Het X-chromosoom

Question 1

SRY mutaties/deleties (Swyer syndroom)

Answer 1

• Incidentie 1:30000
• 15-20% van de XY females
• Streak gonads
  o Wel uterus en eileiders
  o Verhoogd kankerrisico
  o Rx hormoonbehandeling in de puberteit voor ontwikkeling menstruatie en secundaire geslachtskenmerken kunnen zwanger worden met eiceldonatie
• De novo geërfd van een vader met mozaïek
• NB mutaties NR5A1 en DHH kunnen ook Swyer syndroom veroorzaken

Question 2

SRY positief testiculair feminisatiesyndroom

Answer 2

• Incidentie 1:20000
• 80% van de XX males
• In principe de novo
• Fenotype
  o Azoospermie
  o Klein testesvolume, cryptorchidisme, hypospadie
  o Soms ambigu genitaal
  o Rx testosteron voor ontwikkeling secundaire geslachtskenmerken en gynaecomastie preventie
  o Korte gestalte
• NB 20% SRY negatief  oorzaak onbekend

Question 3

Wat is G-banding?

Answer 3

In de gebieden waar het chromosoom GC rijker is, kleurt het aan

Question 4

homozygoot

Answer 4

2 precies dezelfde allelen (gen bestaat uit 2 allelen). Je wordt homozygoot bijvoorbeeld bij consanguiniteit aan denken.

Question 5

heterozygoot

Answer 5

2 verschillende allelen

Question 6

compound heterozygoot

Answer 6

dat iemand op elk van beide allelen van een gen een verschillende mutatie heeft

Question 7

hemizygoot

Answer 7

als er slechts één kopie van een chromosoom aanwezig is.

Question 8

dubbel heterozygoot

Answer 8

een individu dat heterozygoot is voor twee verschillende genetische loci.

Dit betekent dat het op elk van deze loci twee verschillende allelen heeft (één van elke ouder).

Question 9

X-linked recessieve aandoening

Answer 9

Alle dochters zijn draagster, alle zonen hebben het niet.

Question 10

Duchenne symptomen

Answer 10

Manifestatie bij jongens tussen 18 mnd - 4e levensjaar

• laat lopen
• moeilijkheden bij opstaan van de grond
• vaak vallen
• moeilijkheden bij het beklimmen van trappen door spierzwakte
• pseudohypertrofie van de kuitspieren (opzwellen spierweefsel)

Question 11

Complicaties Duchenne

Answer 11

• orthopedische vervormingen
• verlamming ademhalingsspieren
• hartstilstand
• mentale retardatie
• levensverwachting: 30 jr

Question 12

Overerving Duchenne, X-linked recessief

Answer 12

bij moeder draagster: 50% van de dochters draagster, 50% van de zonen aangedaan

Question 13

Waarom leidt het verschil in X-chromosomen tussen man en vrouw niet tot grote verschillen?

Answer 13

Een van de X-chromosomen kan uit en aan staan bij de vrouw. Per cel heeft een vrouw maar één X-chromosoom actief (net als bij de man), de ander wordt deïnactiveerd en vormt een zogenaamde Barr body = X-inactivatie of Lyonisatie.

Question 14

Wanneer gebeurt X-inactivatie?

Answer 14

gebeurt in blastocyst stadium. Alle dochtercellen van die cellen hebben dezelfde X-inactivatie.

Question 15

Wat is het X inactivatie centrum?

Answer 15

Hierin ligt een gen, dit RNA vormt een soort inactiverende coating en dit RNA is noodzakelijk voor de initiatie van de inactivatie, niet voor het in stand houden.

Question 16

Pseudo-autosomaal

Answer 16

Aan beide tippen van het X-chromosoom zit een regio die aan de P-arm groot is, aan de Q arm kleiner. Die ontsnappen aan de X-activatie. Ze komen overeen met de tippen van het Y-chromosoom, daarom noem je ze pseudo-autosomaal. X en Y wisselen kleine stukjes met elkaar uit net als de autosomen.

Question 17

Hoe werkt X-inactivatie bij meervoudige aneuploïdie?

Answer 17

Alle overtollige Xen worden geïnactiveerd, er zijn dan meerdere Barr bodies.

uiteinde van de korte arm van het X-chromosoom (Xp-ter) altijd actief

Question 18

Inactivatie X-chromosomen

Answer 18

• random in blastocyst
• dochtercellen hebben zelfde activiteitenpatroon
• gecondenseerd X-chromosoom (Barr body): geen transcriptie, late replicatie
• uiteinde van de korte arm van het X-chromosoom (Xp-ter) blijft altijd actief
• in meiose zijn beide X-chromosomen actief

Question 18

Hemofilie A

Answer 18

• 85% met hemofilie A –> stollingsfactor 8

X-linked recessief

Question 18

Hemofilie B

Answer 18

• 15% stollingsfactor 9

X-linked recessief

Question 19

Wat maakt een Turner een Turner?

Answer 19

Er is maar een pseudoautosomale regio. Dit levert het fenotype op.

Question 20

Waardoor is er verschil in ernst hemofilie?

Answer 20

Verschillen (bij mannen) in ernstig, matig, mild komen door de ernst van de mutatie. Ernstig kan een grote deletie zijn, puntmutaties zorgen voor matig ernstig of mild.

Ernst binnen familie is vrijwel constant voor mannen

Question 21

Klachten hemofilie vrouwen

Answer 21

Verschillen (bij mannen) in ernstig, matig, mild komen door de ernst van de mutatie. Ernstig kan een grote deletie zijn, puntmutaties zorgen voor matig ernstig of mild.

Question 22

draagsters hemofilie A of B

Answer 22

• een dochter van een hemofiliepatient is draagster. Zij kunnen alle mogelijke waardes hebben
• een zus van een hemofiliepatient en een dochter van een draagster hebben beide 50% kans draagster te zijn

Question 23

Bevalling als draagster hemofilie

Answer 23

jongen met hemofilie die komt kan hemofilie hebben, je moet misschien eerder keizersnede doen omdat je niet te hard aan het kind wil trekken. Vrouw kan ook stollingsproblemen hebben.

Question 24

Wat wordt er gedaan als bekend is dat er een jongen komt bij draagsters van hemofilie?

Answer 24

Als bekend is dat er een jongen aankomt wordt er een DNA test gedaan bij de foetus. Als die jongen hemofilie heeft dan beval je in het hemofilie behandelcentrum. Als hij geen hemofilie heeft, maar moeder laag zit ook naar hemofiliebehandelcentrum.

Question 25

Vrouwen draagster van Duchenne klachten

Answer 25

Vrouwen die draagster zijn kunnen een cardiomyopathie hebben en klachten hebben.

Een ongelijk verdeelde lyonisatie kan het klinische beeld bij vrouwen verergeren

Question 26

Incontinentia pigmentie

Answer 26

Aandoening aan de huid, tanden en nagels

Is lethaal in de meeste mannen. Komt door een fout in het NEMO gen. Alle maternale cellen met mutatie in NEMO gen groeien over de kop en gaan dood.

Question 27

Oorzaken mannelijke IP patienten

Answer 27

• Klinefelter syndroom (XXY)
• milde mutatie
• somatisch mozaicisme

Question 28

gevaar voor kind van IP patient

Answer 28

Gevaar voor het kind ondanks dode cellen: in alle andere cellen is de foute X inactief, maar is wel aanwezig. Je kan hem dus wel doorgeven.

Question 29

X-linked dominant, lethaal van mannen

Answer 29

50% van dochters aangedaan, geen zonen aangedaan, 25% van de miskramen.

Question 30

Wat verwacht je van X-inactivatie als je in een van de Xen een deletie hebt waar 30 genen weg zijn?

Answer 30

Je verwacht dat de X met het gat uit gaat. Je krijgt een volledig verschoven X-inactivatie.

Question 31

gebalanceerde translocatie

Answer 31

Normale X wordt geïnactiveerd

Question 32

Ongebalanceerde translocatie

Answer 32

translocatie chromosoom wordt geïnactiveerd