Nowotwory GIS ✓ Flashcards
Regiony geograficzne o najwyższej zachorowalności na nowotwory głowy i szyi:
Hong Kong, Indie, Filipiny, Europa Centralna i Wschodnia, Brazylia
Najczęstszy nowotwór GIS:
rak krtani (6., 7. dekada życia, M>K)
Epidemiologia nowotworów GIS
5x↑ u M niż u K
5% wszystkich neo złośliwych w PL (obie płcie)
Najczęstsze po 50r.ż. (ale rak nosowej cz. gardła m. 22 a 35 r.ż. i >60r.ż.)
Etiologia nowotworów głowy i szyi:
- dym tytoniowy (zwł. rak krtani, ustnej i krtaniowej cz. gardła, j. ustnej)
- alkohol (j.w. ale bez krtani)
- HPV zwł. 16 (rak ustnej cz. gardła)
- zła dieta, niedobory (np. Fe → z. Plummera-Vinsona)
- przewlekłe drażnienie (np. zła proteza)
- EBV (nosowa cz. gardła)
- przewlekłe stany zapalne, polipy → raki zatok obocznych nosa
Efekt kancerogenny synergistyczny w nowotw. GIS:
dym tytoniowy i alkohol
Współwystępowanie raków w neo GIS
Gdy płaskonabłonkowy rak GIS → ↑ryzyko wystąpienia drugiego niezależnego nowotworu (bo wspólne czynniki ryzyka):
- płuco, krtań
- j. ustna, gardło, przełyk
Cechy raków GIS zależnych od zakażenia HPV:
- młodsze grupy wiekowe
- zwykle niższy stopień zróżnicowania
- częstsze przerzuty regionalne
- lepsze rokowanie
- większa wrażliwość na napromienianie i chemioterapię
Raki gruczołowe GIS - etiopatogeneza
nieznana
Diagnostyka nowotworów GIS
-biopsja podejrzanych zmian! (wycinkowa ze zmiany pierwotnej, BAC z ww.chł.)
Objawy nowotworów GIS (Rak ustnej cz. gardła, górne piętro krtani, krtaniowa część gardła)
dyskomfort, trudności przy przełykaniu, ból, pieczenie, uczucie ciała obcego w gardle
Objawy nowotworów GIS (Rak głośni (środkowa cz. gardła))
przewlekła chrypka
objawy późne – samoistne bóle, dysfagia, szczękościsk, fetor ex ore, chrypka, powiększone węzły chłonne, bezgłos, duszność
Objawy nowotworów GIS (Rak nosowej cz. gardła)
początkowo bardzo skąpe
objawy późne - powiększone węzły chłonne , niedrożność przewodów nosowych, uporczywe krwawienia, bóle głowy, ubytki w zakresie funkcji nn. czaszkowych
Objawy nowotworów GIS (Rak zatok obocznych nosa)
początkowo objawy jak przy przewlekłych
stanach zapalnych
objawy późne – niedrożność przewodu nosowego, krwawienia, dolegliwości bólowe, deformacja twarzoczaszki, wytrzeszcz
Objawy nowotworów GIS (Nowotwory dużych gruczołów ślinowych)
powiększenie narządu
objawy późne – dolegliwości bólowe, porażenie n. twarzowego
Kryteria kwalifikacji NFZ do PET-CT w nowotworach GIS
Nowotw. nabłonkowe GIS:
- w celu wczesnego rozpoznania nawrotu
- w ocenie miejscowo-regionalnego zaawansowania, jak wyniki innych badań są niejednoznaczne
Planowanie radykalnej RTH o modulowanej intensywności wiązki, w celu oceny rozkładu żywotnych komórek neo, hipoksji lub proliferacji guza, jeżeli inne badania nie pozwalają na taką ocenę
Patomorfologia Nowotworów GIS:
Nowotwory pochodzenia nabłonkowego (raki) - 95%
- płaskonabłonkowy (najczęstszy)
- gruczołowy
- typu nosogardłowego
Inne::
- raki drobnokomórkowe typu neuroendokrynnego
- nienabłonkowe (nerwiak węchowy, przyzwojaki, szkliwiaki, mięsaki, chłoniaki)
Raki płaskonabłonkowe G1:
- cechy rogowacenia
- głównie progresja miejscowa, rzadziej przerzuty do ww.chł.
Raki płaskonabłonkowe G3:
- brak cech rogowacenia
- przerzuty do ww.chł.
- przerzuty odległe
- wrażliwość na CTH i RTH
Zaburzenia molekularne w rakach płaskonabłonkowych GIS
Nasilona ekspresja EGFR - niekorzystny czynnik prognostyczny, jest w 90% SCC
Raki gruczołowe GIS - z czego się wywodzą?
Z nabłonków gruczołowych dużych ślinianek i małych gruczołów ślinowych
Raki gruczołowe GIS o niskiej złośliwości
- powolna progresja
- rzadko przerzuty do ww.chł., przerzuty odległe
- niskie ryzyko nawrotu miejscowego po leczeniu chirurgicznym
Raki gruczołowe GIS o wysokiej złośliwości
- wysoka dynamika progresji miejscowej
- naciekanie wzdłuż przebiegu nerwów (gł. rak gruczołowo-torbielowaty, r. przewodów ślinowych)
- po leczeniu chirurgicznym konieczność uzupełniającej RTH
- przerzuty do płuc
Zaburzenia molekularne w rakach gruczołowych GIS:
Nadmierna ekspresja receptorów czynników wzrostu HER2, c-KIT, VEGFR
Raki typu nosogardłowego GIS - typy patomorfologiczne
• rogowaciejące (WHO I)
- przebieg typowy dla raków płaskonabłonkowych
- nierogowaciejące (WHO II)
- niezróżnicowane (WHO III)
- dynamiczna progresja miejscowa, naciek podstawy czaszki, ekspansja wewnątrzczaszkowa, nacieki nn. czaszkowych, przerzuty do węzłów chłonnych, często przerzuty odległe , naciek szpiku kostnego
- wrażliwe na CHTH, RTH
Raki typu nosogardłowego GIS - zaburzenia molekularne
Niespecyficzne, nadmierna ekspresja czynn. wzrostu i ich receptorów
Leczenie chirurgiczne w neo GIS - w jakich nowotworach jest postępowaniem z wyboru?
r. jamy ustnej,
r. zatok obocznych nosa,
r. gruczołowe,
wybrane przypadki r. krtani,
r. krtaniowej cz. gardła
Leczenie chirurgiczne w neo GIS
- wymaga uzupełniającej RTH/RCTH
- radykalne usuwanie ww.chł. en block lub selektywne
nowotwory GIS z mutacją EGFR - punkty uchwytu
EGFR, kinaza tyrozynowa EGFR
Strategie blokowania EGFR - grupy/rodzaje preparatów
- p/c
- inh. kinazy tyrozynowej
- antagoniści
- ligand-toksyna