Przekaźnictwo cholinergiczne Flashcards
PIRENZEPINA
- selektywny antagonista receptorów M1 (neuronalnych)
- w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy
KARBACHOL, BETANECHOL
estry choliny (lub B-metylocholiny) z kwasem karbaminowym, działają dłużej niż ACETYLOCHOLINA, bo są oporne na działanie acetylocholinesterazy
KARBACHOL
- w jaskrze (gdy przeciwwskazania do PILOKARPINY)
- w atonii pęcherza i jelit (rec. M3)
- może jako działanie niepożądane powodować nadmierne napięcie układu parasympatycznego, co ustępuje po dożylnym podaniu ATROPINY.
METACHOLINA
- ster B-metylocholiny z kwasem octowym
- diagnostyka astmy
Wskazania do stosowania agonistów rec. muskarynowych:
- jaskra z zamkniętym kątem przesączania
- atonia przewodu pokarmowego lub pęcherza
- zatrucie ATROPINĄ
- diagnostyka astmy oskrzelowej (stwierdzona astma jest przeciwwskazaniem, bo rec. M3)
Działania niepożądane agonistów muskarynowych oraz ihibitorów acetylocholinesterazy:
Wynikające z nadmiernego pobudzenia receptorów:
- nudności, wymioty
- nadmierna potliwość
- zwężenie źrenicy, łzawienie, zaburzenia widzenia
- biegunka
- ślinotok
- bradykardia
Miastenia:
diagnostyka - EDROFONIUM
leczenie - NEOSTYGMINA, PIRYDOSTYGMINA (działa dłużej i lepiej się wchłania)
PILOKARPINA
- test potowy w diagnostyce mukowiscydozy
- jaskra zamkniętego kąta przesączania
- pobudzenie wydzialania ślinianek, gruczołów łzowych w zespole Sjogrena i po naświetlaniu okolic głowy (radioterapii)
- w zatruciu ATROPINĄ i innymi cholinolitykami
- działa bardziej na receptory gruczołów egzokrynnych, a trochę słabiej na serce i mięśnie gładkie
Leki stosowane w zespołach otępiennych w chorobie Alzheimera (terapia zaburzeń funkcji poznawczych)
DONEPEZYL
RYWASTYGMINA
GALANTAMINA
(inhibitory AchE)
Różnica między lekami a truciznami blokującymi acetylocholinesterazę:
Leki ulegają stopniowej hydrolizie, trucizny łączą się nieodwracalnie: estry kwasu fosforowego, tiofosforowego, pirofosforowego, fosfonowego, kwasu karbaminowego
Działanie trucizn blokujących acetylocholinesteraze:
Ich grupy dialkilofosforanowe lub dialkilokarbaminianowe łączą się z seryną esterazowego centrum zarówno acetylocholinesterazy w złączach Nm jak i osoczowej butyrylocholinesterazy.
Objawy wynikają z nadmiernego pobudzenia receptorów muskarynowych, nikotynowych oraz ośrodkowego układu nerwowego (pobudliwość, lęk, niepokój, koszmary, apatia, bóle głowy aż do śpiączki)
Leczenie zatrucia inhibitorami acetylocholinesterazy:
ATROPINA podawana dożylnie/domięśniowo (SIARCZAN ATROPINY)
PRALIDOKSYM, OBIDOKSYM –> reaktywatory AchE (działają tylko we wczesnym okresie i tylko w przypadku związków fosfoorganicznych)
Choroba Parkinsona:
Przeciwwskazanie do stosowania agonistów receptorów muskarynowych, a wskazanie do stosowania cholinolityków –> mają działanie przeciwparkinsonowskie
IPRATROPIUM, TIOTROPIUM, GLIKOPIRONIUM:
IPRATROPIUM: działa nieselektywnie na rec M3, także na M2, może powodować paradoksalny bronchospazm
TIOTROPIUM, GLIKOPIRONIUM: nie mają działań niepożądanych na układ sercowo-naczyniowy, bo szybciej odłączają się od rec. M2, a dużo wolniej od M3
Stosowane w POChP i pomocniczo w astmie w połączeniu z B2-mimetykami (np. IPRATROPIUM + FENOTEROL)
Jakie receptory chcemy hamować w leczeniu astmy?
Korzystne jest hamowanie rec. M1 neuronalnych (bo normalnie zwiększają one przewodnictwo cholinergiczne) oraz receptorów M3, które powodują wzrost wydzielania oskrzelowego ( i innych gruczołów) i jednocześnie ich skurcz.
ATROPINA
- kiedyś stosowana w leczeniu astmy, ale wywoływała mukostazę (hamowała czynność układu rzęskowego
- zatrucia inhibitorami AchE i przedawkowanie agonistów rec. M
- w bradykardii i stanach skurczowych mm. gładkich
- uwalnia histaminę z mastocytów (razem z TUBOKURARYNĄ i MORFINĄ)
- pobudza OUN ( a HIOSCYNA w małych dawkach hamuje, a w dużych działa jak ATROPINA).
Objawy zatrucia atropiną:
- czerwony jak burak (histamina)
- rozgrzany jak piec (pobudza ośrodek termoregulacyjny)
- niespokojny jak tygrys w klatce (pobudzenie OUN)
- ślepy jak nietoperz (cholinolityki rozszerzają źrenicę i porażają akomodację)
- suchy jak pieprz (zahamowanie wydzielania gruczołów)
Metabolizm leków niedepolaryzujących blokujących płytkę nerwowo-mięśniową:
- metabolizowane w wątrobie
- wydalane przez nerki w stanie niezmienionym
ALE: ATRAKURIUM –> ulega spontanicznej degradacji w osoczu
Odwracanie bloku niedepolaryzującego:
Inhibitory AchE: NEOSTYGMINA, FIZOSTYGMINA
a także SUGAMMADEKS (wiąże ROKURONIUM i WEKURONIUM)
Leki niedepolaryzujace zwiotczające:
PANKURONIUM > WEKURONIUM > ROKURONIUM (> - czas działania)
CISATRAKURIUM 3x silniej oraz mniejszy wyrzut histaminy niż ATRAKURIUM
MIWAKURIUM - szybko inaktywowany przez cholinesterazę osoczową
Estry z kwasem karbaminowym:
KARBACHOL = cholina + kwas karbaminowy BETANECHOL = B-metylocholina + kwas karbaminowy
Opierają się działaniu acetylocholinesterazy, dlatego działają dłużej (leczenie atonii jelit/pęcherza po zabiegach operacyjny) + KARBACHOL dodatkowo w jaskrze zamkniętego kąta, gdy PILOKARPINA jest przeciwwskazana.
PILOKARPINA i -STYGMINY:
W zatruciu ATROPINĄ i innymi cholinolitykami, dodatkowo STYGMINY w znoszeniu bloku Nm
PRALIDOKSYM, OBIDOKSYM
Reaktywatory AchE –> stosowane w zatrucie inhibitorami AchE (związki fosfoorganiczne i karbaminiany), ale działają tylko we wczesnym okresie zatrucia i tylko w przypadku fosfoorganicznych. Normalnie ATROPINA, domięśniowo lub podskórnie, powtarzając dawki dopóki nie wystąpią cechy atropinizacji (przyspieszenie akcji serca, rozszerzenie źrenic, sucha skóra, ustanie wydzielania w DO)
