowej => proliferacja klonu macierzystych komórek szpikowych, zahamowanie apoptozy i upośl. przylegania komórek białaczkowych do podścieliska szpiku) t(9,22)
char. wyniki badań w CML
- wysoka leukocytoza (~100 tys/mikrolitr)
- u 10% >200- 300 tys/mikrolitr => obj. leukostazy - w rozmazie przesunięcie w lewo obrazu odsetkowego granulocytów (promielocyty, mielocyty, metamielocyty, mogą się zdarzyć też blasty)
- nadpłytkowość (u 1/3 chorych)
- st. Hb w/n (w chwili rozp.; w szpiku linia erytropoetyczna jest stłumiona)
- bazofilia (u 20%)
char. objawy w CML
- spadek m.c.
- obj. leukostazy (gdy WBC >200-300 tys./mikrolitr; zaburzenia przepływu krwi w mikrokrążeniu)
a) zaburzenia świadomości
b) zaburzenia widzenia
c) ból głowy
d) obj hipoksemii
e) priapizm - splenomegalia=> ból w LPŻ, uczucie pełności w jamie brzusznej
- hepatomegalia (później)
!50% bezobj..
epidemiologia CML
M:K = 1,3 :1
4-5 dekada życia (30-50 rż)
stanowi 15% białaczek u dorosłych
jakie fazy ma CML
- przewlekłą
- akceleracji
- przełomu blastycznego
*obecność blastów definiuje przebieg choroby
jakie leczenie w CML
- inhibitory kinaz tyrozynowych
- allo-HCT
- INF alfa
- hydroksymocznik
rokowanie w CML
w fazie przewlekłej- przewidywana długość życia nie jest skrócona, zgony raczej z innych powodów
w przełomie blastycznym- <1 rok
CLL- rozwiń skrót
chronic lymphocytic leukemia
CLL- df
indolentna ch. neo morfologicznie dojrzałych limf. B, występujących we krwi, szpiku, tk. limf i in. narz.
epidemiologia CLL
!najcz. postać białaczki u dorosłych w Europie i Ameryce Pn
mediana wieku zach: 72 lata
M:K = 2:1
objawy CLL
- 50 % bezobj.
- objawy B (5-10% chorych)
a) spadek m.c. >10% w 6 mscy
b) gorączka >38 st min 1msc
c) potliwość, gł. w nocy >2 tyg - osłabienie, nadmierna męczliwość
- uczucie pełności w j. brzusznej i ból brzucha (splenomegalia, hepatomegalia)
- powiększ. w.chł. (50-90%)
- niebolesne
- symetryczne
- często w ok. szyi - powiększenie innych narz. limf. np. pierścienia Waldeyera
- zajęcia narz. pozalimf najcz. skóry (<5%)
powikłania CLL
- zakażenia
- cytopenie autoimm.
- niedokrwistość autoimmunohemolityczna
- małopłytk. imm. - nabyty obrzęk nn-ruch
przebieg naturalny CLL
a) >60% chorych- faza łagodnego przebiegu-> ciężkie powikłania i zgon po 5-10 latach
b) <30% - przebieg łagodny -> śmierć po 10-20 latach
c) 2-3% z. Richtera = transformacja w bardziej agresywnego chłoniaka
kiedy będziesz podejrzewał z. Richtera
pacjent z CLL, u którego nastąpiła szybka progresja asymetr. powiększ. w.chł. (w fazie przewl. symetryczne), nacieku nietypowych narz. pozawęzł, nagły wzrost obj. ogólnych, nagły wzrost LDH i hiperkalcemia
char. wyniki badań w CLL
- limfocytoza >5000/mikrol (N:1000-5000)
- przeciętnie ~30 tys./mikrol
- przeważają małe, dojrzałe limf. z char. jądrami uszkodzonych limf (= cienie Gumprechta) - niedokrwistość
- małopłytkowość
- w biopsji szpiku zwiększona liczba limf. (>30%), komórkowość szpiku ok lub wzrost
kryteria rozpoznania CLL
- limfocytoza krwi obwodowej min. 5000/mikrol. z przeważającą populacją dojrzałych, małych limfocytów (przez min. 3 msce)
- potwierdzenie klonalności łańcuchów lekkich oraz char. immunofenotypu krążących limf. B (koekspresja CD 5, 19, 20, 23)
leczenie CLL
- p/c anty CD20 = rytuksymab, obinutuzumab
- analogi puryn
- leki alkilujące
- inh. szlaków sygnałowych
- allo HCT
- gdy cytopenia imm to GKS, splenektomia, IVIG, leki imm-sup, rytuksymab
porównaj wyniki morfologii w CML i CLL
CML- lekocytoza (~100 tys/mikrol), przesunięcie obrazu granulocytów w lewo, nadpłytk. (u 1/3), Hb ok
CLL- limfocytoza (~30 tys/mikrol), niedokrwistość, małopłytkowość
porównaj objawy w CML i CLL
CML: spadek m.c., obj. leukostazy (zaburzenia świadomości i widzenia, ból głowy, priapizm), splenomegalia i hepatomegalia, ból brzucha
CLL: spadek m.c., gorączka, nocne poty, osłabienie, męczliwość, pow. w.chł., splenomegalia i hepatomegalia, ból brzucha, zajęcia pierścienia Waldeyera i skóry
SLL- rozwiń skrót
chłoniak z małych limfocytów
small lymphocytic lymphoma
SLL co to
rzadsza, niebiałaczkowa postać CLL; identyczna morfologicznie i immunofenotypowo; cechuje się powiększeniem w.chł. i/lub śledziony, limfocytoza krwi obowdowej <5000/mikrol., bez cytopenii; 20% progresuje do CLL
MDS rozwiń skrót
zespoły mielodysplastyczne
myelodysplastic syndrome
MDS podaj opis
choroby nowotworowe układu krwiotwórczego, które char. się:
- cytopenią krwi obwodowej
- dysplazją w min. 1 linii krwiotworzenia
- nieefektywną hematopoezą
- powtarzalnymi zmianami gen
- częstą transformacją w AML
MDS epidemiologia
65-75 rż
M>K
MDS czyn. ryzyka
a) narażenie na:
1. zw. chem (beznzen, toluen)
2. metale ciężkie
3. dym tytoniowy
4. prom. jonizujące
5. cytostatyki
6. RTH
b) inne
1. niedokrwistość aplastyczna
2. ch. wrodz.: z. Fanconiego, z. Downa
3. CHIP (klonalna hematopoeza o nieokreśl. potencjale)
MDS o powolonym przebiegu
z delecją 5q; gł. u młodych K
występuje w niej nadpłytkowość
morfologia i bad laboratoryjne w MDS
- pancytopenia (u 50%)
- niedokrwistość (niemal wszyscy)
- retikulocytopenia
- leukopenia z neutropenią
- blasty 0-19%
- małopłytkowość - st. Fe i ferrytyny w sur. wzrost
biopsja szpiku w MDS
u 90% komórkowość szpiku prawidłowa lub zwiększona, dysplazja od 1 do wszystkich linii krwiotwórczych; odsetek mieloblastów w szpiku 5-19%
objawy MDS
- obj. niedokrwistości
- osłabienie, męczliwość, upośl. koncentracji, ból i zawroty głowy, tachykardia, duszność, bladość - obj. małopłytkowości
- wybroczyny na skórze i bł. śluz.
- krw - obj. neutropenii
- ciężkie zakażenia grzybicze i bakteryjne - u 30% współwystępują obj. ch. autoimm.
!hepatosplenomegalia b. rzadko
porównaj objawy MDS i CLL i CML
MDS- obj. pancytopenii (męczliwość, bladość, wybroczyny, zakażenia), BARDZO RZADKO hepatosplenomegalia
CLL- spadek m.c., gorączka, nocne poty (bez współistn. zakażenia), osłabienie, męczliwość, pow. w.chł., splenomegalia i hepatomegalia, ból brzucha, zajęcia pierścienia Waldeyera i skóry
CML- obj. leukostazy (zaburzenia świadomości i widzenia, priapizm, ból głowy), splenomegalia, hepatomegalia, ból brzucha
porównaj wyniki morfologii MDS, CLL, CML
MDS- pancytopenia
CLL- limfocytoza >5000/mikrol, niedokrwistość i małopłytkowość
CML- leukocytoza ~100 000/mikrol, przesunięcie obrazu granulocytów w lewo (niedojrzałe), nadpłytkowość (u 1/3), Hb ok
anemia mikrocytowa, mało retikulocytów- różnicuj
- niedokrw. ch. przewl. (RDW w/n)
- niedokrw. z niedoboru Fe (RDW wzrost)
- wrodzona niedokrw. syderoblast. (RDW wzrost)
anemia mikrocytowa, dużo retikulocytów- różnicuj
talasemia beta (RDW w/n lub wzrost)
gdyby było mało retikulocytów to:
- niedokrw. ch. przewl. (RDW w/n)
- niedokrw. z niedoboru Fe (RDW wzrost)
- wrodzona niedokrw. syderoblast. (RDW wzrost)
anemia normocytowa, dużo retikulocytów- różnicuj
- niedokrw. pokrwotoczna ostra
- niedokrw. hemolit.
anemia normocytowa, mało retikulocytów- różnicuj
- niedokrw. ch. przewl.
- niedokrw. w PChN
- niedokrw. aplast.
- niedokrw. spowodow. naciekiem/wyparciem szpiku
- wczesna faza niedokrw. z niedoboru Fe
- niedokrw. z spadku B12/kw. foliowego
- MDS
natomiast nie będą to niedokrw. pokrwotoczna ostra
i niedokrw. hemolit., bo tu dużo retikulocytów
anemia makrocytowa, mało retikulocytów- różnicuj
- CHT
- alkoholizm
- niedokrw. aplastyczna
- niedokrw. z niedoobru B12/kw. foliowego
- MDS
anemia makrocytowa, dużo retikulocytów- różnicuj
- przewl. ch. wątroby
- niedokrw. immunohemolityczne (niektóre)
najczęstsza niedokrwistość to
z niedoboru Fe (80%)
- najcz. to anemia ch. przewl.
najczęstsza przyczyna anemii z niedoboru Fe
utrata krwi
inne: wzrost zapotrzebowania (ciąża), upośl. wchł, niedobór w diecie, gen.
wymień substancje upośledzające wchłanianie Fe z diety
- fosforany
- szczawiany
- fityniany
- tanina
objawy długotrwałego niedoboru Fe
- spaczone łaknienie (kreda, krochmal, glina)
- ból, pieczenie i wygładzenie języka
- suchość skóry
- bolesne pęknięcia kącików ust
- zmiany paznokci (kruche, blade, podłużne rowki, koilonychia)
- zmiany włosów (cienkie, łamliwe, wypadające)
anemia z niedoboru Fe- opisz morfologię
- erytrocyty
- spadek Hb (większy, niż spadek RBC)
- MCV ~75fl (N:82-92)
- RDW wzrost (wcześniej, niż spadek MCV, bo są dwie populacje erytrocytów)
- anizocytoza
- poikilocytoza
- erytrocyty hipochromiczne (spadek MCH, MCHC)
- retikulocyty są niskie - leukocyty
- leukopenia (u 10% chorych, z ciężkim niedoborem Fe) - płytki
- ok lub wzrost
anizocytoza
różna wielkość erytrocytów
poikilocytoza
różny kształt erytrocytów
przewlekłe krwawienia- płytki spadek czy wzrost
wzrost
ostre krwawienia- płytki spadek czy wzrost
spadek, zwłaszcza jeśli dodatkowo były przetoczenia płynów
najlepszy wskaźnik niedoboru Fe
ferrytyna
w anemii z niedoboru Fe zwykle <30 ng/ml; nie robić w trakcie reakcji ostrej fazy!
jakie badania poza morfologią wykonasz u chorych z anemią z niedoborem Fe
- endoskopia GOPP i DOPP
- u wszystkich M
- u K w okresie pomenopauzalnym
- u K przed menopauzą jeśli ma obj z pp, (+) wywiad rodzinny, oporność na lecz. Fe - przesiewowe na celiakię (p/c)
- u wszystkich - bad. ogólne moczu (wyklucz. krwinkomoczu)
- u wszystkich
co się dzieje z parametrami Fe przy anemii z niedoboru Fe
- ferrytyna: spadek
- TIBC: wzrost
- wysycenie transferyny: spadek
- Fe w sur: spadek
- Fe w szpiku: spadek
- sTfR (rozp rec dla Fe): wzrost
co się dzieje z parametrami Fe przy anemii ch. przewl.
-ferrytyna: wzrost
-TIBC: spadek
-wysycenie transferyny: spadek lub w/n
-Fe w sur: spadek lub w/n
-Fe w szpiku: obecne
(też spadek EPO)
w jakiej chorobie znaczący spadek MCV?
talasemia beta
ile czasu leczyć żelazem doustnym anemię z niedoboru Fe?
jeszcze 3 msce po uzyskaniu normalizacji Hb i ferrytyny
co najlepiej zróżnicuje anemię z niedoboru Fe i anemię ch. przewl?
TIBC
- niedobór Fe: wzrost
- ch. przewl: spadek
charakterystyka anemii hemolitycznej
typowo normocytowa i normochromiczna
wzrost: LDH, bilirubiny niesprzężonej, retikulocytów (>150 000/ul)
spadek: haptoglobiny (białko wyłapujące wolną Hb)
anemia chorób przewl.- opisz morfologię
- erytrocyty
- normocytarne
- normochromiczne
- z czasem może dojść do mikrocytarnych hipochromicznych
- l. retikulocytów: spadek
- RDW: w/n - leukocyty
- w zależności od choroby: neutrofilia, monocytoza - płytki
- może być nadpłytkowość
Fe suplementacja w anemii z niedoboru Fe a w anemii z ch. przewl.
niedobór Fe- lepiej p.o.
ch. przewl.- lepiej i.v. (upośl. wchł. z pp)
AA rozwiń skrót
anemia aplastyczna
przyczyny AA
- nabyte (80%)
- idiopat. (>70%)
- ostre zap. wątr. (5-10%)
- prom. jonizuj.
- chem (benzen, rozpuszczalniki org, śr. owadobójcze, chwastobójcze)
- leki (np. cytostatyki, zw. złota, cyklofosfamid)
- zakaż. wirus (retrowirusy, HAV, HBV, HCV, HIV, EBV, parwowirus B19, Herpes, denga)
- ukł. ch. tk. łącznej (SLE)
- przełomy aplast. w anemiach hemolit.
- ciąża (rzadko) - wrodzone (20%)
- anemia Fanconiego
- z. Diamonda Blackfana
- z. Dubowitza
- rodzinna niedokrwistość aplastyczna
patofizjologia AA nabytej
reakcja autoimm. limfocytów T przeciwko kom. macierzystym szpiku => pancytopenia
morfologia w AA
- erytrocyty
- normocytarna (MCV ok)
- normochromiczna (MCH, MCHC ok)
- retikulocyty: spadek (<10 000/ul) - leukocyty: spadek
- płytki: spadek
rozpoznanie AA
- cytopenia min 2 z 3 linii komórkowych
- neutropenia <1500/ul
- małopłytkowość <50-100 tys/ul
- Hb <10g/dl - zmniejszona komórkowość szpiku (<30%)
- brak zmian neo!
jakie rzeczy przetaczać w AA
ubogoleukocytarne KKCz, KKP, KG
BTA rozwiń skrót
bezpośredni test antyglobulinowy Coombsa;
diagn. m.in. niedokrwistości hemolitycznej (autoimm.)
schizocyty co to
fragmenty erytrocytów, które powstają na skutek wewn.nn. hemolizy w przebiegu anemii hemolitycznych mikroangiopatycznych
Objaw Lhermitte’a
objaw neurologiczny polegający na poczuciu „prądu elektrycznego”, rozprzestrzeniającego się w dół kręgosłupa przy zgięciu głowy ku dołowi.
(+): SM, niedobór wit B12, Choroba Behçeta, dyskopatia odc. szyjnego
objawy niedokrwistości z niedoboru B12
a) pp
1. utrata smaku
2. chudnięcie
3. pieczenie języka
4. język powiększony, wygładzony, ciemnoczerwony (bawoli)
5. nudności
6. zaparcie/biegunka
b) nerwowy
1. parestezje rak i stóp (*pierwszy objaw to kłucie w opuszkach palców)
2. obj. Lhermitte’a
3. drętwienie kończyn
4. zaburzenia chodu (ataksja)
5. obj. wegetatywne: hipotonia ortostatyczna, impotencja
6. obj. zwyrodnienia sznurów tylnobocznych RK
- utrata czucia położenia 2. palca u stopy
- utrata czucia wibracji
7. nieprawidłowe odruchy ścięgniste i pozapiramidowe
8. zmniejszenie napięcia mm
9. zaburzenia widzenia (zanik. n. wzrok)
10. zaburzenia słuchu
c) psychiatryczne
1. zaburz. f. poznawczych (u starszych z. otępienny)
2. depresja
3. mania
4. zmienność nastroju
5. urojenia
d) obj skórne
1. lekko zażółcona skóra (lekka hemoliza)
2. siwienie włosów
3. nabyte bielactwo
4. plamica małopłytkowa
patofizjologia anemii z niedoboru B12
spadek B12 => upośledzenie syntezy zasad purynowych (skł. DNA)=> zaburzenia ze strony tk. o dużym obrocie komórkowym
a) szpik: upośledzenie wytwarzania erytroblastów, hemoliza wewnątrzszpikowa, skrócenie czasu przeżycia ereytrocytów
b) bł. śluz. pp
c) uk. nerwowy => upośl. przemiany mieliny => zanik wł. nerw.
etiologia anemii z niedoboru B12
- zaburzenia wchł (nieprawidłowa budowa lub brak czyn. Castle (IF) i nieprawidłowa budowa rec. do wchł. w jelicie krętym kompleksu IF-B12)
- niedokrwistość addisona biermera (najcz. przycz.)
- gastrektomia
- usunięcie jelita krętego
- operacje bariatryczne
- ch. Crohna
- zap. bł. śluz żoł np. H. Pylori
- z. Zollingera Ellisona
- z. rozrostu bakteryjnego
- wrodzony niedobór IF
- łagodne nieimm zap. bł. śluz. żoł
- metformina, IPP, leki neutralizujące HCl
- PZT - niedobór w diecie
- dieta wegańska, niedożywienie - alkoholizm
- tlenek azotu (anastezjologia)
- wrodzone zaburzenia metaboliczne np. niedobór transkobalaminy
niedokrwistość z niedoboru B12- wiek
70-80 rż
morfologia- anemia z niedoboru B12
- erytrocyty
- MCV (zwykle >100)
- normochromia
- anizocytoza
- poikilocytoza
- megalocyty (duże owalne erytrocyty)
- małą l. retikulocytów - leukocyty:
- leukopenia z neutropenią
- granulocyty z nadmiernie segmentowanym jądrem (wczesny objaw) - płytki
- umiark. małopłytkowość
- niekiedy duże płytki
co poza morfologią badamy w anemii z niedoboru B12
- zwiększone stężenie homocysteiny (=> miażdzyca)
- MMA (kwas metylomalonowy) (wzrost)
- wzrost LDH (cechy umiarkowanej hemolizy)
- spadek haptoglobiny (bo hemoliza)
- niewlk. wzrost Hb niesprzężonej
- wzrost Fe w sur
- p/c p/ kom. okładzinowym żołądka i IF w ch. Addisona Biermera
- gastroskopia
patofizjologia anemii z niedoboru kw. foliowego
spadek kw. foliowego => upośl. syntezy puryn, tymidyny, aa
leki antagoniści kw. foliowego
- metotreksat
2. trimetoprym
objawy anemii z niedoboru kw. foliowego
jak w niedoborze B12 poza uk. nerwowym i żółtym zabarwieniem skóry; dod. ogniska hiperpigmentacji skóry (grzbietowe pow. palców) i bł. śluz., niepłodność
a) pp
1. utrata smaku
2. chudnięcie
3. pieczenie języka
4. język powiększony, wygładzony, ciemnoczerwony (bawoli)
5. nudności
6. zaparcie/biegunka
b) obj. skórne
1. hiperpigmentacja skóry (grzbietowe pow. palców) i bł. śluz.
2. siwienie włosów
3. nabyte bielactwo
4. plamica małopłytkowa
c) niepłodność
MMA w anemii z niedoboru B12 i z niedoboru kw. foliowego
B12- wzrost
kw. foliowy- norma
badania poza morfologią w anemii z niedoboru kw. foliowego
- zwiększone stężenie homocysteiny (=> miażdzyca)
- MMA (kwas metylomalonowy) w/n
- wzrost LDH (cechy umiarkowanej hemolizy)
- spadek haptoglobiny (bo hemoliza)
- niewlk. wzrost Hb niesprzężonej
- wzrost Fe w sur
- obniżone st. lw. foliowego w erytrocytach i w osoczu
przyczyny anemii z niedoboru kw. foliowego
- niedostateczna podaż w diecie
- zmniejszone wchł.
- ch. Crohna
- celiakia - leki
- fenytoina
- sulfasalazyna
- ant. kw. foliowego (MTX, trimetoprym) - wzrost zapotrzebowania
- ciąża, laktacja
- przewlekłe niedokrwistości hemolityczne - zwiększona utrata
- dializa otrzewnowa
- hemodializa - niedobór cynku
- alkoholizm
co występuje we wczesnym okresie leczenia anemii z niedoboru B12 lub kw. foliowego
hipokalemia
syderoblasty pierścieniowate
erytroblasty w szpiku z pierścieniem wokół jądra utworzonym przez mitochondria ze zwiększoną ilością żelaza
anemia syderoblastyczna- co to
heterogenna (wrodz, nabyta, metaboliczna) grupa zaburzeń syntezy hemu;
char się hipochromicznymi erytrocytami i syderoblastami pierścieniowatymi w szpiku;
tow. jej objawy przeładowania żelazem
EPO w wybiórcznej aplazji czerwonokrwinkowej
w/n lub wzrost
PRCA rozwiń skrót
wybiórcza aplazja czerwonokrwinkowa
PRCA cechy char
erytrocyty normochromiczne normocytowe
w szpiku spadek erytroblastów (<0,5%)
retikulocytopenia (<20 000/ul)
EPO w/n lub wzrost
