W11HC4: Verstandelijke beperking: oorzaken en diagnostiek

Question 1

Alarmsignalen bij jonge kinderen

Answer 1

• niet halen (motorische) mijlpalen, stilstand of regressie tov bereikte mijlpalen
• niet reageren op geluid/aanspreken (gehoor?)
• geen oogcontact na de 6e week (visus?)
• onvoldoende interesse voor de omgeving
• neurologische verschijnselen: spierzwakte, hypotonie, epilepsie

Question 2

Verworven oorzaken verstandelijke beperking

Answer 2

• teratogeen: intoxicaties, maternale metabole ziekte, maternale medicatie, infecties
• perinataal: asfyxie, hypoglycemie
• infecties
• niet aangeboren hersenletsel
• deprivatie (ondervoeding, verwaarlozing)

Question 3

Genetische oorzaak verstandelijke beperking

Answer 3

• chromosoomafwijkingen: numerieke defecten
• structurele defecten van chromosoom: microscopische deleties/duplicaties, submicroscopische microdeleties/duplicaties, translocaties
• gendefecten
• imprintingsstoornissen

Question 4

Fragiele X syndroom

Answer 4

• lang gelaat, grote oren, grote hoofdomtrek, grote testikels
• kippenborst, scoliose, hyperlaxe gewrichten
• vriendelijk, fladderig, gespannen, vermijden van oogcontact, hyperactiviteit
• ASS
• X gebonden
• > 200 CGG repeats van FMR1

Question 5

Etiologische diagnostiek

Answer 5

• doel: aanpassen behandeling en follow-up, kennis over beloop/toekomst, advies bij kinderwens ouders en familie, advies aan overige familie, verwerking van angst en schuldgevoelens ouders, acceptatie
• uitvoerige VG, obstetrische anamnese en familie
• LO, incl neurologisch
• bij twijfel laagdrempelig zintuigelijke functies
• genetische en stofwisselingsonderzoek

Question 6

Diagnostiek onderzoek als

Answer 6

• ontwikkelingsachterstand < 2,5 jr
• VB > 2,5 jr na psychodiagnostisch (IQ) onderzoek
• zwakbegaafdheid, indien speciaal onderwijs nodig is of discrepantie IQ profiel
• ASS met VB
• uitgesproken taal-spraak achterstand die niet anders verklaard kan worden

Question 7

Dystrophia myotonica: ziekte van Steinert

Answer 7

• autosomaal dominant met anticipatie
• CTG trinucleotide repeat expansie in DMPK gen
• skeletspier: myotonie, zwakte
• oog: cataract
• hartaritmieën
• endocrien: infertiliteit, testis atrofie, diabetes, hypothyroïdie
• CZS: verstandelijke beperking
• zwangerschap obstetrische risico’s

Question 8

Syndroom van Sotos

Answer 8

• NSD1 gen
• macrocefalie, macrosomie
• hypertelorisme, prominente orbitawand, downslant
• kleine neus, puntige kin
• grote handen en voeten
• vooruitlopende skeletleeftijd

Question 9

SNP array detecteert

Answer 9

• numerieke variaties
• deleties
• duplicaties, triplicaties
• mozaïeken (soms)
• regio’s van homozygositeit
  -> mist gebalanceerde translocaties en uniparentele disomie, kleine copy number variaties

Question 10

Next Generation Sequencing (NGS)

Answer 10

Hele genoom (WGS), exoom (WES, kijkt naar eiwitcoderende exomen), transcriptoom (RNAsequentie)
-> beperking: onvoldoende dekking, niet geschikt repeat-rijke gebieden, beperkte CNV detectie, toevalsbevindingen, alleen coderende exonen gesequenced, methylering/imprinting