Choroba afektywna JEDNOBIEGUNOWA

Question 1

ChAJ

Answer 1

= zab. depresyjne nawracające

• należy do zab. nastroju
• w odróżnieniu od ChAD bez epizodów ↑nastroju (mania/↓mania) - może być krótkotrwały okres lepszego nastroju tuż po ED [od leku p/depr]

Question 2

Epidemiologia ChAJ

Answer 2

5000-17000/100 000 (5-17%)
♀>♂ 2x
szczyt 20-40rż

W Polsce 1,5mln osób.
Ryzyko wystąpienia depresji w ciągu całego życia 15-20%

Question 3

Etiologia zab. depresyjnych - czynniki BIOLOGICZNE

Answer 3

1. ↓transm. 5-HT, D, NA. ↑Ach
2. zab. endokrynologiczne: ↑pod-przys-nadN, zab. pod-przys-T, zab. osi reprodukcyjnej ♀
3. zmiany w móżgu (↓V płatów czołowych, przedniej cz. zakrętu obręczy, hipokampa, ciał migdałowatych)
4. genetyczne (oligogenowe dziedziczenie)
5. zapalne
6. zab. szlaku kynureninowego (Trp → 5-HT, melatoninę)
7. ↓ekspozycja na światło słoneczne

Question 4

Etiologia zab. depresyjnych - czynnik PSYCHOLOGICZNE

Answer 4

1. Odrzucenie przez bliską osobę we wczesnym okresie rozwojowym
2. ↓wsparcie społeczne
3. ↑wrażliwość na negatywne doświadczenia
4. wyuczona bezradność
5. nieprawidłowe schematy poznawcze
6. traumatyzujące przeżycia w dzieciństwie
7. stresujące wydarzenia życiowe
8. neurotyczność

Question 5

Objawy osiowe depresji

Answer 5

1. ↓nastroju (zwł. rano)
2. ↓energii
3. anhedonia = nieumiejętność cieszenia się tym, co do tej pory wzbudzało radość

Question 6

Pozostałe objawy depresji

Answer 6

1. ↓zdolność koncentracji, uwagi
2. ↓samoocena
3. tendencje i zachowania samobójcze (myśli pojawiają się u 40-80%, próby 20-60%, dokonanie 15%)
4. zab. snu (wybudzanie w nocy i bardzo wcześnie nad ranem, często “zsp. katastrofy porannej” - przerażenie nowym dniem. Sen jest spłycony
5. ↓apetyt
6. pesymistyczne nastawienie do przyszłości
7. poczucie winy
8. osłabienie czynności motorycznych
9. Lęk (najczęstsze zab. psychiczne towarzyszące depresji. Może być z pobudzeniem psychoruchowym [depresja agitowana]
10. Obj. psychotyczne - gł. urojenia syntymiczne (wina, grzeszność, kara, nihilistyczne, hipochondryczne) [zsp. Cotarda]

Question 7

Zespół Cotarda

Answer 7

• rzadki
• bardzo ciężki typ depresji
• urojenia nihilistyczne (fałszywe przekonanie o nieistnieniu fragmentów swojego ciała lub siebie lub całego świata
• zsp. chodzącego trupa

Question 8

Podtypy zespołów depresyjnych

Answer 8

1. Melancholiczny - typowy
2. Atypowy - ↑apetyt, senność, ↓nastrój wieczorem
3. Psychotyczny - obj. psychotyczne
4. Krótkotrwały nawracający - kilka dni objawy, ale często nawraca
5. Maskowaty = somatyczny (subdepresja) - objawy ↓nastroju mniej wyrażone lub w ogóle ich nie ma. Na Iszy plan: zab. snu, lęk o falującym przebiegu, dolegliwości somatyczne (krążenie, PP) i zsp. bólowe
6. Sezonowy - tylko jesienno-zimowy (↓melatoniny, gł. młode ♀)
7. W następstwie żałoby
8. Pseudootępienie depresyjne - ↑wiek, objawy depresyjne pod postacią zab. funkcji poznawczych

Question 9

Depresja poporodowa

Answer 9

• ↓nastrój, ↓energii, anhedonia
• m.in. zab. koncentracji, uczucie męczliwości, ↓aktywności psychoruchowej
• 10-20% matek
• najczęściej na przełomie 1. i 2. mż. (zdarza się że objawy po ok. 4-5mcach po porodzie z powodu występującej wtedy ↓cz.T)
• epizod trwa 3-9mcy

Question 10

Depresja w przebiegu chorób somatycznych

Answer 10

1. Przewlekłe zsp. bólowe (30-60%)
2. Ch. neo (20-40%)
3. Ch. T (20-30%)
4. DM (15-20%)
5. Po MI / udarze mózgu (po 15-20%)

Question 11

2 pytania przesiewowe na depresję

Answer 11

1. Czy w ciągu ostatniego miesiąca odczuwałeś ↓zainteresowań lub osłabienie odczuwania przyjemności?
2. Czy w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się smutny, przygnębiony, bez nadziei?

min. 1 TAK → pogłębij diagno

Question 12

Skala depresji Becka

Answer 12

• Test psychometryczny
• ułatwia ocenę nasilenia i rozpoznanie depresji
• 21 pytań, 4 warianty odpowiedzi (0-3pkt.)
• 0-11pkt. brak depresji
• 12-26 depresja łagodna
• 27-37 umiarkowana
• 38-49 ciężka
• 50-60 bardzo cieżka

Question 13

Kryteria epizodu depresyjnego wg ICD-10

Answer 13

A. min. 2 tyg., min. 2 z:
• ↓nastrój • anhedonia • ↓energii

i

B. min. 2 z:
• trudna koncentracja, uwaga
• ↓samoocena
• poczucie winy
• pesymistyczne widzenie przyszłości
• myśli i zachowania samobójcze
• zab. snu
• zab. apetytu

Question 14

Zab. depresyjne nawracające wg ICD-10

Answer 14

Między kolejnymi ED są min. 2mce wolne od zab. nastroju

Nigdy nie było stanów jak mania/hipomania

Objawy nie miały związku z zażywaniem substancji psychoaktywnych, zab. organicznymi.

Question 15

Dystymia

Answer 15

= nerwica depresyjna, mała depresja

• chorobowość w populacji ogólnej 5%, pacjenci POZ 15%
• przewlekły stan ↓nastroju, min. 2 lata u dorosłych, 1 rok u dzieci
• nie spełnia kryteriów nawracających zaburzeń depresyjnych

Question 16

Diagnostyka różnicowa stanów dających objawy depresyjne

Answer 16

• padaczka, PD, Alzheimer
• HIV, kiła
• ChNS, HF
• DM, ↓cz.T
• kolagenozy
• przewlekła LF
• guzy OUN, inne neo
• zsp. paraneoplastyczne
• ↓/brak witamin B1,6,12, kw. foliowego (?D3)

Question 17

Leki o działaniu depresjogennym

Answer 17

• GKS, sterydy anaboliczne
• DŚA
• p/↑BP - rezerpina, α-metyldopa, β-bloker, CCB, inhibitory cholinesterazy
• cytostatyki
• psychostymulujące
• ksantyny - kofeina, teofilina
• alkohol
• indometacyna
• ant. rec. H2 (cymetydyna, ramitydyna)
• barbiturany
• BDZ
• statyny
• tiazydy
• inne - Haloperidol, Fenytoina, Metronidazol, Metoklopramid, Lewodopa

Question 18

Zasady leczenia przeciwdepresyjnego

Answer 18

1. Stosuj ↓skuteczną dawkę
2. Oceń skuteczność leczenia min. po 2-4 tyg.
3. Zmiana leku, gdy po 6-8tyg. max dawki nie ma poprawy → inny z tej samej grupy → inna grupa
4. Kontynuuj leczenie min. 6mcy od zauważalnej poprawy stanu pacjenta
5. Kolejny epizod lecz dłużej - do 2 lat od zauważalnej poprawy
6. Po 3. epizodzie rozważ terapię bezterminową

Question 19

Czy leki p/depresyjne mają działanie uzależniające?

Answer 19

NIE

Question 20

Kiedy jest ↑ryzyko samobójstwa

Answer 20

Pierwsze 2 tygodnie terapii, bo efekt p/depresyjny jest dopiero po 2-4tyg.
Wcześniej można zaobserwować efekt p/lękowy

Question 21

Leczenie wspomagające w depresji

Answer 21

• P/lękowe - doraźnie BDZ

* Objawy psychotyczne/depresja lekooporna → neuroleptyki atypowe (Olanzapina, Kwetiapina)

Question 22

Inne metody leczenia depresji

Answer 22

1. Psychoterapia - każdy pacjent (CBT, terapia interpersonalna).
2. Elektrowstrząsy → ciężka, lekooporna, obj. psychotyczne
3. Fototerapia - depresja sezonowa
4. Deprywacja snu
5. Regularna aktywność fizyczna
6. Arteterapia - leczenie sztuką
7. Metody zabiegowe - przezczaszkowa stymulacja magnetyczna, stymulacja n.X, głęboka stymulacja mózgu (cz. podkolanowa przedniegu zakrętu obręczy)

Question 23

Rokowanie

Answer 23

Liczba nawrotów ChAJ średnio 3-4
Każdy kolejny ↑ryzyko kolejnego (po 2 80-90%)

U 10% z ChAJ pojawia się epizod maniakalny → rozpoznanie ChAD

Depresja jest najczęstszą przyczyną absencji zawodowej w związku ze zwolenieniami lekarskimi w Europie

Question 24

Czynniki niekorzystne rokowniczo w ChAJ

Answer 24

1. Współistnienie innych schorzeń psychicznych, zab. osobowości
2. Współistnienie ch. somatycznych
3. Zła sytuacja ekonomiczna
4. Brak wsparcia
5. ↑wiek
6. ♀

Question 25

Główna przyczyna zgonów pacjentów z ChAJ

Answer 25

samobójstwa

dokonuje ich 15%

Question 26

Lekooporna depresja

Answer 26

Po min. 2 odpowiednio przepowadzonych leczeniach nie ma poprawy.

Można wdrożyć 2 leki o różnym mechanizmie działania (NIE 2 serotoninergiczne) - najczęściej 1. 5-HT, a 2. NA

Inna metoda - Augmentacja (potencjalizacja) przez np. sole Litu, karbamazepiny, lamotryginy, neuroleptyki atypowe (Olanzapina, Arypiprazol, Risperidon) czy hh tarczycy.

Można spróbować zmienić stosowany do tej pory lek p/depresyjny.

Skuteczne są elektrowstrząsy.

Na oś stresu korzystnie działają ketokonazol, mifepriston, ↑dawki omega-3