Radioterapia ✓ Flashcards

1
Q

Jak promieniowanie jonizujące działa na komórki? Które z nich uszkadza?

A
  • niszczy je przez uszkodzenie materiału genetycznego uniemożliwiając ich rozmnażanie
  • uszkadza komórki nowotworowe i zdrowe, ale te zdrowe mają większe możliwości naprawy uszkodzeń
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Budowa lampy rentgenowskiej

A

Szklana bańka opróżniona z powietrza, katoda i anoda

Rozżażona katoda to źródło elektronów, które tworzą wokół niej chmurę
→po przyłożeniu wysokiego napięcia elektrony kierują się w kierunku anody

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Aparaty kobaltowe - jaki izotop, promieniowanie

A

izotop radioaktywny Co-60

promieniowanie gamma

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Aparaty kobaltowe - wady

A
  • półcień
  • jedna energia (1,25 MV)
  • promieniowanie niebezpieczne dla personelu
  • spadek aktywności z czasem
  • problem ze składowaniem odpadów
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Terapia izotopowa (systemowa) - cechy

A
  • podanie radiofarmaceutyku i.v. lub p.o.

- w łagodnych i złośliwych chorobach tarczycy (I-131)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Brachyterapia - na czym polega?

A
  • wprowadzenie źródła promieniotwórczego bezpośrednio na powierzchnię lub do tkanek
  • Radioaktywne izotopy: Rad-226, Cez-137, Iryd-192, Jod-125 i 131, Złoto-198, Fosfor-32
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Rodzaje brachyterapii

A

● terapia powierzchniowa- bezpośrednio na powierzchnię (skórę, śluzówki)
● terapia śródtkankowa (pierś, warga, język, dno jamy ustnej, prostata)
● terapia wewnątrzjamowa- (szyjka macicy, trzon macicy , pochwa)
● terapia wewnątrzprzewodowa- (przełyk, tchawica, oskrzela)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Brachyterapia w zależności od dawki

A

● LDR (low dose) - do 2Gy/h (jama ustna, gardło, prostata)
●MDR (medium) - 2 - 12 Gy/h
●HDR (high) - >12Gy/h (ginekologia, przełyk, oskrzela, pierś, prostata)
●PDR (pulsed-dose rate) - krótkie impulsy promieniowania o wysokiej energii, symulując całkowity poziom aktywności jak w LDR (ginekologia i neo GIS)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Teleradioterapia - cechy

A

źródło promieniowania na zewnątrz ciała pacjenta

-najczęściej używany rodzaj RTH! (lampy RTG, aparaty kobaltowe, przyspieszacze liniowe- fotony, elektrony)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

RTH paliatywna a radykalna - cel

A

paliatywna - zmniejszenie masy guza

radykalna - zniszczenie guza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

RTH paliatywna a radykalna - skutek

A

paliatywna - zmniejszenie objawów

radykalna - wyleczenie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

RTH paliatywna a radykalna - czas leczenia

A

paliatywna - 1-5 dni

radykalna - 4-7 tygodni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

RTH paliatywna a radykalna - całkowita dawka

A

paliatywna - 8-30Gy

radykalna - >45Gy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

RTH paliatywna a radykalna - dawka frakcyjna

A

paliatywna - 3-10Gy

radykalna - 1,8-2Gy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

RTH paliatywna a radykalna - obszar leczony

A

paliatywna - guz

radykalna - guz+rejon mikroprzerzutów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Rodzaje frakcjonowania

A
  • konwencjonalne
  • hiperfrakcjonacja
  • hipofrakcjonacja
  • przyspieszona frakcjonacja
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Frakcjonowanie konwencjonalne - jaka dawka, jak często

A

Poj. frakcja 1,8-2 Gy
5 dni/tyg. (pon.-pt)
całkowita dawka 35-80 Gy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hiperfrakcjonacja - jak często, jaka dawka

A

Dawka na frakcję 1,5-1,8Gy
2 lub 3 frakcje dziennie
Przerwa między frakcjami min. 6h

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hipofrakcjonacja - jaka dawka, jaki czas leczenia

A

Większa dawka frakcyjna i niższa dawka całkowita

Krótszy całkowity czas leczenia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Przyspieszona frakcjonacja - czyli co?

A

Liczba frakcji i dawka frakcyjna i całkowita taka sama

6-7 dni/tyg. (krótszy całkowity czas leczenia)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Wing board - unieruchomienie których pacjentów?

A

Z nowotworami KP

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Posiboard - unieruchomienie których pacjentów

A

Z rakiem piersi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Planowanie RTH - jakie metody?

A

2D:

  • symulator na podstawie ukł. kostnego
  • tylko w paliatywnym

3D:

  • na podstawie TK
  • w leczeniu radykalnym, czasem w paliatywnym
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Wskazania do RTH samodzielnej

A
Neo GIS
chłoniaki
rak płuca
neo mózgu
neo ginekologiczne
rak odbytnicy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Wskazania do RTH w ramach leczenia skojarzonego
``` Neo GIS Chłoniaki rak płuce neo mózgu neo ginekologiczne rak odbytnicy rak odbytu rak piersi mięsaki ```
26
Leczenie niskozaawansowanego raka krtani i gardła środkowego lub dolnego (T1, T2)
TeleRTH lub operacja Zakres napromieniania - rak głośni T1-T2 - krtań z marginesem - inne - guz + krtań (gardło) + regionalne ww.chłonne
27
Leczenie zaawansowanego raka krtani i gardła środkowego lub dolnego (T3, T4, N1-3)
- CRTH jednoczasowa - Indukcyjna CTH + teleRTH lub operacja - Operacja (totalna/częściowa laryngektomia z usunięciem reg.ww.chł.) +/- uzupełniająca RTH lub CRTH
28
Wskazania do uzupełniającej RTH w nowotworach krtani, gardła środkowego lub dolnego
- T3, T4 - dodatni lub wąski margines - N+ - histopatologia G2, G3 - zejście podgłośniowe
29
Leczenie nowotworów nosogardła
T1,T2 N0 - RTH samodzielna T3, T4 N+ - RCTH zakres napromieniania: gardło, zajęte tkanki i reg.ww.chł.
30
Leczenie nowotworów jamy ustnej
T1N0 - operacja (lub brachyTH) T2N0 - operacja +/- RTH T3, T4 N0 lub każde T N1-3: operacja +/- RTH lub CRTH leczenie alternatywne - RTH lub CRTH (jeśli nie jest nacieczona kość żuchwy) w nacieku kości indukcyjna CTH
31
Nowotwory ślinianek - leczenie
- Operacja - Adiuwantowa RTH (jak są wskazania) - gdy zmiana nieoperacyjna - leczenie paliatywne
32
Leczenie nowotworów zatok obocznych nosa
* T1-4 N0: operacja + pooperacyjna RTH (jeśli są wskazania) | * gdy zmiana nieoperacyjna- paliatywna RTH lub CTH
33
Leczenie neo GIS - FPI - co to + leczenie
=focus primarius ignotus (nieznane ognisko pierwotne) - CRTH - operacja (radykalna limfadenektomia szyi) + RTH lub CRTH
34
O czym pamiętać w leczeniu neo GIS?
O sanacji uzębienia
35
RTH w raku piersi (T1,2)
RTH po operacji, napromieniana jest pierś +/- reg.ww.chł. - dawka całkowita 50Gy/25frakcji (lub 42,5Gy/17) - można zboostować na samego guza +10Gy do całkowitej dawki 60Gy (52,5Gy) - teleRTH, brachyTH, śródoperacyjna RT elektronowa
36
RTH w raku piersi T3-4,N+
zakres: KP i regionalne ww.chłonne (pachowe, nadobojczykowe, podobojczykowe i czasem piersiowe wewnętrzne) - dawka 50Gy/25fr (45Gy/20fr)
37
RTH w raku piersi T3-4, N0
Zakres: RTH klatki piersiowej
38
Kiedy RTH w resekcyjnym raku płuca?
Zamiast operacji (brak zgody/pwskazania): RCTH lub RTH radykalna - gorsze przeżycie niż po operacji
39
Wskazania do pooperacyjnej RTH w resekcyjnym raku płuca
- nieradykalność mikroskopowa | - ew. w pN2
40
RTH w resekcyjnym raku płuca - dawki
50-70Gy | zakres: loża lub guz z marginesem
41
Leczenie nieoperacyjnego NSCLC
RTH lub CRTH (jednoczasowa lub neoadiuwantowa CTH z następową RTH) - dawka 66-70Gy - zakres: guz i zajęte ww.chłonne
42
SCLS ograniczony - leczenie
Jednoczasowa CRTH - dawka 55-60Gy - zakres: guz, zajęte ww.chł., elektywne ww.chł. do rozważenia
43
Elektywne napromienianie mózgowia (PCI) w SCLC
- u 50-80% pacjentów są przerzuty do mózgowia | - dawka 25Gy/10fr/2tyg
44
Rak odbytnicy - leczenie ogólnie
Podstawa - operacja (miejscowe usunięcie w T1, przednia resekcja lub res. brzuszno-kroczowa) Ale można radykalną RTH (gdy nrak zgody/pwskazania do operacji) CTH - rekomendowana u pacjentów z niekorzystnymi czynnikami w histpat (T3, N+)
45
Rak odbytnicy - przedoperacyjna RTH
Daje lepszą kontrolę lokalną niż po pooperacyjnej CRTH
46
Rak odbytnicy - leczenie pierwotnie resekcyjnego guza
(do 8-12cm od kanału odbytu) - RTH samodzielna - dawka 25Gy/5fr/5dni - operacja po kilku dniach
47
Rak odbytnicy - leczenie nieresekcyjnych guzów
CRTH indykcyjna - 5-FU lub kapecytabina - 45Gy/25fr/5tyg +/- boost do dawki sumarycznej 50,4 Gy Operacja po 4-6tyg.
48
Wskazania do pooperacyjnej RCTH w raku odbytnicy
- T3, T4 (8-12 mc od kanału odbytu) - N+ - niedoszczętna resekcja - wąski margines Dawka 45-50Gy/25-28fr/5tyg + 5-FU
49
Leczenie raka kanału odbytu
RCTH (5-FU + mitomycyna C) - leczenie oszczędzające zwieracz - operacja, gdy brak remisji całkowitej po RCTH
50
Leczenie raka żołądka
- operacja - neo lub adiuwantowa CTH - adiuwantowa RCTH jednoczasowa gdy T3, T4, N+ Dawka: 45Gy/25fr Zakres: loża+reg.ww.chł.
51
Rak przełyku - leczenie
Operacja RCTH przedoperacyjna Jednoczasowa RCTH zakres: guz +reg.ww.chł.
52
Rak prostaty - leczenie
2 opcje: 1.Radykalna prostatektomia z pooperacyjną lub ratunkową RTH 2. Radykalna RTH (konformalna lub brachyTH +/- hormonoterapia) - 70-80Gy Wyniki porównywalne, decyzja lekarza i pacjenta
53
RTH w raku szyjki macicy
Można w stopniu Ia2 W Ib-IIa: radykalna RTH lub operacja +/- adiuwantowa RTH W IIb, III, IVa: CRTH (tele+brachy+cisplatyna)
54
Leczenie raka trzonu macicy
I: operacja +/- adiuwantowa RTH (tele i brachy) II: operacja + adiuwantowa RTH (tele i brachy) III: RTH samodzielna +/- hormonoterapia lub CTH IV: paliatywne leczenie
55
Guzy mózgu - astrocytoma (RTH)
loża po zabiegu + margines
56
Guzy mózgu - glejaki (RTH)
st. III, IV - zawsze uzupełniająca RTH
57
Guzy mózgu - ependynoma (RTH)
Zawsze adiuwantowa RTH zakres: mózg+RK (też w medulloblastomie i PNET)
58
Meningioma (RTH)
Zakres: loża z marginesem Wskazania: anaplastyczny, atypowy - zawsze inne - po nieradykalnej resekcji
59
Guzy pnia mózgu (RTH)
80% nieoperacyjne - tylko RTH
60
Leczenie chł Hodgkina
Leczenie skojarzone: CTH + RTH pierwotnie zajętych okolic (20-36Gy)
61
Paliatywna radioterapia - kiedy?
- Przerzuty do mózgowia - Przerzuty do kości - Ucisk rdzenia kręgowego - Zespół żyły głownej górnej - Duszność (rak płuca, węzły śródpiersia) - Zaburzenia połykania (rak przełyku, gardła) - Ból nowotworowy związany z uciskiem nerwów - Krwawienie (pęcherz moczowy, nowotwory ginekologiczne, odbytnica)
62
Łagodne choroby leczone RTH
keloid oftalmopatia tarczycowa kostnienie okołostawowe ostroga
63
Wczesne skutki uboczne RTH - kiedy, gdzie
- dot. okresy w trakcie napromieniania i kilka tygodni po RTH - dot. skóry, śluzówki, szpiku kostnego (tk. szybko dzielące się) - wyst. tylko w napromienianym obszarze
64
Wczesne skutki uboczne RTH - co?
- ból przy połykaniu - chrypka - suchość w j.ustnej - rumień - obrzęk krtani - biegunka - częstomocz
65
Późne skutki uboczne RTH - kiedy, gdzie
- wyst. kilka miesięcy/lat po napromienianiu - dot. tkanek wolnodzielących się - tylko w obszarze napromienianym
66
Późne skutki uboczne RTH - co
- martwica chrząstek i kości - zwłóknienia podskórne - zwłóknienie płuc - przewlekłe zapalenie ucha - zaćma - zwęzenie moczowodu - zaparcia - impotencja - niewydolnośc nerek i wątroby - uszkodzenie rdzenia kręgowego
67
Nowotwory o najwyższej promieniowrażliwości
Dawki terapeutyczne 24-45Gy - białaczki - chłoniaki złośliwe (HL, NHL) - nasieniak - neuroblastoma
68
Nowotwory o średniej promieniowrażliwości
Dawki terapeutyczne 60-70Gy | -raki płaskonabłonkowe (skóry, szyjki maiccy, gardła, krtani, j. ustnej)
69
Nowotwory o niskiej promieniowrażliwości
Dawki terapeutyczne >70Gy - niektóre raki gruczołowe (tarczyny, prostaty) - mięsaki tkanek miękkich - czerniak i glejak wielopostaciowy (GBM)
70
Radykalna RTH - gdzie?
- rak skóry - neo GIS - NSCLC - nasieniak - HL
71
Uzupełniająca (adiuwantowa) RTH - gdzie?
- po zabiegach oszczędzających w raku piersi | - w raku odbytnicy w stopniu Dukesa B2 i C
72
Indukcyjna (neoad.) RTH - gdzie?
Rak odbytnicy