W10HC1: Metabole ziekten Flashcards
Inborn errors of metabolism
Erfelijk: fout in DNA > niet goed gevormde enzymen/membraan transport eiwitten/cofactoren
PKU, fenylketonurie
- enzymdeficiëntie door PAH gen
- autosomaal recessief
- door fout ontstaat phenylpyruvaatzuur -> toxisch
- bleke huid, blond haar
- verstandelijke beperking
- epilepsie, microcefalie, achteruitgang in tijd, spasticiteit
- beleid: phenylalanine-arm dieet en tyrosine suppletie
- hielprik
BH4: tetrahydrobiopterine
Kan fout gaan in BH4 synthese, of in BH4 recycling pathway, of in aanmaak monoamine (voor oa dopamine en serotonine)
Peroxisomale ziekte; ziekte van Zellweger
- aanmaak problemen in het peroxisoom
- stapeling lange keten vetzuren in het lichaam
- progressieve spierslapte, epilepsie, niercysten, skeletafwijkingen, retinitis pigmentose, atrofie oogzenuw, hepatomegalie, doofheid, hersenaanlegstoornissen
Wanneer denken aan een stofwisselingsziekte?
Problemen in de groei en ontwikkeling: veel spugen, voedselweigering, ernstig onbegrepen diarree, ontwikkelingsachterstand
en/of
- progressieve klachten of achteruitgang
- familie geschiedenis positief: meeste zijn autosomaal recessief
- opvallende bevindingen bij LO: geur, haar, huid
- acute ontregeling/bewustzijnsdaling bij een eerder gezonde pt bij intercurrente infectie
Menkes ‘kinky hair’ disease
- x gebonden recessief
- functioneel defect van koper-afhankelijke enzymen in het Golgi systeem
- jongen met een psychomotore achterstand
- spierslapte, epilepsie en verlies van oogcontact vanaf 3 mnd
- afwijkende haargroei en hyperlaxe huid
Opvallende bevindingen bij LO
Uiterlijke kenmerken/dysmorfieën
en/of
- Microcefalie of macrocefalie
- Groeistoornis/skeletafwijkingen
- Organomegalie
- Verandering van uiterlijke kenmerken in de tijd
- Neurologische klachten
Ongewone geuren bij stofwisselingsziekten
Muf/muis-achtig: phenylketonurie
Ahornsiroop: Maple Syrup Urine Disease (MSUD)
Zweetvoeten: isovaleriaanacidurie
Kool, verzuurd boter: Tyrosinemie type 1
Rottende vis: trymethylaminuria
Hydrops FOetalis
Oedeem van minimaal 2 compartimenten, geassocieerd met:
- hepatosplenomegalie
- ademhalingsinsufficiëntie
- anemie
- hartfalen
- ontstaat voor de geboorte
Mucopolysaccharidose (MPS)
Lysosomale stapelingsziekte -> GAG stapeling
- uiterlijke dysmorfieën
- overbeharing
- macrocefalie
- groei/skeletafwijking
- organomegalie
- verandering van uiterlijk in de tijd
- neurologische klachten
Maternale PKU
- maternale ontregeling kan leiden tot aangeboren afwijkingen van de foetus
- ontwikkelingsachterstand
- breinaanleg stoornissen
- hartdefecten
- 8 weken preconceptie lage Phe waarden, stenge controles
Alkaptonurie: metabole ziekte op volwassen leeftijd
- gaat iets mis in omzetting tyrosine
- toenemende rugpijnklachten
- artrose
- verkalking oorkraakbeen
- zwarte verkleuring van de huidplooien
- donkere verkleuring van de urine in de lucht
Acute verschijnselen metabole ziekten
Coma, sufheid, braken, motore stoornis
-> MCADD: vetzuuroxidatie verloopt niet goed, heeft weinig fysiologisch glycogeen reserves, kan vetzuren niet afbreken om ATP te maken: non-ketotische hypoglycaemie, urine C6-C10
Intermitterende verschijnseelen
Ontregeling ivm intercurrerende ziekte, infectie, stress, voeding
-> glutaar acidurie type 1: aminozuuromzettingsprobleem, verhoogd glutaarzuur in een periode van verhoogde eiwitafbraak: postnatale macrocefalie, nek hypotonie < 1 jr, aanvallen van bewegingsstoornis bij koorts, necrose basale ganglia: behandeling carnitine, glucose, laag eiwit
SUMF1 deficiëntie
- belang voor alle enzymen met sulfatase in het ER
- hersenen: psychomotore regressie, neuropathie, neurogene blaas
- huid: ichthyose (vissenhuid) en hypertrichose
