Wstęp do onkologii ✓ Flashcards
Które 3 grupy genów są odpowiedzialne za proces transformacji nowotworowej komórki? Czym skutkuje ich mutacja?
Onkogeny
- mutacja powoduje ich aktywację
- “pedał gazu w samochodzie się zaciął wciśnięty”
Geny supresorowe
- mutacja powoduje deaktywację
- “hamulce przestały działać”
Geny stabilizujące
- mutacja powoduje niestabilność genetyczną (te geny naprawiają DNA)
- “mechanik nic nie warty”
*mutacja tylko jednego z nich nie spowoduje raka
Progresja nowotworu: (głębokość nacieku)
- hiperplazja
- dysplazja
- rak in situ
- rak naciekający (inwazyjny)
Cechy komórek nowotworowych
- samowystarczalność w zakresie sygnałów wzrostu (proliferacji)
- ignorowanie sygnałów hamowania proliferacji (unikanie apoptozy - samobójstwa komórki)
- angiogeneza
- inwazja tkanek i przerzutowanie
- nieograniczony potencjał replikacyjny - nieśmiertelnośc
Nowe (odkryte) cechy komórek nowotworowych
- ucieczka spod nadzoru immunologicznego
- zapalenie (promujące nowotwór)
- niestabilność genomu, mutacje
Mechanizmy ucieczki komórek nowotworowych spod nadzoru immunologicznego
- zaburzanie lizy
- kontratak
- immunosupresja systemowa
- anonimowość
Mechanizmy ucieczki komórek nowotworowych spod nadzoru immunologicznego - zaburzanie lizy - jak?
Likwidacja cząstek adhezyjnych (ICAM, VCAM, CD40)
Mechanizmy ucieczki komórek nowotworowych spod nadzoru immunologicznego - kontratak - jak?
Indukcja apoptozy swoistych limf. T CD8 (Fas-FasL)
Sekrecja rozpuszczalnych kompleksów HLA
Indukcja apoptozy komórek NK (receptor KIR)
Mechanizmy ucieczki komórek nowotworowych spod nadzoru immunologicznego - immunosupresja systemowa - jak?
Wydzielanie czynników immunosupresyjnych (p/zapalne IL-10, TGF-β - pobudzają ekspresję lim T regulatorowych CD4+CD25+Foxp3+ - a one hamują proliferację T CD8+ = cytotoksyczych)
→hamowanie funkcji limfocytów
zaburzanie limfopoezy szpikowej
Mechanizmy ucieczki komórek nowotworowych spod nadzoru immunologicznego - anonimowość
=utrata błonowych kompleksów MHCI
Czynniki proangiogenne
mały guz: VEGF większy: -||- + bFGF, TGFβ-1 większy: -||- + PLGF większy: -||- + PD-ECGF największy: -||- + pleiotropina(=HARP)
przerzuty są przyczyną …% zgonów z powodu raka
80%
Jaką drogą przerzutują nowotwory?
Naczyń chłonnych i krwionośnych
Stany przedrakowe - definicja
Stany patologiczne, nienowotworowe, szczególne predysponowane do rozwoju w ich obszarze nowotworów
Przykłady stanów przedrakowych
Rogowacenie słoneczne
Róg skórny
Klasyczny podział nowotworów + definicje
Niezłośliwe - o ograniczonym potencjale wzrostu, pozostające zlokalizowane, nie dające przerzutów, dobrze odgraniczone i zwykle nie powodujące groźnych skutków
Złośliwe - wzrastające szybko, naciekające, o zdolności rozprzestrzeniania się w całym organizmie i po pewnym czasie prowadzące do śmierci
Neo łagodny a złośliwy - porównanie:
(łagodny/złośliwy) Szybkość wzrostu: wolno/szybko Mitozy: nieliczne/liczne Chromatyna jądrowa: normalna/zwiększona Zróżnicowanie: dobre/złe Wzrost lokalny: ekspansywny/inwazyjny Torebka: obecna/brak Destrukcja tkanki: niewielka/znaczna Naciekanie naczyń: nieobecne/częste Przerzuty: brak/częste Następstwa: zwykle niewielkie/znaczące
Wpływ nowotworu na organizm
- WYNISZCZENIE
- ZESPOŁY PARANOWOTWOROWE
- ZABURZENIA PARAMETRÓW MORFOTYCZNYCH
- OSŁABIENIE/ZMĘCZENIE
Przyczyny zgonów w przebiegu choroby nowotworowej
- rozsiew do mózgu, płuc,wątroby, kości, itp.
- zaburzenia metaboliczne i toksemia
- zakażenia i posocznice
- wyniszczenie
- powikłania leczenia
- ucisk na moczowody – bezmocz
- gwałtowne krwotoki (płuco, białaczki, nowotwory ginekologiczne)
Profilaktyka pierwotna nowotworów
• UNIKANIE ZAGROŻEŃ – szczepienia – unikanie ekspozycji (dym tytoniowy, smog, azbest) – ... • ZDROWY TRYB ŻYCIA • ODPOWIEDNIA DIETA
Profilaktyka wtórna nowotworów
• BADANIA PRZESIEWOWE – RAK SZYJKI MACICY – CYTOLOGIA – RAK JELITA GRUBEGO – KOLONOSKOPIA – RAK PIERSI – MAMMOGRAFIA – RAK PŁUCA – KT NISKODAWKOWE
Stopniowanie (I-IV) a rokowanie w raku j. grubego
Postępowanie RADYKALNE - I do III
• I stopień zaawansowania (T1 N-)
– bardzo dobre rokowanie, wystarcza chirurgia
• II stopień zaawansowania (T2-4 N-)
– dobre rokowanie, chirurgia +/- leczenie uzupełniające
• III stopień zaawansowania (N+)
– średnie rokowanie – chirurgia + leczenie uzupełniające
• IV stopień zaawansowania (M+)
– bardzo rzadko szansa na wyleczenie – przede
wszystkim systemowe leczenie paliatywne
Postępowanie radykalne - cel, metody
• CEL - CAŁKOWITE WYLECZENIE
• AGRESYWNE LECZENIE \+ CHIRURGIA \+ LECZENIE UZUPEŁNIAJĄCE LECZENIE SYSTEMOWE (chemioterapia, hormonoterapia, leczenie celowane) RADIOTERAPIA
Postępowanie paliatywne - cel, metody
• CEL
– MAKSYMALNE WYDŁUŻENIE PRZEŻYCIA
– MAKSYMALNA JAKOŚĆ ŻYCIA
• PODSTAWĄ – PRZEWLEKŁE LECZENIE SYSTEMOWE
• UMIEJĘTNE KOJARZENIE WSZYSTKICH METOD TERAPEUTYCZNYCH
Nowotwory - zachorowania u kobiet w PL 2019
- Pierś (23%)
- Płuco (10%)
- Trzon macicy (7%)
- Jelito grube (okrężnica) (6%)
- Jajnik (4,3%)
Nowotwory - zachorowania u mężczyzn w PL 2019
- Prostata (20,6%)
- Płuco (16%)
- J. grube (okrężnica) (7%)
- Pęcherz moczowy (6,4%)
- Odbytnica (4%)
Nowotwory - zgony u kobiet w PL 2019
- Płuco (18%)
- Pierś (15%)
- J. grube (okrężnica) (8%)
- Jajnik (6%)
- Trzustka (5,7%)
Nowotwory - zgony u mężczyzn w PL 2019
- Płuco (27,4%)
- Prostata (10%)
- J. grube (okrężnica) (8%)
- Pęcherz moczowy (6%)
- Żołądek (5,7%)
Geny supresorowe - przykłady
tp53, Rb, BRCA1, APC
Protoonkogeny - przykłady
RAS, MYC, ERBB1, MDM2
Screening neo w PL
rak piersi: mammografia (45-74r.ż., co 2 lata)
rak szyjki macicy: cytologia (25-64r.ż. co 3 lata) (w bogatszych krajach to test na agresywne HPV…)
rak j. grubego: kolonoskopia (50-65r.ż.; od 40rż gdy krewny Ist z rakiem j.gr) (+można badanie na krew utajoną w stolcu co 1-2 lata od 50r.ż.)
Najczęstsze neo u dzieci
- Białaczki 26% (gł. ALL)
- OUN 22%
- Chłoniaki 15%
Trendy zachorowalności w neo
j. grube - spada u K i M
płuco - spada u M, rośnie u K
czerniak - rośnie u K i M
pierś - rośnie
szyjka macicy - spada
jajnik - stabilny
prostata - rośnie
Umieralność w PL ogółem
- Ukł. krążenia
- Nowotwory złośliwe (23%K, 25%M)
- Zgony nagłe
