Zespoły mielodysplastyczne ✓ Flashcards
Z. mielodysplastyczne (MDS) - definicja
nowotwory ukł. krwiotwórczego, które charakteryzują:
- cytopenie krwi obwodowej,
- dysplazja w ⩾1 linii krwiotworzenia,
- nieefektywna hematopoeza,
- powtarzalne zmiany genetyczne
- częsta transformacja w ostre białaczki szpikowe (AML)
Z. mielodysplastyczne (MDS) - etiologia
zwykle nieznana
Z. mielodysplastyczne (MDS) - co zwiększa ryzyko zachorowania?
- narażenie na związki chemiczne (benzen, toluen)
- metale ciężkie
- dym tytoniowy
- promieniowanie jonizujące
- cytostatyki i/lub RTH
Z. mielodysplastyczne (MDS) - w przebiegu jakich chorób może się rozwinąć?
- niedokrwistości aplastycznej
- niektórych ch. wrodzonych (z. Fanconiego, z. Downa)
- obecności predysponujących wrodzonych mutacji
Z. mielodysplastyczne (MDS) - mediana wieku zachorowań
65-75 lat
Z. mielodysplastyczne (MDS) - objawy
Niecharakterystyczne, związ. z:
- niedokrwistością (u większości chorych)
- neutropenią (trudne do wyleczenia zak. bakteryjne i grzybicze)
- małopłytkowością (wybroczyny na skórze i bł. śluzowych, krwawienia)
Bardzo rzadko hepato/splenomegalia
Z. mielodysplastyczne (MDS) - co współwystępuje u 30% chorych?
ch. autoimmunologiczne
Z. mielodysplastyczne (MDS) - postaci mniejszego ryzyka, jak mogą przebiegać?
-MDS z jednoliniową dysplazją
-MDS z wieloliniową dysplazją
-MDS z syderoblastami pierścieniowatymi
mogą początkowo przebiegać bezobjawowo
Z. mielodysplastyczne (MDS) - niedokrwistość, co z jego leczeniem?
Konieczne częste przetoczenia KKCz i w rezultacie - przeładowanie organizmu żelazem
Z. mielodysplastyczne (MDS) - przyczyny zgonu
ciężkie zakażenia lub krwawienia
Z. mielodysplastyczne (MDS) - MDS z nadmiarem blastów - charakterystyka
to postać zaawansowana, objawy kliniczne nasilone, częściej i szybciej (kilka mcy) dochodzi do transformacji w AML o niekorzystnym rokowaniu
Z. mielodysplastyczne (MDS) - morfologia krwi obwodowej
- u 1/2 pancytopenia
- prawie u wszystkich niedokrwistość (zwykle makrocytowa)
- retikulocyty N/↓
- u większości leukopenia z neutropenią
- odestek blastów 0-19%
- u 1/4-1/2 małopłytkowość
- nadpłytkowość - rzadko
Z. mielodysplastyczne (MDS) - rozmaz krwi
nieprawidłowości morfologiczne neutrofilów, ew. erytrocytów lub płytek krwi
Z. mielodysplastyczne (MDS) - biopsja szpiku - jaka, co wychodzi
aspiracyjna lub trepanobiopsja:
- u 90% komórkowość szpiku N/↑
- cechy zaburzeń hematopoezy (od 1 do wszystkich linii)
- czasem ↑odsetek blastów
W trepanie dodatkowo:
- nieprawidłowe rozmieszczenie kom. prekursorowych
- czasem włóknienie
W badaniu cytochemicznym rozmazu szpiku:
-czasem złogi Fe w erytroblastach (patologiczne syderoblasty)
Badanie immunofenotypu komórek szpiku w cytometrze przepływowym - do identyfikacji nieprawidł. fenotypów (różnicowanie MDS z cytopeniami nieklonalnymi; + znaczenie rokownicze)
Z. mielodysplastyczne (MDS) - badanie cytogenetyczne - do czego, co wychodzi
Istotne dla rozpoznania MDS, w ocenie rokowania i wyborze leczenia
Najczęstsze: niekorzystne rokowniczo monosomia 7 i del(7q)
Z. mielodysplastyczne (MDS) - badania molekularne - co wykrywają, do czego mogą być przydatne
niezalecane rutynowo
u >90% chorych wykrywają nabyte mutacje w wielu genach;
mogą być przydatne w rozpoznaniu MDS z prawidłowym kariotypem i określeniu rokowania
Z. mielodysplastyczne (MDS) - badania gosp. Fe, i inne
- ↑ stężenie Fe i ferrytyny w surowicy
- stężenie EPO endogennej (<500 IU/l - prognozuje odpowiedź na leki stymulujące erytropoezę (ESA))
- badanie w kierunku obecności klonu nocnej napadowej hemoglobinurii
Z. mielodysplastyczne (MDS) - ile musi trwać cytopenia żeby brać MDS pod uwagę?
Cytopenia przez ⩾6m-cy (chyba że są specyficzne zmiany kariotypu lub 2-liniową dysplazję - wtedy ⩾2mce)
Z. mielodysplastyczne (MDS) - kryteria diagnostyczne
Cytopenia obwodowa 1, 2, 3-liniowa + ⩾1 z:
- nieprawidłowa hematopoeza (cechy dysplazji) w zakresie ⩾10% komórek ⩾1 linii
- Niektóre char. zmiany cytogenetyczne
- 5-19% mieloblastów w szpiku
przy wykluczeniu innych chorób wyw. cytopenię lub dysplazję
Z. mielodysplastyczne (MDS) - rozpoznanie różnicowe
- niedokrwistości (megaloblastyczna, aplastyczna, inne syderoblastyczne)
- inne przyczyny neutropenii
- pierwotna małopłytkowość immunologiczna
- AML
- pierwotne włóknienie szpiku
- zak. HIV, CTH, alkohol → inne przyczyny mielodysplazji
Z. mielodysplastyczne (MDS) - co może ulec progresji do MDS? (chodzi o te takie dziwne)
Indolentne zaburzenia hematopoezy niespełniające kryt. MDS ani innego nowotworu:
- ICUS = idiopatyczna cytopenia o nieustalonym znaczeniu
- IDUS = … dysplazja …
- CHIP = klonalna hematopoeza o nieokreślonym potencjale
- CCUS = klonalna cytopenia o nieustalonym znaczeniu
Z. mielodysplastyczne (MDS) - cele leczenia
- wyleczenie
- wydłużenie przeżycia lub poprawa jakości życia
- kontrola objawów związ. z cytopenią
- ↓odsetka chorych z progresją do AML
Z. mielodysplastyczne (MDS) - od czego zależy wybór metody leczenia
- stanu sprawności
- wieku
- kategorii ryzyka wg. klasyfikacja IPSS-R (może być też WPSS)
Z. mielodysplastyczne (MDS) - co bierze pod uwagę skala IPSS-R?
- odsetek blastów w szpiku
- zmiany cytogenetyczne
- liczbę i głębokość cytopenii (Hb, PLT, neutrofile)
Z. mielodysplastyczne (MDS) - 2 kategorie ze względu na wybór leczenia
- Mniejszego ryzyka (⩽3,5 pkt w IPSS-R)
2. Większego ryzyka (>3,5 pkt)
Z. mielodysplastyczne (MDS) - kto może pozostawać bez leczenia?
Osoby z bezobjawowymi cytopeniami niewielkiego ryzyka zaliczone do grupy mniejszego ryzyka bez niekorzystnych zmian cytogenetycznych i z blastozą <5%
Z. mielodysplastyczne (MDS) - jakie metody leczenia zasadniczego?
- intensywna CTH indukująca
- allo-HCT
- leki hipometylujące
- ESA
- lenalidomid
- skojarzone leczenie immunosupresyjne
- luspatercept
Z. mielodysplastyczne (MDS) - intensywna CTH indukująca - kiedy szczególnie zalecana
Jako pomost do allo-HCT w chorych do 65-70r.ż. z ⩾10% mieloblastów w szpiku bez niekorzystnych zmian cytogenetycznych, w dobrym stanie sprawności ogólnej i bez istotnych ch. współistniejących
Z. mielodysplastyczne (MDS) - jakie schematy intensywnej CTH indukującej?
Jak w AML:
-cytarabina (Ara-C)
+antracyklina (daunorubicyna)
Z. mielodysplastyczne (MDS) - allo-HCT - co umożliwia
jedyna metoda umożliwiająca wyleczenie
Z. mielodysplastyczne (MDS) - allo-HCT - u kogo stosowany?
-do 70 r.ż. (lub starszych), w dobrym stanie ogólnym, bez istotnych ch. współistniejących, z grup większego ryzyka
Z. mielodysplastyczne (MDS) - co gdy przed allo-HCT odsetek blastów w szpiku jest >=10%?
rozważ CTH indukującą remisję lub azacytydynę
Z. mielodysplastyczne (MDS) - allo-HCT - jakie kondycjonowanie
kondycjonowanie mieloablacyjne, a jak p/wskazane to kondycjonowanie zredukowane (RIC)
Z. mielodysplastyczne (MDS) - leki hipometylujące - jakie?
azacytydyna (w PL) i decytavina
Z. mielodysplastyczne (MDS) - leki hipometylujące - dla kogo?
- chorych niezakw. do allo-HCT z grupy większego ryzyka (czyli pośrednie lub duże ryzyko wg. IPSS)
- leczenie 2.linii u objawowych chorych z grupy mniejszego ryzyka
Z. mielodysplastyczne (MDS) - leki hipometylujące - kiedy efekty?
odpowiedź na leczenie zwykle po >=3 cyklach
Z. mielodysplastyczne (MDS) - leki hipometylujące - do ilu cykli należy dążyć?
do podania >=6
Z. mielodysplastyczne (MDS) - do kiedy kontynuować leczenie?
do uzyskania progresji lub wyst. toksyczności
Z. mielodysplastyczne (MDS) - ESA - co to?
leki stymulujące erytropoezę
Z. mielodysplastyczne (MDS) - ESA - u kogo stosowana?
- u chorych z grupy mniejszego ryzyka
- z Hb <10g/dl
- ze stężeniem endogennej EPO <500 IU/l
- wymagających przetoczeń <2j. KKCz/miesiąc
Z. mielodysplastyczne (MDS) - ESA - kiedy można dołączyć G-CSF?
- przy braku odpowiedzi
- w MDS-RS (=z syderoblastami pierścieniowatymi)
Z. mielodysplastyczne (MDS) - ESA - co w razie niepowodzenia leczenia?
- luspatercept (w MDS-RS),
- leczenie immunosupresyjne,
- ew. lenalidomid +/- ESA,
- leki hipometylujące
- leczenie w ramach badań klinicznych
Z. mielodysplastyczne (MDS) - lenalidomid - kiedy stosowany? Do jakiej grupy leków należy?
w zespole 5q- (czyli del(5q))
-lek immunomodulujący
Z. mielodysplastyczne (MDS) - skojarzone leczenie immunosupresyjne - jakie preparaty?
ATG = globulina antytymocytowa + cyklosporyna
Z. mielodysplastyczne (MDS) - skojarzone leczenie immunosupresyjne - u kogo rozważyć?
- <60r.ż.
- z odsetkiem blastów <5%
- z hipoplastycznym MDS (zmniejszona komórkowość szpiku; to u 10% chorych jest)
- z prawidłowym kariotypem
- z obecnością HLA-DR15
- z krótką zależnością od przetoczeń KKCz (<6mcy)
- z obecnym klonem PNH (nocna nap. hemoglobinuria)
którzy nie kwalifikują się do leczenia ESA lub są oporni na ESA
Z. mielodysplastyczne (MDS) - luspatercept - u kogo?
w niedokrwistości zależnej od przetoczeń KKCz w przebiegu MDS-RS (z syderoblastami pierścieniowatymi) mniejszego ryzyka po niepowodzeniu leczenia ESA
Z. mielodysplastyczne (MDS) - co leczymy wspomagająco?
- Niedokrwistość
- Neutropenia
- Skaza krwotoczna małopłytkowa
- Przeładowanie żelazem
Z. mielodysplastyczne (MDS) - leczenie niedokrwistości - jakie KKCz można przetaczać?
ubogoleukocytarne
Z. mielodysplastyczne (MDS) - leczenie neutropenii
- rozważ G-CSF (chorzy mniejszego ryzyka z nawracającymi zakażeniami)
- profilaktyka p/drobnoustrojowa u wybranych chorych
Z. mielodysplastyczne (MDS) - leczenie skazy krwotocznej małopłytkowej
- przetoczenia KKP ubogoleukocytarnego
- gdy oporność na KKP/głęboka skaza → leki p/fibrynolityczne (kw. traneksamowy)
- można rozważyć agonistę receptora trombopoetyny (romiplostym, eltrombopag) (w MDS mniejszego ryzyka)
Z. mielodysplastyczne (MDS) - leczenie przeładowania żelazem
Leki chelatujące żelazo (deferoksamina, deferazyroks)
(przeładowanie żelazem gdy ferrytyna >1tys ug/l, po przetoczeniu >20-25j. KKCz)
-u chorych z grupy mniejszego ryzyka oraz zakwalifikowanych do HCT
Z. mielodysplastyczne (MDS) - rokowanie
mediana przeżycia 6 lat (MDS małego ryzyka) do 5mcy (MDS dużego ryzyka; azacytydyna=lek hipometylujący wydłuża u nich przeżycie o 9-12mcy)
