14-middeleeuwen/spannend Flashcards
Wat hebben - Brandaen - Vos Reynaerde - ridderromans gemeen?
- op rijm geschreven
- houden maatschappij een spiegel voor
- geschreven in 12e/13eS
p31
BRANDAEN
Wat zijn de twee belangrijkste elementen?
- REIS, gemaakt door heilige: wonderbaarlijke dingen
- QUEESTE: ultiem vertrouwen in God, zoektocht om reizende te louteren.
p31
BRANDAEN
Wat is een immram?
Een reisverhaal uit het oude Ierland, vaak boetereizen/pelgrimages (want een zonde begaan).
- Brandaen mondeling doorverteld,
- in Latijn op schrift gesteld (Navigatio Sancti Brandani abbatis, < 786 AD),
- 12eS: in Nldse oral tradition opgenomen
- rond 1400: op schrift, Nlds. Twee versies.
p31
BRANDAEN
Wat staat centraal in het middeleeuwse wereldbeeld?
- christelijk geloof
- macht van God
- alles wat in de Bijbel staat is onaanvechtbaar waar.
p33
BRANDAEN
Wat is het belangrijkste kenmerk van deze tekst?
Onwankelbaar geloof in God en zijn almacht.
De reis is een middel om Br zijn geloof terug te geven; de schepping bevat meer dan Br kent.
p33
BRANDAEN
Een tweede aspect is het nadenken over de rijkdom van de schepping. Hoe dachten middeleeuwers dat de wereld er uit zag?
Nadenken wat logisch en waarschijnlijk was:
- Europa had gematigd klimaat (nrd kouder, zdl warmer);
- water vloeit als een gordel om de aarde heen;
- andere kant oceaan (onderkant vd wereld/tegenzone): gematigde zone met mensen verondersteld;
- antipoden: bewoners vd tegenzone; nakomelingen van Kain, gestrafd door God met wanstaltig uiterlijk;
- aarde heeft vijf zones (Macrobius, 5eS) en middeleeuwer wist dat aarde bolvormig is (aarde plat: komt door OT-kaarten).
p34
BRANDAEN
B heeft medelijden met Judas/zondaar; tracht zijn straf te verlichten. Waarom vereerden middeleeuwers hem als heilige?
In de hoop dat B zich voor hen ook bij God sterk zouden maken; vergeving van zonden.
p33/59 opg1.10a
BRANDAEN
In 19eS werd tekst niet wetensch gewaardeerd (ongeloofwaardig). Tegenwoordig wel. Waarom?
Te weten komen hoe middeleeuwers dachten en geloof beleden.
p33/59 opg1.10b
BRANDAEN
Klokgelui: onbereikbare wereld onder de zee. Welk werelddeel werd ontdekt (afb p34). Waarom klokgelui als geluid?
Waarsch antipodencontinent, want door water van ons gescheiden en ligt lett onder Eur.
Klokgelui: tonen dat wereld door mensen/antipoden bewoond werd, die anders zijn maar wel kerken hebben (antipoden stammen van Kain af; tegenvoeters moeten wel op mensen lijken)
p35/59 opg1.11
REYNAERT
Tot welk genre hoort het?
Fabel:
- dieren spreken
- hebben menselijke eigenschappen
p35
REYNAERT
Wat schrijft Willem in de eerste regels?
- stelt zich voor als auteur;
- verwijs naar een eerder, waarsch bekend ridderverhaal, Madoc;
- vertelt dat hij het werk van Aernout afmaakt;
- ziet het als zijn taak om over wereld van Reynaert te vertellen.
p36
REYNAERT
De dierenwereld toont de hierarchische middeleeuwse mensenmaatschappij. Vertel.
- koning (Leeuw) met hof;
- onderdanen (Kater, Wolf, Beer, Haan, Hond, Das);
- hoofse omgang (respect en hoffelijk, gedragscode);
- outsider (Vos).
p37
REYNAERT
R misleidt de dieren keer op keer. Er is een ‘maar’. Welke?
Ze hebben er zelf ook schuld aan, hebben zich laten verleiden zich niet aan hun eigen regels te houden (hun ware natuur krijgt telkens voorrang) en verdienen hun straf.
Spiegel voor middeleeuwse lezer: lachen en leren. Herkenbaar want hoofse omgang ==> satire op mensenmaatschappij.
Hoofse maatschappij is in werkelijkheid een kunstmatig systeem dat zwakte van mensen niet kan verhullen, waardoor ze aan listen ten prooi kunnen vallen.
p38
REYNAERT
Vergelijk de vossen in Maerlants Der naturen bloeme en Reynaert.
- Ze zijn beide het slimste van alle dieren (tot bedrog in staat).
- Passen op zichzelf en schatten gevaar in / ontlopen het.
p39/59 opg1.12
REYNAERT
Is vlgs de wetenschap R kwaadaardig/onschuldig en goedaardig/anders?
1) Boosdoener:
- anderen (veel) leed aangedaan; had milder kunnen zijn
- veel leedvermaak
- neemt geen schuld op zich.
2) Onschuldige zondebok
- anderen hadden beter op moeten letten en zich op hun taken moeten concentreren. Hadden zich gewaarschuwd moeten weten.
- de listen van R zijn eigenlijk niet zo doortrapt; hadden doorzien kunnen worden
- R toont dat veel hoofse regels niet werken; iemand moet kritiek uiten, want daarvan kan geleerd worden.
