Radioterapia ✓ Flashcards

1
Q

Jak promieniowanie jonizujące działa na komórki? Które z nich uszkadza?

A
  • niszczy je przez uszkodzenie materiału genetycznego uniemożliwiając ich rozmnażanie
  • uszkadza komórki nowotworowe i zdrowe, ale te zdrowe mają większe możliwości naprawy uszkodzeń
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Budowa lampy rentgenowskiej

A

Szklana bańka opróżniona z powietrza, katoda i anoda

Rozżażona katoda to źródło elektronów, które tworzą wokół niej chmurę
→po przyłożeniu wysokiego napięcia elektrony kierują się w kierunku anody

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Aparaty kobaltowe - jaki izotop, promieniowanie

A

izotop radioaktywny Co-60

promieniowanie gamma

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Aparaty kobaltowe - wady

A
  • półcień
  • jedna energia (1,25 MV)
  • promieniowanie niebezpieczne dla personelu
  • spadek aktywności z czasem
  • problem ze składowaniem odpadów
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Terapia izotopowa (systemowa) - cechy

A
  • podanie radiofarmaceutyku i.v. lub p.o.

- w łagodnych i złośliwych chorobach tarczycy (I-131)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Brachyterapia - na czym polega?

A
  • wprowadzenie źródła promieniotwórczego bezpośrednio na powierzchnię lub do tkanek
  • Radioaktywne izotopy: Rad-226, Cez-137, Iryd-192, Jod-125 i 131, Złoto-198, Fosfor-32
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Rodzaje brachyterapii

A

● terapia powierzchniowa- bezpośrednio na powierzchnię (skórę, śluzówki)
● terapia śródtkankowa (pierś, warga, język, dno jamy ustnej, prostata)
● terapia wewnątrzjamowa- (szyjka macicy, trzon macicy , pochwa)
● terapia wewnątrzprzewodowa- (przełyk, tchawica, oskrzela)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Brachyterapia w zależności od dawki

A

● LDR (low dose) - do 2Gy/h (jama ustna, gardło, prostata)
●MDR (medium) - 2 - 12 Gy/h
●HDR (high) - >12Gy/h (ginekologia, przełyk, oskrzela, pierś, prostata)
●PDR (pulsed-dose rate) - krótkie impulsy promieniowania o wysokiej energii, symulując całkowity poziom aktywności jak w LDR (ginekologia i neo GIS)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Teleradioterapia - cechy

A

źródło promieniowania na zewnątrz ciała pacjenta

-najczęściej używany rodzaj RTH! (lampy RTG, aparaty kobaltowe, przyspieszacze liniowe- fotony, elektrony)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

RTH paliatywna a radykalna - cel

A

paliatywna - zmniejszenie masy guza

radykalna - zniszczenie guza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

RTH paliatywna a radykalna - skutek

A

paliatywna - zmniejszenie objawów

radykalna - wyleczenie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

RTH paliatywna a radykalna - czas leczenia

A

paliatywna - 1-5 dni

radykalna - 4-7 tygodni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

RTH paliatywna a radykalna - całkowita dawka

A

paliatywna - 8-30Gy

radykalna - >45Gy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

RTH paliatywna a radykalna - dawka frakcyjna

A

paliatywna - 3-10Gy

radykalna - 1,8-2Gy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

RTH paliatywna a radykalna - obszar leczony

A

paliatywna - guz

radykalna - guz+rejon mikroprzerzutów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Rodzaje frakcjonowania

A
  • konwencjonalne
  • hiperfrakcjonacja
  • hipofrakcjonacja
  • przyspieszona frakcjonacja
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Frakcjonowanie konwencjonalne - jaka dawka, jak często

A

Poj. frakcja 1,8-2 Gy
5 dni/tyg. (pon.-pt)
całkowita dawka 35-80 Gy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hiperfrakcjonacja - jak często, jaka dawka

A

Dawka na frakcję 1,5-1,8Gy
2 lub 3 frakcje dziennie
Przerwa między frakcjami min. 6h

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hipofrakcjonacja - jaka dawka, jaki czas leczenia

A

Większa dawka frakcyjna i niższa dawka całkowita

Krótszy całkowity czas leczenia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Przyspieszona frakcjonacja - czyli co?

A

Liczba frakcji i dawka frakcyjna i całkowita taka sama

6-7 dni/tyg. (krótszy całkowity czas leczenia)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Wing board - unieruchomienie których pacjentów?

A

Z nowotworami KP

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Posiboard - unieruchomienie których pacjentów

A

Z rakiem piersi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Planowanie RTH - jakie metody?

A

2D:

  • symulator na podstawie ukł. kostnego
  • tylko w paliatywnym

3D:

  • na podstawie TK
  • w leczeniu radykalnym, czasem w paliatywnym
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Wskazania do RTH samodzielnej

A
Neo GIS
chłoniaki
rak płuca
neo mózgu
neo ginekologiczne
rak odbytnicy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Wskazania do RTH w ramach leczenia skojarzonego

A
Neo GIS
Chłoniaki
rak płuce
neo mózgu
neo ginekologiczne
rak odbytnicy
rak odbytu
rak piersi
mięsaki
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Leczenie niskozaawansowanego raka krtani i gardła środkowego lub dolnego (T1, T2)

A

TeleRTH lub operacja

Zakres napromieniania

  • rak głośni T1-T2 - krtań z marginesem
  • inne - guz + krtań (gardło) + regionalne ww.chłonne
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Leczenie zaawansowanego raka krtani i gardła środkowego lub dolnego (T3, T4, N1-3)

A
  • CRTH jednoczasowa
  • Indukcyjna CTH + teleRTH lub operacja
  • Operacja (totalna/częściowa laryngektomia z usunięciem reg.ww.chł.) +/- uzupełniająca RTH lub CRTH
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Wskazania do uzupełniającej RTH w nowotworach krtani, gardła środkowego lub dolnego

A
  • T3, T4
  • dodatni lub wąski margines
  • N+
  • histopatologia G2, G3
  • zejście podgłośniowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Leczenie nowotworów nosogardła

A

T1,T2 N0 - RTH samodzielna
T3, T4 N+ - RCTH

zakres napromieniania: gardło, zajęte tkanki i reg.ww.chł.

30
Q

Leczenie nowotworów jamy ustnej

A

T1N0 - operacja (lub brachyTH)
T2N0 - operacja +/- RTH
T3, T4 N0 lub każde T N1-3: operacja +/- RTH lub CRTH

leczenie alternatywne - RTH lub CRTH (jeśli nie jest nacieczona kość żuchwy)

w nacieku kości indukcyjna CTH

31
Q

Nowotwory ślinianek - leczenie

A
  • Operacja
  • Adiuwantowa RTH (jak są wskazania)
  • gdy zmiana nieoperacyjna - leczenie paliatywne
32
Q

Leczenie nowotworów zatok obocznych nosa

A
  • T1-4 N0: operacja + pooperacyjna RTH (jeśli są wskazania)

* gdy zmiana nieoperacyjna- paliatywna RTH lub CTH

33
Q

Leczenie neo GIS - FPI - co to + leczenie

A

=focus primarius ignotus (nieznane ognisko pierwotne)

  • CRTH
  • operacja (radykalna limfadenektomia szyi) + RTH lub CRTH
34
Q

O czym pamiętać w leczeniu neo GIS?

A

O sanacji uzębienia

35
Q

RTH w raku piersi (T1,2)

A

RTH po operacji, napromieniana jest pierś +/- reg.ww.chł.

  • dawka całkowita 50Gy/25frakcji (lub 42,5Gy/17)
  • można zboostować na samego guza +10Gy do całkowitej dawki 60Gy (52,5Gy)
  • teleRTH, brachyTH, śródoperacyjna RT elektronowa
36
Q

RTH w raku piersi T3-4,N+

A

zakres: KP i regionalne ww.chłonne (pachowe, nadobojczykowe, podobojczykowe i czasem piersiowe wewnętrzne)
- dawka 50Gy/25fr (45Gy/20fr)

37
Q

RTH w raku piersi T3-4, N0

A

Zakres: RTH klatki piersiowej

38
Q

Kiedy RTH w resekcyjnym raku płuca?

A

Zamiast operacji (brak zgody/pwskazania): RCTH lub RTH radykalna - gorsze przeżycie niż po operacji

39
Q

Wskazania do pooperacyjnej RTH w resekcyjnym raku płuca

A
  • nieradykalność mikroskopowa

- ew. w pN2

40
Q

RTH w resekcyjnym raku płuca - dawki

A

50-70Gy

zakres: loża lub guz z marginesem

41
Q

Leczenie nieoperacyjnego NSCLC

A

RTH lub CRTH (jednoczasowa lub neoadiuwantowa CTH z następową RTH)

  • dawka 66-70Gy
  • zakres: guz i zajęte ww.chłonne
42
Q

SCLS ograniczony - leczenie

A

Jednoczasowa CRTH

  • dawka 55-60Gy
  • zakres: guz, zajęte ww.chł., elektywne ww.chł. do rozważenia
43
Q

Elektywne napromienianie mózgowia (PCI) w SCLC

A
  • u 50-80% pacjentów są przerzuty do mózgowia

- dawka 25Gy/10fr/2tyg

44
Q

Rak odbytnicy - leczenie ogólnie

A

Podstawa - operacja (miejscowe usunięcie w T1, przednia resekcja lub res. brzuszno-kroczowa)

Ale można radykalną RTH (gdy nrak zgody/pwskazania do operacji)

CTH - rekomendowana u pacjentów z niekorzystnymi czynnikami w histpat (T3, N+)

45
Q

Rak odbytnicy - przedoperacyjna RTH

A

Daje lepszą kontrolę lokalną niż po pooperacyjnej CRTH

46
Q

Rak odbytnicy - leczenie pierwotnie resekcyjnego guza

A

(do 8-12cm od kanału odbytu)

  • RTH samodzielna
  • dawka 25Gy/5fr/5dni
  • operacja po kilku dniach
47
Q

Rak odbytnicy - leczenie nieresekcyjnych guzów

A

CRTH indykcyjna

  • 5-FU lub kapecytabina
  • 45Gy/25fr/5tyg +/- boost do dawki sumarycznej 50,4 Gy

Operacja po 4-6tyg.

48
Q

Wskazania do pooperacyjnej RCTH w raku odbytnicy

A
  • T3, T4 (8-12 mc od kanału odbytu)
  • N+
  • niedoszczętna resekcja
  • wąski margines

Dawka 45-50Gy/25-28fr/5tyg + 5-FU

49
Q

Leczenie raka kanału odbytu

A

RCTH (5-FU + mitomycyna C)

  • leczenie oszczędzające zwieracz
  • operacja, gdy brak remisji całkowitej po RCTH
50
Q

Leczenie raka żołądka

A
  • operacja
  • neo lub adiuwantowa CTH
  • adiuwantowa RCTH jednoczasowa gdy T3, T4, N+

Dawka: 45Gy/25fr
Zakres: loża+reg.ww.chł.

51
Q

Rak przełyku - leczenie

A

Operacja
RCTH przedoperacyjna
Jednoczasowa RCTH

zakres: guz +reg.ww.chł.

52
Q

Rak prostaty - leczenie

A

2 opcje:
1.Radykalna prostatektomia z pooperacyjną lub ratunkową RTH

  1. Radykalna RTH (konformalna lub brachyTH +/- hormonoterapia)
    - 70-80Gy

Wyniki porównywalne, decyzja lekarza i pacjenta

53
Q

RTH w raku szyjki macicy

A

Można w stopniu Ia2
W Ib-IIa: radykalna RTH lub operacja +/- adiuwantowa RTH
W IIb, III, IVa: CRTH (tele+brachy+cisplatyna)

54
Q

Leczenie raka trzonu macicy

A

I: operacja +/- adiuwantowa RTH (tele i brachy)
II: operacja + adiuwantowa RTH (tele i brachy)
III: RTH samodzielna +/- hormonoterapia lub CTH
IV: paliatywne leczenie

55
Q

Guzy mózgu - astrocytoma (RTH)

A

loża po zabiegu + margines

56
Q

Guzy mózgu - glejaki (RTH)

A

st. III, IV - zawsze uzupełniająca RTH

57
Q

Guzy mózgu - ependynoma (RTH)

A

Zawsze adiuwantowa RTH
zakres: mózg+RK

(też w medulloblastomie i PNET)

58
Q

Meningioma (RTH)

A

Zakres: loża z marginesem
Wskazania: anaplastyczny, atypowy - zawsze
inne - po nieradykalnej resekcji

59
Q

Guzy pnia mózgu (RTH)

A

80% nieoperacyjne - tylko RTH

60
Q

Leczenie chł Hodgkina

A

Leczenie skojarzone: CTH + RTH pierwotnie zajętych okolic (20-36Gy)

61
Q

Paliatywna radioterapia - kiedy?

A
  • Przerzuty do mózgowia
  • Przerzuty do kości
  • Ucisk rdzenia kręgowego
  • Zespół żyły głownej górnej
  • Duszność (rak płuca, węzły śródpiersia)
  • Zaburzenia połykania (rak przełyku, gardła)
  • Ból nowotworowy związany z uciskiem nerwów
  • Krwawienie (pęcherz moczowy, nowotwory ginekologiczne, odbytnica)
62
Q

Łagodne choroby leczone RTH

A

keloid
oftalmopatia tarczycowa
kostnienie okołostawowe
ostroga

63
Q

Wczesne skutki uboczne RTH - kiedy, gdzie

A
  • dot. okresy w trakcie napromieniania i kilka tygodni po RTH
  • dot. skóry, śluzówki, szpiku kostnego (tk. szybko dzielące się)
  • wyst. tylko w napromienianym obszarze
64
Q

Wczesne skutki uboczne RTH - co?

A
  • ból przy połykaniu
  • chrypka
  • suchość w j.ustnej
  • rumień
  • obrzęk krtani
  • biegunka
  • częstomocz
65
Q

Późne skutki uboczne RTH - kiedy, gdzie

A
  • wyst. kilka miesięcy/lat po napromienianiu
  • dot. tkanek wolnodzielących się
  • tylko w obszarze napromienianym
66
Q

Późne skutki uboczne RTH - co

A
  • martwica chrząstek i kości
  • zwłóknienia podskórne
  • zwłóknienie płuc
  • przewlekłe zapalenie ucha
  • zaćma
  • zwęzenie moczowodu
  • zaparcia
  • impotencja
  • niewydolnośc nerek i wątroby
  • uszkodzenie rdzenia kręgowego
67
Q

Nowotwory o najwyższej promieniowrażliwości

A

Dawki terapeutyczne 24-45Gy

  • białaczki
  • chłoniaki złośliwe (HL, NHL)
  • nasieniak
  • neuroblastoma
68
Q

Nowotwory o średniej promieniowrażliwości

A

Dawki terapeutyczne 60-70Gy

-raki płaskonabłonkowe (skóry, szyjki maiccy, gardła, krtani, j. ustnej)

69
Q

Nowotwory o niskiej promieniowrażliwości

A

Dawki terapeutyczne >70Gy

  • niektóre raki gruczołowe (tarczyny, prostaty)
  • mięsaki tkanek miękkich
  • czerniak i glejak wielopostaciowy (GBM)
70
Q

Radykalna RTH - gdzie?

A
  • rak skóry
  • neo GIS
  • NSCLC
  • nasieniak
  • HL
71
Q

Uzupełniająca (adiuwantowa) RTH - gdzie?

A
  • po zabiegach oszczędzających w raku piersi

- w raku odbytnicy w stopniu Dukesa B2 i C

72
Q

Indukcyjna (neoad.) RTH - gdzie?

A

Rak odbytnicy