W12VO1: Ontwikkeling van de gonaden: battle of the sexes

Question 1

SRY gen

Answer 1

• op het Y chromosoom
• zorgt voor ontwikkeling in de richting van een testis
• afwezigheid van SRY zorgt voor ontwikkeling van het ovarium, dit wordt later geïnduceerd dan de testisontwikkeling
• activatie in week 6

Question 2

PAR/pseudo-autosomale regio

Answer 2

• regio waar X en Y recombineren tijdens meiose, crossing-over vindt plaats
• SRY ligt hier vlakbij -> als er iets fout gaat met crossing-over en op de X komt: persoon ontwikkelt zich tot 46,XX man
  -> onvruchtbaar, liggen genen op Y die belangrijk zijn voor spermatogenese en nu niet aanwezig zijn

Question 3

Gangen van…

Answer 3

Wolf: vormen epididymis, vas deferens, zaadblaas
Müller: eileider, uterus, bovenste deel vagina
- eerst ontstaan de gangen van Wolf (week 3-4), dan van Muller (week 6-7) in beide geslachten

Question 4

AMH

Answer 4

• geproduceert door de Sertoli cellen vanaf week 6-7 -> gangen van Muller degenereren bij de man rond week 7-8

Question 5

Testosteron

Answer 5

• gemaakt uit cholesterol
• regelt samen met DHT en insulin-like factor 3 de foetale ontwikkeling van de inwendige genitaliën
• kan omgezet worden in oestradiol door aromatase en in DHT door 5a reductase
• zorgt voor behoud van de gangen van Wolf

Question 6

DHT: dihydrotestosteron

Answer 6

• zorgt voor ontwikkeling uitwendig mannelijk genitaal
• afwezigheid zorgt voor vrouwelijk uitwendig genitaal
• milde mutaties in 5a reductase veroorzaken lagere niveaus van factor 3 -> hypospadie, urinebuis mondt niet uit in de top vd penis maar lager

Question 7

Sox9

Answer 7

• belangrijke factor in veel delen van de ontwikkeling, zoals de wervelkolom
• alleen bij mannen, actief vanaf dag 11-12
• blijft lang actief, in tegenstelling tot SRY
• activeert Fgf9, wat nodig is voor de instandhouding van SOX9 (feedforward loop)
• komt tot expressie in de voorlopers van de Sertoli cellen -> activeert daar AMH expressie
• Leydig cellen ontwikkelen zich door inductie via factoren die door de Sertoli cellen gemaakt worden

Question 8

Wnt4/RSPO1

Answer 8

• belangrijk ovarium INDUCTIE voor de geboorte
• tot expressie in de vroege gonaden
• werking wordt versterkt door RSPO1
• onderdrukt Sox9 en Fgf9 in vrouwen
• zonder RSPO1 ontstaat er een testis zonder SRY

Question 9

Foxl2

Answer 9

• belangrijk IN STAND HOUDEN ovaria na geboorte
• tot expressie in de hersenen en het ovarium (in de follikels), bij volwassenen in de granulosacellen
• mutatie zorgt voor BPES
• onderdrukt Sox9
• uitschakeling van het gen zorgt ervoor dat granulosa cellen naar de sertoli cellen transdifferentiëren

Question 10

DMRT1

Answer 10

• tegenovergestelde van Foxl2 of RSPO1/WNT4
• mutaties leiden tot 46,XY individuen met ovaria en een vrouwelijk fenotype