VO 1.1 Hypothalamus-hypofyse-gonaden-as

Question 1

Uit welke lagen bestaat het endometrium?

Answer 1

Functionele laag: wordt tijdens menstruatie afgestoten en reageert op hormonale veranderingen
Basale laag: Voor ziet functionele laag van voeding en hieruit vormt functionele laag

Question 2

Uit welke twee processen bestaat de cyclus?

Answer 2

De ovariële cyclus: Ovulatie en ontwikkeling follikel
De uteriene cyclus: Groei en verval endometrium centraal

Question 3

Hoelang duurt een cyclus gemiddeld? Op welke dag vindt de ovulatie gewoonlijk plaats?

Answer 3

28 dagen, 20-35 dagen. Ovulatie vindt plaats op de 14de dag (14 dagen voor nieuwe menstruatie)

Question 4

Wanneer is de pre-ovulatoire periode en waaruit bestaat deze in de processen?

Answer 4

Voor de 14ste dag (voor ovulatie), bestaat uit de ovariële folliculaire fase en menstruele en proliferatieve fase in endometrium.

Question 5

Wanneer is de post-ovulatoire periode en waaruit bestaat deze in de processen?

Answer 5

Na de 14de dag (na ovulatie), bestaat uit de ovariële luteale fase en de secretoire fase van het endometrium.

Question 6

Welk hormoon geeft de hypothalamus af in de gonaden as? Wat voor hormoon is dit en welke consequentie heeft dat?

Answer 6

GnRH, een eiwithormoon waardoor niet te meten in bloed.

Question 7

Welk hormoon wordt door het hormoon van de hypothalamus afgegeven en hoe wordt dit geprikkeld?

Answer 7

GnRH gaat via het portale systeem naar de hypofyse en stimuleert deze om FSH en LH af te gaan geven.

Question 8

Hoe wordt GnRH voor de puberteit afgegeven en hoe erna? Welke effecten heeft dit?

Answer 8

GnRH wordt voor de puberteit constant afgegeven en na de puberteit pulsatiel. De frequentie en sterkte van GnRH pulsen regelen afgifte FSH en LH door de hypofyse.

Question 9

Hoe is een follikel opgebouwd?

Answer 9

Een primaire oöcyt omgeven door thecacellen en granusolacellen

Question 10

Welke functies hebben de verschillende cellen in de follikel?

Answer 10

De eerste tien dagen ontwikkelen de thecacellen receptoren voor LH en geven androsteendion af.
De granulosacellen binden FSH en produceren aromatase. Aromatase zet androsteendion om in oestrogeen.
Dag 10-14 beginnen granulosacellen ook LH-receptoren te ontwikkelen.

Question 11

Welk effect heeft oestrogeen op de hypofyse? Welk effect heeft dit op de follikels?

Answer 11

Negatieve feedback voor afgifte van FSH. De follikel met de meeste FSH-receptoren blijft doorgroeien en oestrogeen produceren.

Question 12

Welke switch maakt oestrogeen en welk effect heeft dit op hormoonhuishouding?

Answer 12

Zodra oestrogeen een bepaalde hoogte in waarde heeft bereikt verandert de gevoeligheid van de hypofyse. Nu is er een positieve feedback, waardoor GnRH gevoeligheid toeneemt en ook neemt de pulsfrequentie en amplitude van GnRH afgifte toe. Nu is er een snelle pulsfrequentie wat zorgt voor LH-afgifte en hiermee de LH-piek. Langzame pulsfrequentie zorgt voor meer FSH-afgifte.

Question 13

Hoelang duurt de menstruatie ongeveer? Waardoor wordt deze opgevolgd en waarvan zijn deze processen de voorbereiding?

Answer 13

De menstruatie duurt ongeveer 5 dagen en wordt opgevolgd door de proliferatieve fase. Hiermee bereidt het endometrium zich voor op de innesteling.

Question 14

Welke weg legt de eicel af na de ovulatie en welke structuur blijft achter?

Answer 14

Na de ovulatie belandt de eicel in het cavum Douglasi, hierna pakt de eileider de eicel op. Het achtergebleven follikel wordt het corpus luteum.

Question 14

Waarvoor zorgt oestrogeen tijdens deze fase voor in het endometrium? Welk doel hebben deze veranderingen?

Answer 14

Verdikking endometrium, verandering consistentie cervicale mucuslaag (meer toegankelijk spermacellen) opdat de bevruchting meer kans heeft.

Question 15

Welke cellen blijven achter in het corpus luteum en welke functie hebben deze na de ovulatie? Hoe heet deze fase?

Answer 15

Theca- en granulosacellen zijn overgebleven, deze produceren als respons op lage LH-waardes nu progesteron vanuit cholesterol.
Granulosacellen produceren nu inhibine A (remt FSH).
Deze fase heet de luteale fase.

Question 16

Welk enzym houdt het corpus luteum in stand? Wat zijn de effecten van progesteron? Welke cascade begint in het geval van geen bevruchting?

Answer 16

Het corpus luteum wordt in stand gehouden door LH. Progesteron heeft een negatief feedback mechanisme op de productie van LH. Hierdoor degenereert het corpus luteum tot het corpus albicans na één tot twee weken. Het corpus albicans produceert geen hormonen, oestrogeen en progesteron dalen en de menstruatie vindt plaats.
Ook zorgt progesteron ervoor dat het slijmvlies van het baarmoeder geschikter wordt voor de innesteling van de eicel, secretoire fase.

Question 17

Noem de verschillen in FSH en LH op productie niveau. Welke receptoren grijpen ze aan?

Answer 17

FSH: lage puls in circulatie, lange halfwaardetijd en dus goed meetbaar, granulosacellen
LH: hoge puls in circulatie, korte halfwaardetijd en niet goed meetbaar, thecacellen
G-eiwit gekoppelde membraan receptoren, want te lange aminozuren (170-190)

Question 18

Welke effecten heeft oestrogeen?

Answer 18

Secundaire geslachtskenmerken (pubishaar en borstgroei), baarmoedermond meer toegankelijk voor sperma (heldere afscheiding rondom ovulatie), weker, slijmeriger en meer naar voren en open.

Question 19

Welke effecten heeft progesteron?

Answer 19

Baarmoedermond weer dicht en dikker slijm. “Slechte effecten”: pijn in borsten en slecht humeur

Question 20

Hoe wordt inhibine geproduceerd? Welke vormen zijn er en welke effecten hebben deze?

Answer 20

Inhibine wordt geproduceerd door granulosacellen onder invloed van FSH. Het heeft een negatieve feedback op enkel FSH.
Vormen:
-Inhibine A: werkt voor eisprong
-Inhibine B: werkt na eisprong tijdens corpus luteum

Question 21

Welk hormoon wordt geproduceerd indien de eicel bevrucht? Welke functie heeft dit?

Answer 21

HCG wordt geproduceerd door de bevruchte eicel. Het lijkt op LH en stimuleert het corpus luteum om progesteron te produceren. Dit hormoon is in de eerste maanden van de zwangerschap belangrijk om het corpus luteum intact te houden, hierna neemt de placenta de functie over.

Question 22

Waardoor wordt de komst van de puberteit bij vrouwen gekenmerkt? Welke indeling bestaat hiervoor?

Answer 22

Komst van menarche en secundaire geslachtskenmerken (borstovrming en oksel/pubisbeharing).
Tannerstadia beschrijven deze mbv P en M:
P1(geen pubisbeharing)-P5(volledige pubisbeharing)
M1(geen mammavorming)-M5(volledige mammavorming)

Question 23

Hoe ontstaat een doobraakbloeding?

Answer 23

Het baarmoederslijmvlies is toch ene klein beetje opgebouwd en wordt vroegtijdig afgebroken. Belangrijk om verschil met echte menstruatie te zien.

Question 24

Wanneer is de folliculaire fase en weke effecten zijn er?

Answer 24

Dag 1-14 van cyclus. Er is een oestrogeen effect op mamma en cervixslijm (helder meer open). Endometrium heeft proliferatiefase.

Question 25

Welk symptoom is er in de periovalutoire fase

Answer 25

Mittelschmertz (onderbuik pijn)

Question 26

Wanneer is de luteale fase en welke effecten zijn er?

Answer 26

Dag 14-28 van cyclus. Er is een prostageen effect: Temp stijgt. PMS, mastalgie, buikpijn, vocht vasthouden, endometrium secretoire fase

Question 27

Wat is oligomenorroe?

Answer 27

Minder frequent menstrueren (>35 dg en <183 dg)

Question 28

Wat is amenorroe en welke vormen zijn er?

Answer 28

Menstruatie die minstens 6 maanden wegblijft.
Primair: nooit gemenstrueert.
Secundair: ooit wel maar nu al meer dan 4 maanden niet gemenstrueert.

Question 29

Waar ligt het probleem bij een WHO 1 cyclusstoornis? Hoe kenmerkt deze zich? Hoeveel procent van de cyclusstoornissen zijn WHO1?

Answer 29

WHO 1 is hypogonadotroop hypogonadisme.10% van cyclusstoornissen.
Lage FSH/LH en lage estradiol (E2), centraal gelegen probleem, dus in de hypofyse/hypothalamus.
Symptomen: anovulatie, amenorroe, postmenopauzale klachten, klachten ontbreken oestrogeen(dun huid, haaruitval, broze nagels)

Question 30

Bij welke groepen/syndromen komt WHO1 voor?

Answer 30

->syndroom kallmann (geen GnRH)
->syndroom cushing (overproductie cortisol)
->anorexia/topsporters ->reversibel
->zwangerschap
->hypofysetumoren
->veel stress

Question 31

Waar ligt het probleem bij een WHO 2 cyclusstoornis? Hoe kenmerkt deze zich? Hoeveel procent van de cyclusstoornissen zijn WHO2?

Answer 31

Normogonadotrope anovulatie.
Estradiol normaal, FSH normaal, LH normaal/verhoogd. 80% van de cyclusstoornissen.

Question 32

Wat is het meest voorkomende syndroom binnen WHO2?

Answer 32

PCOS, polycysteus-ovariumsyndroom, maar liefst 80-85% van de patienten.
Symptomen als overgewicht, hirsutisme, cyclusstoornissen.

Question 33

Welke criteria worden er gesteld aan dit syndroom? Wat is de behandeling van dit syndroom?

Answer 33

Rotterdam criteria:
-oligo/amenorroe
-Grotere eierstokken, meerdere cystes-> meer dan 12 cystes per eierstok
-hyperandrogenisme ->hogere androgeenwaarde in bloed, overbeharing, acne, vette huid.

Om diagnose te stellen moeten er minstens twee van de drie criteria aanwezig zijn.

Behandeling: Mensen moeten eerst afvallen vanwege insuline/glucose/lipiden huishouding verstoring. Behandelen met de pil om endometriumcarcinoom te voorkomen.

Question 34

Waar ligt het probleem bij een WHO 3 cyclusstoornis? Hoe kenmerkt deze zich? Hoeveel procent van de cyclusstoornissen zijn WHO3?

Answer 34

Hypergonadotroop hypogonadisme. 10% van de cyclusstoornissen.
LH/FSH verhoogd, oestrogenen en progesteron verlaagd. Perifeer gelegen probleem, dus in ovaria.
Symptomen: anovulatie, amernorroe, psotmenopauzale kalchten, klachten ontbreken oestrogenen(haaruitval, dunne huid, broze nagels)

Question 35

Bij welke groepen/syndromen komt WHO3 voor?

Answer 35

syndroom van Turner (45, X0, 45, X)
Fragiele X-syndroom (verstandelijke beperking vrouwen)

Question 36

Hoe behandel je WHO3?

Answer 36

Hormoonsubstritutie(oestr en prog), voorkomen botonkalking en calciumsuppletie.
Als kinderwens dan eiceldonatie of adoptie.

Question 37

Welke andere oorzaken kunnen er zijn voor cyclusstoornissen?

Answer 37

Schildklierproblemen, hyperprolactinemie(galactorroe, visusstoornissen, hoofdpijn), cushing
->vaak vruchtbaarheid wel intact

Question 38

Welke gevolgen zijn er van cyclysstoornissen?

Answer 38

Korte termijn
-amenorroe
-oligomenorroe

Lange termijn
-verlies libido
-dyspareunie
-vaginale droogte
-subfertiliteit

Late effecten
-osteoporose
-hart en vaatziekten