Meningitis en encefalitis Flashcards
Meningitis
Bacteriële meningitis is een levensbedreigende ziekte
- Synoniem: hersenvliesontsteking, nekkramp
Epidemiologie van meningitis
Incidentie
o UK, west Europa: 2 per 100.000
o Afrika (meningitis belt): 1000 per 100.000
Sterke afname afgelopen decennia
- Vaccinatie
- Met name kinderen <1 jaar zijn nog wel kwetsbaar doordat ze nog niet alle vaccinaties hebben gehad en sowieso meer at risk voor ernstige bacteriële infecties
Hoe kun je meningitis krijgen?
Dragerschap
- Soms directe doorbraak vanuit KNO gebied of na trauma
- Hematogene verspreiding vanuit de nasopharynx
Wat zijn 4 belangrijke processen in het kader van hematogene verspreiding van meningitis
- Kolonisatie
- Invasie van bacteriën in de bloedbaan
- Overleven van bacteriën in de bloedbaan
- Invasie van bacteriën in centraal zenuwstelsel (subarachnoïdale ruimte)
Inflammatie en neurologische schade afhankelijk van bacterie en gastheer.
Belangrijkste bacteriële verwekkers meningitis
- S. pneumoniae (nummer 1 verwekker)
o >90 serotypen - N. meningitidis
o 13 sterotypen
o A, B, C, W135, Y - Overige
o H. influenzae type b
o S. aureus
o Listeria monocytogenes
o E. coli (vooral bij neonaten)
Verwekkers meningitis bij leeftijd
- Neonataal
o Groep B streptococ
o E. coli
o Listeria - > 1 maand
o S. pneumonia
o N. meningiditis B, C, A, W, Y
o H. influenzae type N - Zelden: TBC
Klinisch beeld meningitis
meest voorkomend is koorts, hoofdpijn (fotofobie), geirriteerd/lethargie en nekstijfheid
verder ook soms convulsies, volle fontanel, focale neurologie, somnolent, (semi)comateus
aanvullend onderzoek bij verdenking meningitis
algemeen bloedonderzoek: infectieparameters, bloedbeeld, glucose, bloedkweek
beeldvormend: voor lumbaalpunctie bij focale neurologische uitval, uitsluiten tumor/oedeem
liquoronderzoek: troebel/helder, cellen (polymorf, mononucleair), eiwit en glucose
Normaal liqour onderzoek
- Mononucleaire cellen of polynucleair (neutrofiele granulocyten)?
o Neonaten <30(20) x 10^6/l
o >3 maanden <6 x 10^6/l - Glucose 2,2-3,3 mmol/L (50-60% van bloedglucose)
- Eiwit 0,15-0,4 gr/L
Bacteriële meningitis liqour onderzoek
- Cellen >100 x 10^6/L, met name neutrofiele granulocyten (meestal >1000)
- Glucose <2 mmol/L of liqour/bloed ratio glucose <50%
- Eiwit >0,5 gr/L
Beleid meningitis
- Antibiotica geven zo spoedig mogelijk
o Geen vertraging als gevolg van diagnostiek
o Empirische behandeling (bedenken wat meest waarschijnlijke verwekker is) - Dexamethason
o Significante afname van gehoorverlies en neurologische restverschijnselen
Geen voordelen in low-income countries
Geen effect op mortaliteit
o Starten vóór eerste antibiotica gift
Behandelduur: 4 dagen
prognose meningitis
hoge mortaliteit en complicaties veelvoorkomend
complicaties meningitis korte termijn
cerebraal oedeem, subdurale effusie, subduraal emfyeem, hersenabces, ventriculitis, SIADH
lange termijn complicaties meningitis
achterstand motorische ontwikkeling, leerproblemen, gedragsproblemen, gehoorverlies, visusstoornissen, epilepsie
meningo-encefalitis
- Synoniem: encefalitis of encefalomyelitis
- Inflammatoire ziekte van het hersenparenchym
- Bijkomende neurologische symptomen
- Vaak viraal
- Soms auto-immuun
epidemiologie encefalitis
Incidentie: 12,6 per 100.000
- Incidentie hoger bij kinderen
40-50% infectieuze oorzaak. Epidemiologie verandert door vaccinatie en verspreiding arbovirussen.
3 typen beschadiging encefalitis
- Direct effect van micro-organisme
o Schade van aangedane celtypen (=necrose)
Gliacellen, schwannse cellen, neurale cellen - Immunologische effecten
o Kruisreactieve antistoffen
Perivasculitis, (tijdelijke) functiestoornis, gebrek aan nutriënten, polarisatiestoornissen - Gemengd type
Wat is de grootste oorzaak van encefalitis kinderen?
enterovirus
virale verwekkers encefalitis
- aerogeen: enterovirus, parechovirus, mazelen, influenza
- direct contact: herpes simplex, varicella, bof, rabies
- arbovirus: falvivirussen (japanse encefalitis, West Nile), alfavirussen (dengue, chikungynya)
- tekenbeet
Wat is belangrijk in anamnese encefalitis
recente ziekte, zieken in omgeving, reizen, contact met dieren, vaccinatiestatus, immuunstoornis
klinisch beeld encefalitis
(sub)acuut begin: veranderd bewustzijn, lethargie, veranderd gedrag, focale neutrologische uitval of prikkeling, convulsies, psychiatrische symptomen, koorts, hoofdpijn, nekstijfheid
aanvullend onderzoek encefalitis
- bloed: infectieparameters, bloedkweek met grampreparaat, serologie
- liqour: eiwit, glucose, cellen, helder/troebel, PCR, auto-immuun (IgG)
- beeldvorming: aantonen inflammatie hersenparenchym, uitsluiten andere oorzaken
functieonderzoek EEG kan nog
liqour virale encefalitis
- cellen: milde verhoging van celgetal, overwegend mononucleaire cellen
- glucose: normaal
- eiwit: meestal normaal of licht verhoogd
verschil liqour bacteriele meningitis en encefalitis
Verschil met bacteriële meningitis is dat er meestal niet veel celverhoging is en overwegend van nucleiare aard. Glucose en eiwit is vaak normaal, eiwit kan licht verhoogd zijn.
Wanneer serologie bij encefalitis?
verdenking mazelen
therapie encefalitis
- herpes simplex 1 en 2, varicella: aciclovir
onderscheid bij presentatie vaak onmogelijk dus:
- start aciclovir iv in afwachting van PCR en kweken (GEEN dexamethason)
- start antibiotica
prognose encefalitis
- mortaliteit 5-15%
complicaties encefalitis
gedrag, taal- en spraakstoornis, motorische stoornissen, concentratiestoornissen, geheugenstoornis
bacteriele vaccinaties ter voorkoming:
- pneumokokken
- Hib
- meningokokken ACYW
- meningokokken B
virale vaccinaties ter voorkoming
bof en mazelen
