Zespoły mielodysplastyczne ✓ Flashcards by Andrzej Wombat

Z. mielodysplastyczne (MDS) - definicja

nowotwory ukł. krwiotwórczego, które charakteryzują:

cytopenie krwi obwodowej,
dysplazja w ⩾1 linii krwiotworzenia,
nieefektywna hematopoeza,
powtarzalne zmiany genetyczne
częsta transformacja w ostre białaczki szpikowe (AML)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - etiologia

zwykle nieznana

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - co zwiększa ryzyko zachorowania?

narażenie na związki chemiczne (benzen, toluen)
metale ciężkie
dym tytoniowy
promieniowanie jonizujące
cytostatyki i/lub RTH

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - w przebiegu jakich chorób może się rozwinąć?

niedokrwistości aplastycznej
niektórych ch. wrodzonych (z. Fanconiego, z. Downa)
obecności predysponujących wrodzonych mutacji

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - mediana wieku zachorowań

65-75 lat

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - objawy

Niecharakterystyczne, związ. z:

niedokrwistością (u większości chorych)
neutropenią (trudne do wyleczenia zak. bakteryjne i grzybicze)
małopłytkowością (wybroczyny na skórze i bł. śluzowych, krwawienia)

Bardzo rzadko hepato/splenomegalia

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - co współwystępuje u 30% chorych?

ch. autoimmunologiczne

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - postaci mniejszego ryzyka, jak mogą przebiegać?

-MDS z jednoliniową dysplazją
-MDS z wieloliniową dysplazją
-MDS z syderoblastami pierścieniowatymi
mogą początkowo przebiegać bezobjawowo

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - niedokrwistość, co z jego leczeniem?

Konieczne częste przetoczenia KKCz i w rezultacie - przeładowanie organizmu żelazem

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - przyczyny zgonu

ciężkie zakażenia lub krwawienia

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - MDS z nadmiarem blastów - charakterystyka

to postać zaawansowana, objawy kliniczne nasilone, częściej i szybciej (kilka mcy) dochodzi do transformacji w AML o niekorzystnym rokowaniu

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - morfologia krwi obwodowej

u 1/2 pancytopenia
prawie u wszystkich niedokrwistość (zwykle makrocytowa)
retikulocyty N/↓
u większości leukopenia z neutropenią
odestek blastów 0-19%
u 1/4-1/2 małopłytkowość
nadpłytkowość - rzadko

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - rozmaz krwi

nieprawidłowości morfologiczne neutrofilów, ew. erytrocytów lub płytek krwi

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - biopsja szpiku - jaka, co wychodzi

aspiracyjna lub trepanobiopsja:

u 90% komórkowość szpiku N/↑
cechy zaburzeń hematopoezy (od 1 do wszystkich linii)
czasem ↑odsetek blastów

W trepanie dodatkowo:

nieprawidłowe rozmieszczenie kom. prekursorowych
czasem włóknienie

W badaniu cytochemicznym rozmazu szpiku:
-czasem złogi Fe w erytroblastach (patologiczne syderoblasty)

Badanie immunofenotypu komórek szpiku w cytometrze przepływowym - do identyfikacji nieprawidł. fenotypów (różnicowanie MDS z cytopeniami nieklonalnymi; + znaczenie rokownicze)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - badanie cytogenetyczne - do czego, co wychodzi

Istotne dla rozpoznania MDS, w ocenie rokowania i wyborze leczenia

Najczęstsze: niekorzystne rokowniczo monosomia 7 i del(7q)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - badania molekularne - co wykrywają, do czego mogą być przydatne

niezalecane rutynowo
u >90% chorych wykrywają nabyte mutacje w wielu genach;
mogą być przydatne w rozpoznaniu MDS z prawidłowym kariotypem i określeniu rokowania

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - badania gosp. Fe, i inne

↑ stężenie Fe i ferrytyny w surowicy
stężenie EPO endogennej (<500 IU/l - prognozuje odpowiedź na leki stymulujące erytropoezę (ESA))
badanie w kierunku obecności klonu nocnej napadowej hemoglobinurii

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - ile musi trwać cytopenia żeby brać MDS pod uwagę?

Cytopenia przez ⩾6m-cy (chyba że są specyficzne zmiany kariotypu lub 2-liniową dysplazję - wtedy ⩾2mce)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - kryteria diagnostyczne

Cytopenia obwodowa 1, 2, 3-liniowa + ⩾1 z:

nieprawidłowa hematopoeza (cechy dysplazji) w zakresie ⩾10% komórek ⩾1 linii
Niektóre char. zmiany cytogenetyczne
5-19% mieloblastów w szpiku

przy wykluczeniu innych chorób wyw. cytopenię lub dysplazję

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - rozpoznanie różnicowe

niedokrwistości (megaloblastyczna, aplastyczna, inne syderoblastyczne)
inne przyczyny neutropenii
pierwotna małopłytkowość immunologiczna
AML
pierwotne włóknienie szpiku
zak. HIV, CTH, alkohol → inne przyczyny mielodysplazji

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Z. mielodysplastyczne (MDS) - co może ulec progresji do MDS? (chodzi o te takie dziwne)

Indolentne zaburzenia hematopoezy niespełniające kryt. MDS ani innego nowotworu:

ICUS = idiopatyczna cytopenia o nieustalonym znaczeniu
IDUS = … dysplazja …
CHIP = klonalna hematopoeza o nieokreślonym potencjale
CCUS = klonalna cytopenia o nieustalonym znaczeniu

Z. mielodysplastyczne (MDS) - cele leczenia

wyleczenie
wydłużenie przeżycia lub poprawa jakości życia
kontrola objawów związ. z cytopenią
↓odsetka chorych z progresją do AML

Z. mielodysplastyczne (MDS) - od czego zależy wybór metody leczenia

stanu sprawności
wieku
kategorii ryzyka wg. klasyfikacja IPSS-R (może być też WPSS)

Z. mielodysplastyczne (MDS) - co bierze pod uwagę skala IPSS-R?

odsetek blastów w szpiku
zmiany cytogenetyczne
liczbę i głębokość cytopenii (Hb, PLT, neutrofile)

Z. mielodysplastyczne (MDS) - 2 kategorie ze względu na wybór leczenia

1. Mniejszego ryzyka (⩽3,5 pkt w IPSS-R) | 2. Większego ryzyka (>3,5 pkt)

Z. mielodysplastyczne (MDS) - kto może pozostawać bez leczenia?

Osoby z bezobjawowymi cytopeniami niewielkiego ryzyka zaliczone do grupy mniejszego ryzyka bez niekorzystnych zmian cytogenetycznych i z blastozą <5%

Z. mielodysplastyczne (MDS) - jakie metody leczenia zasadniczego?

- intensywna CTH indukująca - allo-HCT - leki hipometylujące - ESA - lenalidomid - skojarzone leczenie immunosupresyjne - luspatercept

Z. mielodysplastyczne (MDS) - intensywna CTH indukująca - kiedy szczególnie zalecana

Jako pomost do allo-HCT w chorych do 65-70r.ż. z ⩾10% mieloblastów w szpiku bez niekorzystnych zmian cytogenetycznych, w dobrym stanie sprawności ogólnej i bez istotnych ch. współistniejących

Z. mielodysplastyczne (MDS) - jakie schematy intensywnej CTH indukującej?

Jak w AML: -cytarabina (Ara-C) +antracyklina (daunorubicyna)

Z. mielodysplastyczne (MDS) - allo-HCT - co umożliwia

jedyna metoda umożliwiająca wyleczenie

Z. mielodysplastyczne (MDS) - allo-HCT - u kogo stosowany?

-do 70 r.ż. (lub starszych), w dobrym stanie ogólnym, bez istotnych ch. współistniejących, z grup większego ryzyka

Z. mielodysplastyczne (MDS) - co gdy przed allo-HCT odsetek blastów w szpiku jest >=10%?

rozważ CTH indukującą remisję lub azacytydynę

Z. mielodysplastyczne (MDS) - allo-HCT - jakie kondycjonowanie

kondycjonowanie mieloablacyjne, a jak p/wskazane to kondycjonowanie zredukowane (RIC)

Z. mielodysplastyczne (MDS) - leki hipometylujące - jakie?

azacytydyna (w PL) i decytavina

Z. mielodysplastyczne (MDS) - leki hipometylujące - dla kogo?

- chorych niezakw. do allo-HCT z grupy większego ryzyka (czyli pośrednie lub duże ryzyko wg. IPSS) - leczenie 2.linii u objawowych chorych z grupy mniejszego ryzyka

Z. mielodysplastyczne (MDS) - leki hipometylujące - kiedy efekty?

odpowiedź na leczenie zwykle po >=3 cyklach

Z. mielodysplastyczne (MDS) - leki hipometylujące - do ilu cykli należy dążyć?

do podania >=6

Z. mielodysplastyczne (MDS) - do kiedy kontynuować leczenie?

do uzyskania progresji lub wyst. toksyczności

Z. mielodysplastyczne (MDS) - ESA - co to?

leki stymulujące erytropoezę

Z. mielodysplastyczne (MDS) - ESA - u kogo stosowana?

- u chorych z grupy mniejszego ryzyka - z Hb <10g/dl - ze stężeniem endogennej EPO <500 IU/l - wymagających przetoczeń <2j. KKCz/miesiąc

Z. mielodysplastyczne (MDS) - ESA - kiedy można dołączyć G-CSF?

- przy braku odpowiedzi | - w MDS-RS (=z syderoblastami pierścieniowatymi)

Z. mielodysplastyczne (MDS) - ESA - co w razie niepowodzenia leczenia?

- luspatercept (w MDS-RS), - leczenie immunosupresyjne, - ew. lenalidomid +/- ESA, - leki hipometylujące - leczenie w ramach badań klinicznych

Z. mielodysplastyczne (MDS) - lenalidomid - kiedy stosowany? Do jakiej grupy leków należy?

w zespole 5q- (czyli del(5q)) | -lek immunomodulujący

Z. mielodysplastyczne (MDS) - skojarzone leczenie immunosupresyjne - jakie preparaty?

ATG = globulina antytymocytowa + cyklosporyna

Z. mielodysplastyczne (MDS) - skojarzone leczenie immunosupresyjne - u kogo rozważyć?

- <60r.ż. - z odsetkiem blastów <5% - z hipoplastycznym MDS (zmniejszona komórkowość szpiku; to u 10% chorych jest) - z prawidłowym kariotypem - z obecnością HLA-DR15 - z krótką zależnością od przetoczeń KKCz (<6mcy) - z obecnym klonem PNH (nocna nap. hemoglobinuria) którzy nie kwalifikują się do leczenia ESA lub są oporni na ESA

Z. mielodysplastyczne (MDS) - luspatercept - u kogo?

w niedokrwistości zależnej od przetoczeń KKCz w przebiegu MDS-RS (z syderoblastami pierścieniowatymi) mniejszego ryzyka po niepowodzeniu leczenia ESA

Z. mielodysplastyczne (MDS) - co leczymy wspomagająco?

1. Niedokrwistość 2. Neutropenia 3. Skaza krwotoczna małopłytkowa 4. Przeładowanie żelazem

Z. mielodysplastyczne (MDS) - leczenie niedokrwistości - jakie KKCz można przetaczać?

ubogoleukocytarne

Z. mielodysplastyczne (MDS) - leczenie neutropenii

- rozważ G-CSF (chorzy mniejszego ryzyka z nawracającymi zakażeniami) - profilaktyka p/drobnoustrojowa u wybranych chorych

Z. mielodysplastyczne (MDS) - leczenie skazy krwotocznej małopłytkowej

- przetoczenia KKP ubogoleukocytarnego - gdy oporność na KKP/głęboka skaza → leki p/fibrynolityczne (kw. traneksamowy) - można rozważyć agonistę receptora trombopoetyny (romiplostym, eltrombopag) (w MDS mniejszego ryzyka)

Z. mielodysplastyczne (MDS) - leczenie przeładowania żelazem

Leki chelatujące żelazo (deferoksamina, deferazyroks) (przeładowanie żelazem gdy ferrytyna >1tys ug/l, po przetoczeniu >20-25j. KKCz) -u chorych z grupy mniejszego ryzyka oraz zakwalifikowanych do HCT

Z. mielodysplastyczne (MDS) - rokowanie

mediana przeżycia 6 lat (MDS małego ryzyka) do 5mcy (MDS dużego ryzyka; azacytydyna=lek hipometylujący wydłuża u nich przeżycie o 9-12mcy)