Huidtumoren college (2 samengevoegd) Flashcards
opbouw van de huid
epidermis > dermis > subcutis
Waaruit is epidermis vooral opgebouwd?
keratinocyten, melanocyten en Langerhans cellen
lagen van de epidermis (diep naar oppervlakkig)
- Stratum basale
- Stratum spinosum
- Stratum granulosum
- Stratum lucidum
- Stratum corneum
Wat ontstaat uit stratum basale?
plaveiselcelcarcinoom, actinische keratosen en basaalcelcrcinoom
oorzaken toenemende incidentie huidkanker
- Zoncultuur
- Zonnebank
- Immunosupressie
- Vergrijzing
- Vergroot bewustzijn
- Registratie
risicofactoren huidkanker
- Genetica: pigment onafhankelijke en afhankelijke genen
- Virusinfectie
- Fenotype: huidskleur en UV schade
- Chronische ulcera
- Leefstijl: roken, BMI, alcohol, SES
- Iatrogene factoren: immuunsuppressie, fototherapie, radiotherapie, arseen
- Dermatoloncologische voorgeschiedenis
- UV expositie: leeftijd, intermitterend en cumulatief, verbranding, UVA en UVB
UvA
langgolvige straling en komt dieper in de huid > oxidatieve stress > huidveroudering
UvB
kortgolvig blijft oppervlakkiger in de huid. Geeft meer directie schade. Zorgt voor verbranding van de huid en dat de huid dikker wordt
Wat voor schade geeft UV?
indirect: immunosuppressief
direct: DNA schade > p53 mutatie
voorloper basaalcelcarcinoom
geen
voorloper plaveiselcelcarcinoom
actinische keratose, morbus bowen
voorloper melanoom
melanoma in situ, lentigo maligna, giant congenitale naevus
actinische keratosen
- Cutane premaligniteit
- Dysplasie onderste laag van basaalmembraan.
- Prevalentie >50 jaar:
o 30% van de mannen
o 20% van de vrouwen - Natuurlijk beloop
o Persisteren
o Spontane regressie
o Invasieve groei = pcc, tot 0,075% per AK per jaar. - Aks ook vooral biomarker field cancerization (dat je in de toekomst huidkanker gaat zien)
morbus bowen
- In situ PCC/intra-epidermaal PCC
- Meestal solitair, soms multipel
- Kan overal voorkomen, ook op slijmvliezen (vaak HPV geassocieerd)
- 3-10% PCC
- Dysplasie door hele epidermis heen, corneum wel volledig uitgerijpt
Twijfel tussen AK of Morbus Bowen?
biopt afnemen, neem het intecte epidermis af
Doe je bij twijfel over premaligniteit of eczeem, Ter uitsluiting cutane maligniteit (invasieve groei)
lokale destructie therapie bij actinische keratosen of morbus bowen
cryotherapie, curretage/elektrocoagulatie, excisie (alleen bij Bowen)
veldbehandeling bij multiple laesies actinische keratosen of Bowen
efudix creme, aldara creme, picato gel, PDT, dermabrasie/peeling
Efudix
cytostaticum/lokale chemotherapie
- gegeven bij Aks, BCCs en m. Bowen
- voordeel: veldbehandeling, door pt zelf
- nadeel: allergie, lokale reacties, therapietrouw
Aldara creme
immuunomodulator
3x per wk 4 wk (AK)
5x per wk 6 wk (superficieel BCC)
Nadeel: 1-10% systemische bijwerking, lokale reactie, beperkt oppervlak
fotodynamische therapie
O2 + licht + fotosensitizer > Protoporyfine
Zuurstofradicalen: apoptose en necrose
Nadelen: dagbehandeling, pijn, alternatief daglicht fotodynamische therapie (cave weersomstandigheden)
Voordeel: fraaie genezing, therapietrouw
congenitale melanocytaire naevi
Grote moedervlekken bij 1% van pasgeborenen.
- lifetime risico op ontwikkelen melanoom is <5%. dit is gerelateerd aan grootte van de plek en hoeveelheid naevi
LO premaligne afwijkingen
- Voorkeursplekken: zon blootgestelde delen huid
o Aangezicht, onderlip, oren, handruggen, onderarmen, onbehaarde schedel, decollete + onderbenen - Palperen
- Let op wondjes, zwelling/induratie, pijn
- Totale huid inspectie
lentigo maligna
- Intra-epidermaal melanoom/in situ melanoom
- Mediane leeftijd 70 jaar
- Zon blootgestelde huid, 74% gelaat
- Progressie naar lentigo maligna melanoom (5%)
- Moeilijk klinisch afgrensbaar
Wat is diagnostiek voor lentigo maligna
dermatoscopie en biopten
Wat is behandeling voor lentigo maligna
Behandeling: conventionele excisie met 5 mm marge + histologische beoordeling gehele laesie (recidiefkans groot) of micrografische gecontroleerde chirurgie
Micrografisch gecontroleerde chirurgie voordeel
- Volledige beoordeling excisieranden
- Weefselsparend
- Pas sluiting bij radicaliteit
- Recidiefkans 2-5%
micrografisch gecontroleerde chirurgie nadelen
- Grote defecten, oudere patiënten
- Mogelijk meerdere rondes, uitgestelde sluiting
anamnese premaligne afwijkingen
- UV straling: cumulatief + intermitterend
- Immunosuppressie
- Klachten (pijn, snelle progessie)
- Dermato-oncologische voorgeschiedenis
PROVOKE
voor beoordeling huidkanker
- Plaats
- Rangschikking
- Omvang
- Vorm
- Omtrek
- Kleur
- Efflorescentie
anamnese BCC
- Beloop: langzaam groeiend
- Klachten: meestal niet pijnlijk
- UV straling: cumulatief + intermitterend
- Immunosuppressie
- Dermato-oncologische voorgeschiedenis
- Andere risicofactoren: genetisch, radiotherapie, lokaal trauma
basaalcelnaevus syndroom (gorlin goltz)
- Mutaties in PCTH gen
- BCCs vanaf jonge leeftijd
- Preventie: beschermen tegen UV, niet verbranden, beperken rontgenstraling
Diagnose gesteld op 2 major criteria of 1 major en 2 minor
kenmerkend voor BCC
glazige, wasachtige, doorschijnende papel, plaque of nodus met parelmoerachtige glans
- Vaak: centrale ulceratie, verheven blekere rand, teleangiëctasieën, snel bloedend, niet genezend
- Soms: atrofie, onscherpe begrenzing, gepigmenteerd
Wat zijn orale hedgehog inhibitors?
- Vismodegib of sonidegib
- Volwassenen met symptomatisch gemetastaseerd basaalcelcarcinoom of lokaal uitgebreid basaalcelcarcinoom dat ongeschikt is voor operatief ingrijpen of radiotherapie
veel bijwerkingen en duur
LO BCC
- Omvang tumor
- Onderliggende structuren
- Indien gelaat: h-zone
- Totale huidinspectie
niet agressief BCC
superficieel en nodulair
agressief BCC
sprieterig
beleid laag risico BCC
- Excisie 3 mm marge
- Topicale therapie mag ook bij superficieel groeiend BCC
o 5 flurouracil creme
o Imiquimod creme
o Fotodynamische therapie
beleid hoog risico BCC
Excisie met minimaal 5 mm of Mohs micrografische chirurgie
Waardoor is er 0,1% beoordeling van snijvlakken bij conventionele chirurgie en bij Mohs micrografische chirurgie 100%?
Conventionele chirurgie beoordeelt enkele snijvlakken, maar kan tumorresten aan de zijkant missen. Mohs neemt al het weefsel rondom de tumor mee dus kan preciezer aangeven of er resten overgebleven zijn.
Wanneer geen Mohs?
- Melanoom/melanoom in situ
- Voldoende ruimte voor excisie, inclusief passende marge
- Inoperabel
Kenmerkend voor PCC
Sneller groeiende tumor die wel pijn doet.
- Kenmerkend: huidkleurige tot erythemateuze plaque/nodus/tumor, pijn
- Vaak: schilferig en centrale ulceratie
o Omliggende actinische keratosen
o Snel bloedend, niet genezend
- 80% in hoofd-hals gebied
Risicofactoren PCC
- UV straling
- Arseen
- Roken
- Mannen > vrouwen
- Huidtype I/II
- Immuungecompromiteerd (HPV)
- Chronische huidontstekingen
Genodermatosen
- Xeroderma pigmentosum
o DNA repair stoornis
o Autosomaal recessief - Albinisme
o Geen/weinig melanine
o Meestal oculotaan (autosomaal recessief)
Anamnese PCC
- UV straling
- Immunosupressie
- Klachten: pijn
- Wonden
LO PCC
- Omvang tumor
- Aanwizjingen perineurale uitbreiding
- Onderliggende structuren (ingroei spier/kraakbeen/bot)
- Palpatie drainerende lymfeklierstation
- Totale huid inspectie
aanvullende diagnostiek PCC
biopt; vanaf stadium 3 ook echo hals voor drainerende lymfeklieren
therapie PCC
Vanaf stadium 3 en op de lip bespreken in MDO
Behandelopties
- Excisie
o Stadium I: 5 mm marge
o Stadium II: 10 mm marge
- Mohs chirurgie/micrografisch gecontroleerde chirurgie
- Radiotherapie
Cemiplimab
- Anti PD1 antilichaam
- Blokkeert de rem op de T-cel immuunrespons tegen de tumor
- Respons 46% in locallyadvanced/gemetastaseerd PCC
- Na 2 jaar 69% ongoing respoms
- 49% van de patienten ervoer minstens één grade >3 TEAE
- In NL: beschikbaar in DRUG Access programma
