Leki przeciwpsychotyczne Flashcards
Leki p/psychotyczne
Neuroleptyki
Główny mechanizm: blokada rec. D2
- Typowe (klasyczne, I gen.) - główny mechanizm
- Atypowe (II gen.) - głównie inne mechanizmy działania
wpływ na adrenerg, 5-HT, choliner, GABA, opioidowy
SDA
- przeciwpsychotyczne
- antagonizm rec. D2 i 5-HT2a
- ↓D w jądrze półleżącym i ↑D w korze przedczołowej → poprawa w zakresia objawów N-, P+, afektywnych (p/psychotycznie i p/maniakalnie)
Klasyczne neuroleptyki
- Poch. fenotiazyny (a-d alifatyczne, e-i piperazynowe)
• promazyna - słaby neuroleptyk, silny ant. H1 [p/świąd i nasenny]
• chlorpromazyna
• lewomepromazyna - nasenny
• prometazyna - silny ant. H1 [p/alerg, sedatywny]
• trójfluropromazyna
• prochlorperazyna
• perazyna - neuroleptyk, p/wymiotne, p/autystyczne, p/histaminowe, spazmolityczne. ↓tox. [lek 1szego rzutu w zsp. urojeniowych]
• pefenazyna
• flufenazyna - Poch. tioksantenu
• chlorprotyksen - też p/lękowy i nasenny
• zuklopentyksol
• flupentiksol - ↓dawka na N-, ↑dawka na P+ - Poch. butyrofenonu
• Haloperidol - b. skuteczny na obj. schizofrenii. ↑ryzyko obj. pozapiramidowych (gł. późne dyskinezy)
• Droperidol - Poch. benzamidowe
• Tiapryd - słaby neuroleptyk, [zab. zachowania i pobudzenie u starych osób]
• Sulpiryd - działa jak atypowy, wpływa głównie na redukcję objawów N-. Może ↑QTc → torsade de pointes
głównie ↓obj. wytwórcze, większość powoduje sedację
Tiorydazyna
klasyczny neuroleptyk wycofany z użycia, bo kardiotox
Objawy pozapiramidowe w terapii klasycznymi neurlopekami
- Parkinsonizm - sztywność (rura ołowiana, koło zębate), drżenie (spoczynkowe, grubofaliste, KG, żuchwa, język), ↓/akinezja, maskowata twarz, przygarbiona sylwetka, zab. chodu (trudne rozpoczęcie, drobne kroki)
- Dystonie (niekontrolowane skurcze mm, nienaturalne postawy ciała, głównie w osi pacjenta)
- Akatyzja - przymus pozostawiania w ruchu z niepokojem ruchowym, drażliwością i lękiem
- Wczesne i późne dyskinezy - mimowolne ruchy gł. twarz i często kończyny. Nie są w czasie snu, nasilają pod wpływem emocji. Późne - >6mcy terapii. Przewlekłe. 20%, częściej ♀, jak otępienie, zażywanie leków p/parkinsonowskich w przeszłości, ↑wiek.
- Złośliwy zespół neuroleptyczny.
Objawy pozapiramidowe częściej u: ♂, młodzi, niechętni do leczenia, zły stan ogólny, zmiany organiczne móżgu, zażywające inne leki/substancje psychoaktywne, ↑dawki, powinowactwo do rec. D2, częste zmiany dawki, nagłe odstawienie
Leczenie → leki p/parkinsonowskie [D2 i M1] → biperiden, amantadyna [zwł. akatyzja], triheksyfenidyl → powodują obj. cholinolityczne (zaparcia, suchość, ↑HR, zab. widzenia i odd. moczu) i efekt euforyzujący.
Atypowe neuroleptyki
- Arypiprazol
- Olanzapina 10-20mg/d (max 20)
- Risperidon - III gen., z atypowych ↑ryzyko obj. pozapiramidowych
- Amisulpryd
- Kwetiapina
- Ziprasidon
- Lurasidol
- Sertindol - wpływa na D2, 5-HT2, α1. Nie wpływa na ukł. cholinerg. ↑QTc → torsade de pointes.
- Klozapina - najsilniejszy neuroleptyk, ostatni rzut u lekoopornych. Działa cholinolitycznie.
- Paliperidon
◘ rzadziej X neurologiczne niż klasyczne
◘ działają na objawy N- i P+
◘ główny problem to zsp. metaboliczny (zwł. Klozapina, Kwetiapina, Olanzapina)
Zespół metaboliczny
Kwetiapina, Klozapina, Olanzapina [OKK]
3 z:
- Obwód talii ♂ + 94cm ♀ +80cm
- TG > 150mg/dl lub terapia ↑TG
- HDL ♂<40mg/dl, ♀<50mg/dl, terapia ↑cholesterol
- SBP +130, DBP +85 lub leczenie ↑BP
- glc na czczo +5,6mM (100mg/dl) lub lecz. DM2
Klozapina - X
monitoruj WBC, bo → ↓WBC, skrajnie agranulocytoza (zagrożenie jak granulocyty <3500)
Inne skutki uboczne neuroleptyków
- Sedacja
- Męczliwość
- Zab. pamięci, snu, rytmu ♥ (sertindol, kwetiapina, risperidon, ziprasidon)
- Uczucie napięcia psychicznego
- Kardiomiopatie
- ↓BP ortostatyczna (zastosuj Niketamid, Midodrynę)
- St. zakrzepowe
- ↑PRL (mlekotok, ginekomastia, zab. miesiączkowania, zab. libido, osteoporoza)
- Zab. sex (gł. ↓libido, ale może też być ↑. Suchość pochwy, zab. orgazmu, erekcji, wytrysku)
- Napady padaczkowe (chlorpromazyna, perazyna, klozapina, zuklopentiksol)
- Zab. czucia, wysypka, świą
- ↑wrażliwość na słońce
- ↑pigmentacja skóry
- ↓Na+
- bG, zawroty
- N, W, biegunka
- Cholinolityczne - Klozapina, Olanzapina, Zuklopentiksol, Lewomepromazyna, Tiorydazyna - zaparcia, niedrożność, suchość, rozszerzenie źrenic, ↑T, pobudzenie psychomotor
- Ślinotok
- Zamazane pole widzenia
- Polidypsja
- Poneuroleptyczny zsp. ubytkowy (NIDS) - deficyty wszystkich aspektów funkcjonowania. Zwł. klasyczne/klozapina.
Wskazania do neuroleptyków
- Schizofrenia
- Inne psychotyczne (zab. schizotypowe, uporczywe zab. urojeniowe, ostre i przemijające zab. psychotyczne, zab. schizoafektywne)
- Wspomagająco w ChAD (f.maniakalna)/ChAJ
- Zab. zachowania (agresja, nadpobudliwość, samookaleczenia)
- Wspomagająco przy pobudzeniu psychoruch umiark/ciężkim
- Stany niepokoju i pobudzenia w podeszłym wieku
- Zsp. Tourette’a (znaczne upośledzenie funkcjonowania)
Neuroleptyki - PW
- Istotne uszk. mózgu
- Śpiączka
- objawy PD o znacznym nasileniu (klasyczne i risperidon)
- uszkodzenie m. ♥ (Klozapina, Sertindol)
- ryzyko zakrzepowe (Klozapina)
- Padaczka (Klozapina, Chlorpromazyna - ostrożnie: Pernazyna, Zuklopentiksol)
- Przebyty ZZN (należy stosować Klozapinę)
Neuroleptyki - Depot
i.m. co 2-4 tyg. (Risperidon po iniekcji jeszcze 3 tyg. p.o. tabl)
Flupentiksol, Haloperidol, Zuklopentiksol, Olanzapina, Risperidon, Arypiprazol, Paliperidon
Zalety: stabilne stężenie, dłuższa poprawa, lepsza współpraca
Wady: konkretne terminy, przy zbyt dużej dawce i X brak możliwości obniżenia dawki do momentu wchłonięcia poprzedniej
