2.5 Onvruchtbaarheid en gezondheid Flashcards
onvruchtbaarheid kan ook breder. Effect op gezondheid
Menopauze 51/52, wordt geactiveerd door
-Ovulaties en pariteit vrouw voorspellers voor gezondheid
hoe meer kinderen hoe meer kans op mortaliteit, maar dan 3 of minder dan 3
-hoe minder cycli hoe meer kans mortaliteit
-hoe ouder je bent hoe gunstiger bij eerste kind
-laatst geborenen op oudere leeftijd hoe gunstiger mortaliteit
->hoe langer je reproductive lifespan is, hoe gunstier voor mortaliteit
Reproductiev lfiespin kan als marker voor HVZ
->hoe korter hoe meer kans op HVZ
Vroege menopauze geeft (<40) meer risico overlijden HVZ
-idiopatisch grootste ratio HR>2
-chirurgisch ligt veel lager (bv na eierstok kanker)
Komt door oestrogenen en minder bewegen!
->zij hebben super effect op CVS en botten
->RAAS systeem en lipide anders
->atherosclerose
Hypooestrogeen en botgezondheid, tot 30 bouwt bot, daarna stabiliseert en rond 40 neemt af. Bij vrouwen menopauze zeer snel daled effect in botdichtheid.
->als je eerder dan 30 menopauze dan altijd lagere botdichtheid
->er speelt wel meer dan enkel eostrogeen, mechanische belasting, geweicht etc
Osteoporose bij anorexia nervosa ook hypooestrogeen
PCOS (polycysteusovariumsyndroom) meest voorkomende endocriene aandoening vrij vrouwen in reproductieve levensfase.
2/3:
1. oligo/anovulatie
2.hyperandrogenisme en/of hirsutisme
3. PCOM, morfologie=>20 follikels in een/beide ovaria of >10 ml volume in een/beide ovaria
pulsatiliteitvasn GnRH geeft LH of FSH afgifte. Bij PCOS verstoord, iets meer LH en zorgt voor follikel arrest. Verhoogd follikels is meer androgenen, dit zorgt voor hyperandrogenisme en negatieven terugkoppelling pulsatiliteit
->metabole problemen vaak, zoals hogere insuline en negatief effect op eierstokken en follikel arrest
metabool syndroom en insulineresistentie veel vaker bij vrouwen met PCOS. ook 4 keer meer kans op dbm en meer op diab gravidarus
PCOS en cardiovasculaire ziekten is dus goed, minder risico op hvz als leven alleen in menopauze verdwijnt dit
->PCOS vaak later menopauze,vaak langere cyclys en rond menopauze juist normaler, hierdoor langer oestrogenen ->overgewicht en lipides ook effect cvs
Als hvz hebben pcos vrouwen meer kans op overlijden
psotmenopauzaal->stroke niet minder kans
subfertiele mannen hebben hogere mortaliteit
->hoe slechter sperma kwaliteit, hoe hoger mortaliteit
->meer associaten met maligniteiten (testes, non-hodgkin lymfoom)
Onderliggende mechanismen
->tweelingstudies: menopauze vergelijken, bij monozygote meer overeenkomend, dus genetisch onderliggend mechamise
->GWAS: bleken 290 genetische varianten die te maken hadden met dna repair, hoe beter je bent hoe later menopauze. hangt ook samen met onco en immuno dus
maar heel veel speelt mee:
-genen (dna repair)
-omgeving (roken)
-endocrien (hypoeostrogeen)
-(embryonale) ontwikkeling (cryptorchisme)
-psychosociaal (chronische stress)
onvruchtbaarheid is meer dan alleen niet zwanger worden
latere menopauze beter effect op mortaliteit en hvz
op latere leeftijd eerste kind beschermend mortaliteit
vroege menopauze en ovariele insuff zijn geassocieerd met mortaliteit, hvz en osteoporose
pcos meer risico hvz, dbm en metabool syndroom
onvruchtbare mannen hogere risico mortaliteit, hoe slechter zaad hoe erger
preventie is key!
