B-laktamy, aminoglikozydy, antybiotyki gliko- i lipoproteinowe Flashcards
Cefalosporyny nie działają na:
enterokoki
Listeria monocytoenes
AMOKSYCYLINA podana osobie z mononukleozą zakaźna spowoduje:
osutkę
Aminopenicyliny częściej powodują osutkę u:
osób z hiperurykemią przyjmujących ALLOPURYNOL
chorych na CLL (przewlekłą białaczkę limfatyczną)
Cefamycyny:
CEFOKSETYNA
CEFMETAZOL
CEFOTETAN
Jakie B-laktamazy rozkładają cefalosporyny?
ESBL
KPC
cefalosporynaza AmpC
metalo-B-laktamazy
Pacjenci uczulni na penicyliny są prawdopodobnie uczuleni też na:
Karbapenemy
Cefalosporyny I generacji
Cefalosporyny I generacji
CEFADROKSYL CEFAZOLINA CEFALEKSYNA CEFALOTYNA CEFRADYNA CEFAPIRYNA
Cefalosporyny II generacji:
CEFAKLOR CEFUROKSYM CEFAMANDOL CEFPROZYL CEFORANID CEFONICYD LORAKARBEF CEFOKSETYNA CEFMETAZOL CEFOTETAN
Cefalosporyny III generacji:
CEFOPERAZON CEFOTAKSYM CEFOPODOKSYM CEFTAZYDYM CEFTRIAKSON CEFTYBUTEN CEFIKSYM CEFTYZOKSYM CEFDYNIR CEFDYTOREN MOKSOLAKTAM
Cefalosporyny IV generacji
Cefepim
Cefpirom
Cefalosporyny V generacji
Ceftobiprol
Ceftarolina
Cefalosporyny zawierające pierścien metalotiotetrazolowy:
CEFAMANDOL, CEFOTETAN, CEFOPERAZON, CEFMETAZOL, MOKSOLAKTAM
mogą powodować hipoprotrombinemię i reakcję disulfiramową
CEFUROKSYM
- II generacja cefalosporyn
- może być podawany doustnie
- zakażenie ucha środkowego i zatok przynosowych (lek drugiego rzutu)
- pozaszpitalne zapalenie płuc
- zaostrzenie POChP
- zakażenia dróg moczowych (oporne na FURAGINĘ i KO-TRYMOKSAZOL)
- wczesne stadium boreliozy
CEFAKLOR, CEFPROZYL
- II generacja cefalosporyn
- mogą być podawane doustnie
- pozaszpitalne zakażenie GDO, leki drugiego rzutu w zakażeniach DM
Leki IV i V generacji cefalosporyn są podawane:
pozajelitowo, przenikają do OUN, w celu leczenia ciężkich zakażeń szpitalnych
MRSA i enterokoki są wrażliwe na:
- CEFTOBIPROL, CEFTAROLINĘ (leki V generacji cefalosporyn)
- antybiotyki glikopeptydowe (WANKOMYCYNA, TEIKOPLANINA)
- DAPTOMYCYNA i lipoglikopeptydy (Telawancyna, oritawancyna, Dalbawancyna) działają na MRSA
CEFOTAKSYM
CEFTRIAKSON
- III generacja cefalosporyn
- pozaszpitalne ciężkie zakażenia płuc
- szpitalne zakażenia płuc z wyj. OIOMu, gdzie rzadko powodują je Pseudomonas aeruginosa i S. aureus
- ZOMR
- zakażenia Neisseria gonorrhoeae
- posocznica pozaszpitalna
- bakteryjne zapalenie wsierdzia
- profilaktyka posocznicy meningokokowej (zwł. kobiety w ciązy)
Działania niepożądane cefalosporyn:
- są mało toksyczne (można stosować w ciąży)
- reakcje uczuleniowe (odczyny skórne)
- reakcja disulfiramowa, hipoprotrombinemia (te, które zawierają pierścień metalotiotetrazolowy)
- nefrotoksyczność (szczególnie wycofana CEFALORYDYNA i inne w połączeniu z innymi nefrotoksycznymi lekami)
- dysbakteriozy (bo szerokie spektrum)
Przenikanie do OUN:
Penicyliny słabo przenikają do OUN (znacząco tylko w trakcie ZOMR)
Karbapenemy dobrze przenikają do tkanek, w tym OUN
Antybiotyki aminoglikozydowe słabo przenikają do OUN
Cefalosporyny III, IV i V generacji dobrze przenikają do OUN
Mechanizm działania aminoglikozydów:
- bierna dyfuzja przez poryny w błonie bakterii Gram-ujemnych (proces sprzężony z łańcuchem oddechowym i redukcją tlenu) , dalej i u Gram-dodatnich transport czynny (proces sprzężony z łańcuchem tlenowym i redukowanym tlenem)
- wiązanie z podjednostką 30S rybosomu, hamowanie inicjacji translacji –> błędy w powstających białkach
- uszkodzenie błony + nieprawidłowe białka + aktywacja autolizy ustroju = działanie bakterioBÓJCZE aminoglikozydów
- działają synergistycznie z B-laktamami i WANKOMYCYNĄ
- działają w alkalicznym pH
Mechanizm oporności na antybiotyki aminoglikozydowe:
- Tworzenie enzymów dołączających grupy funkcyjne do cząsteczki leku, co uniemożliwia im wiązanie się z podjednstką 30S rybosomu
- zaburzenie transportu aminoglikozydów do bakterii
- zmiany w miejscu wiążącym na rybosomie
- najrzadziej spośród aminoglikozydów oporność na AMIKACYNĘ (półsyntetyczna pochodna KANAMYCYNY)
Co działa na Pseudomonas aeruginosa?
- słabo I generacja cefalosporyn
- CEFTAZYDYM, CEFOPERAZON ( z gen. III cefalosporyn)
- IV i V generacja cefalosporyn (CEFEPIM, CEFPIROM, CEFTOBIPROL, CEFTAROLINA)
- karbapenemy
- AZTREONAM (wziewnie w mukowiscydozie!)
- TOBRAMYCYNA (aminoglikozydy, leczenie mukowiscydozy)
- ureidopenicyliny (MEZLOCYLINA, AZLOCYLINA, PIPERACYLINA)
- penicyliny z dodatkiem inhibitorów B-laktamaz
Aminoglikozydy w zapaleniu wsierdzia i posocznicy podajemy z:
penicyliną, AMPICYLINĄ lub glikopeptydem
Mechanizm działania B-laktamów:
- blokada syntezy peptydoglikanu w ścianie bakterii na etapie transpeptydylacji
- PBP ( penicillin binding proteins) to miejsce wiązania tych antybiotyków (które mają strukturę przypominającą sekwencję D-ALA-D-ALA
- zwykle działają silniej na Gram-dodatnie (bo te mają grubszą warstwę peptydoglikanu w ścianie)
- efekt bakteriobójczy zależny od czasu
Enterococcus faecalis:
- BENZYLOPENICYLINA (PENICYLINA G) działa na nie bakteriostatycznie ( a na inne bakteriobójczo)
Działa na nie:
- amoksycylina
- Daptomycyna, Wankomycyna, Teikoplanina
- Kotrimoksazol
- Gentamycyna
- Coftobiprol, Ceftarolina
- Telawancyna, Dalbawancyna, Oritawancyna
Oporność na B-laktamy:
- wytwarzanie B-laktamaz (cześciej G-, z G+ tylko gronkowce)
- mutacja PBP
- zaburzenie przedostawania się leku do PBP (tylko u Gram ujemnych, bo tylko one mają błonę zewnętrzną z porynami, które ulegają mutacji!!!)
- aktywne wypompowanie leku z drobnoustroju
BENZYLOPENICYLINA przenika do prawie wszystkich tkanek z wyjątkiem:
- OUN (z wyjątkiem stanu zapalnego)
- ciecz wodnista oka
- płód
- pokarm kobiecy
Jaki lek blokuje cewkowe wydzielanie penicyliny:
PROBENECYD
podobnie, ale słabiej działają NSLPZ
Sposoby podawanie penicylin naturalnych:
BENZYLOPENICYLINA - w postaci soli sodowej/potasowej domięsniowo lub dożylnie, 4-6razy/doba
BENZYLOPENICYLINA PROKAINOWA - tylko domięśniowo 2x/doba
BENZYLOPENICYLINA BENZATYNOWA - domięśniowo, raz/2-4tyg
FENOKSYMETYLOPENICYLINA - doustnie,2-4x/doba
Spektrum działanie penicylin naturalnych:
- S. pyogenes
- paciorkowce hemolizujące grupy B, C, G
- wrażliwe pneumokoki
- Actinomyces sp.
- Neisseria meningitidis
- Treponema pallidum
- Bacillus Anthracis
- Listeria monocytogenes
- Clostridium sp.
- Bacterioides sp. (ale NIE NA Bacterioides fragilis –> ma penicylinazy)
Oporne: Neisseria gonorrhoeae, gronkowce, większość Gram-ujemnych
Bacterioides fragilis:
- niewrażliwa na penicyliny (penicylinazy) z wyjątkiem karboksypenicylin!
- CEFOKSETYNA, CEFMETAZOL, CEFOTETAN (cefamycyny) działają na bakterie beztlenowe w tym B. fragilis
- CEFTYZOKSYM, MOKSOLAKTAM działają
Wskazania do użycia penicylin naturalnych:
- choroby paciorkowcowe (róża, szkarlatyna, angina, ropnie)
- meningokokowej ZOMR (wtedy przenikają do OUN)
- zatrucie muchomorem sromotnikowym (duże dawki BENZYLOPENICYLINY, wypiera połączenia grzybowych toksyn z białkami krwi)
- zakażenia niektórymi bakteriami beztlenowymi (np. wąglik)
- promienica