Eikozanoidler Flashcards
eikozanoid:
20C’lu yağ asit türevi olan otokoidler
prostaglandinler (PG)
postasiklin (PGI2)
tromboksanlar
lökotrienler
lipoksinler
COX-1
gastrik mukoza, böbrek, plateletler ve vasküler endotelyal hücrelerde yapısal olarak bulunur
COX-2
indüklenebilir
makrofaj ve monositlerde inflamasyona cevap olarak sentezlenir
inf uyarılarla aktive olur
COX-3
kalpte ve serebral kortekste
paracetamol tarafından inhibe edilir
kararsız PGH2 spesifik dokularda spesifik enzimlerle
diğer PG’lere + PGI2’ye dönüşür
trombositlerde tromboksan sentaz ile tromboksanlara dönüşür
PGI2
diğer prostaglandinlerin aksine büyük kısmı endotelde ve az miktarda damar düz kas hücrelerinde yapılır
plazmada nonenzimatik yıkılır
PGE ve PGF
PGE izomeraz ve PGF sentaz ile sentez edilirler
sentez edildikleri dokudaki enzimler tarafından veya büyük oranda akciğerden geçerken inactive edilirler
TxA2 (tromboksan)
trombositler, makrofajlar, nötrofiller ve endotel hücreler tarafından sentez edilirler
yarılanma ömrü kısa
nonenzimatik olarak inaktif TxB2’ye dönüşür
COX ürünlerinin KVS etkileri
PGE’ler ve PGI güçlü vazodilatör etkinlik
PGF2alfa ve TxA2 güçlü vazokonstrüktör etki yapar
COX ürünlerinin üreme etkileri
iv verilen PGE’ler ve PGF’ler uterusun tonusunu arttırır ve ritmik kasılmalara neden olur
rahim içi yaşamda vd olanlar duktus arteriozisi açık kaldırtır - doğum sonrasında azalırlar -> kapanır
menstürel siklusun luteal döneminde progesteronun etkisi altında endometriyumda PGF2alfa üretimi artar -> COX inhibitörleri dismenore semptomlarını düzeltir
COX ürünlerinin GİS etkileri
PGE1, PGE2 ve PGI2 iv verildiğinde sitoprotetif etkiyle mide asid salgısını güçlü bir şekilde inhibe ederler
parietal hücre cAMP oluşumunu inhibe + G hücrelerinden gastrin salıverilmesini süperse etmeleri
COX ürünlerinin bronşlarda etkileri
PGE1 ve PGE2 - bronkodilatasyon
PGF2alfa - bronkokonstrüksiyon
astımlılarda COX inhibitorü ilaçlar lökotrienlerin oluşumunu arttırır -> akut bronkokonstrüksiyon
PGE’ler mast hücrelerinden histamin ve diğer bronkokönstrüktör otokoidlerin salıverilmesini inhibe ederler
COX ürünlerinin kan etkileri
PGI2 - trombosit adhezyonunu ve agregasyonu önler
PGE1 - trombosit agregasyonunu inhibe eder
PGE2 ve TxA2 -trombosit agregasyonunu güçlü bir şekilde stimuli eder
tromboz oluşumunun kontrol altında tutulmasında PGI2/TxA2 oranı önemli rol oynar
COX ürünlerinin böbrek etkileri
PGE2 ve PGI2 böbrekte güçlü vd etki yapar
PGE2 toplayıcı kanal hücreleri üzerinde yerleşmiş bulunan vasopressin ile ilgili adenilat sıkları inhibe eder -> vazopressin etkisini azaltarak diuretic etki yapar
COX inhibitörleri böbrekte vc yaptıklarından riskli kişilerde böbrek yetmezliğine yol açabilir
COX ürünlerinin SSS etkileri
beyinde en fazla bulunan PGE2
inflamasyonda PGE2 artar -> termoregülatör merkezi uyarır -> ateş yükselir