Nikotynizm Flashcards
Nikotynizm
fizyczne i psychiczne uzależnienie od nikotyny
Epidemiologia nikotynizmu
25 000/100 000 = 25%
♂>♀ 30:20%
ostatnio ↓ palących
szczyt ♂ 40-49rż ♀ 30-39rż
Efekt działania nikotyny
• główna substancja uzależniająca w papierosie
- sympatykotonia i katecholaminemia
- wpływa na D, 5-HT, NA, opioidy
- może dawać odprężenie lub pozytywne pobudzenie, ale uważa się ją za substancję pobudzającą OUN
- jest środkiem psychoaktywnym o ↑potencjale uzależniającym (ok. 30% wpada w nałóg) - po niej są opioidy
- wraz z używaniem ↑ilość receptorów → tolerancja
Czynniki ryzyka uzależnienia od nikotyny
- ↓wykształcenie
- ↓sytuacja materialna
- wychowanie wśród palących
- palący znajomi
- czynniki genetyczne
Objawy nikotynizmu
- potrzeba palenia
- ↓kontrola nad zachowaniami dotyczącymi palenia
- nikotynowy zsp. abstynencyjny
- tolerancja dawki
- zaniedbywanie zainteresowań
- dalsze palenie mimo świadomości jego szkodliwego wpływu
Objawy nikotynowego zsp. abstynencyjnego
- psychiczny głód
- natrętne myśli
- niepokój, napiecie
- utrudnienie odprężenia się
- drażliwość, agresja
- dyskomfort, frustracja
- stany depresyjne, ↓nastrój
- zab. koncentracji uwagi
- zab. snu
- ↑apetyt
- ↓HR, ↓BP, ↓kortyzol, ↓katecholaminy
- zab. pamięci i uwagi
- ↑masy ciała
Rozpoznanie uzależnienia od nikotyny
3 z 6: • potrzeba palenia • utrudniona kontrola zachowania • nikotynowy zsp. abstynencyjny • tolerancja dawki • zaniedbywanie zainteresowań • dalsze palenie mimo świadomości
Test do oceny STOPNIA UZALEŻNIENIA od tytoniu
Test Fagerstroma • 6 pytań • 0-3pkt - słabe • 4-6 - średnie (większość) • 7-10 silne
Test do oceny CHĘCI RZUCENIA tytoniu
Test motywacji do rzucenia palenia Schneidera
• 12 pytań
• min. 7 tak → silna motywacja
Można też zadać 2 pytania: Czy chcerz rzucić? Czy masz szansę rzucić?
Leczenie nikotynizmu
Jak uzależnienie słabe / <10 papierosów/d → wspieraj decyzję, wyznacz cel i datę, edukuj, skieruj do poradni antynikotynowej
Uzależnienie umiark/silne/>10 papierosów/d → farmakologia + wsparcie psychologiczne • nikotynowa terapia zastępcza • bupropion • wareniklina • cytyzyna
Nikotynowa terapia zastępcza
- gumy do żucia, plastry, pastylki, tabletki, inhalatory, aerozole
- krótkoterminowo ↑skuteczność, ale długoterminowo?
- coraz rzadziej stosowana
- ostrożnie
Bupropion
- p/depresyjne
- inh. wychwytu zwrotnego D i NA
- nie działa przez wpływ na nastrój
- I WYBÓR
- 7-10d przed planowanym odstawieniem papierosów
- ↓ przyrost mc
- w połączeniu z NTZ ↑skuteczność
- PW: napady drgawek, anoreksja, bulimia, MAOI w ciągu 14d, inne substancje psychoaktywne, organiczne uszkodzenie OUN
- X: zmiany zachowania, agresja, pobudzenie, ↓nastrój, tendencje samobójcze
Weraniklina
- częściowy + rec. N
- skuteczna krótko i średnioterminowo
- 1-2 tyg. przed odstawieniem papierosów
- ↑ryzyko samobójcze
- PW w ciąży i schyłkowa NN, ostrożnie jak zab. psychiczne
Cytyzyna
- dostępny bez recepty
- częściowy + rec. N
- 1-5d przed rzuceniem palenia
Zasada 5P rzucenia palenia stosowana w POZ
- Pytaj o palenie
- Poradź skończenie z nałogiem
- Pamiętaj o ocenie motywacji
- Pomagaj rozstać się z nałogiem
- Planuj wizyty/kontrole
