Alzheimer, Parkinson, Huntington Flashcards
Mechanizm choroby Alzheimera:
Uszkodzenie neuronów cholinergicznych idących w kierunku kory mózgowej i hipokampa (obniżenie przekaźnictwa cholinergicznego)
Jakie leki stosujemy w leczeniu choroby Alzheimera?
- Inhibitory AchE (TAKRYNA, DONEPEZYL, GALANTAMINA, RYWASTYGMINA)
- inhibitory NMDA (MEMANTYNA)
- stymulatory syntezy apolipoproteiny E (BEKSAROTEN)
TAKRYNA
- inhibitor Ache
- krótki czas działania
- hepatotoksyczny!!!
DONEPEZYL
- odwracalny inhibitor AchE
- może być podawany raz dziennie
RYWASTYGMINA
- pseudonieodwracalany inhibitor AchE (czas półtrwania w osoczu krótki, ale hydroliza wiązania z enzymem trwa dłużej)
GALANTAMINA
- inhibitor AchE
- dodatkowo agonista receptorów nikotynowych
Działania niepożądane inhibitorów AchE:
nudności, biegunka, nadmierne pobudzenie przewodu pokarmowego
MEMANTYNA
- inhibitor NMDA - chroni neurony cholinergiczne przez excitotoxicity
Niepożądane: senność, bóle głowy, wzrost CTK
BEKSAROTEN
- stymulator powstawania apolipoproteiny E (antyaterogenna, ma zmniejszać plaki w chorobie Alzheimera)
- brak istotnych działań niepożądanych
Mechanizm choroby Parkinsona:
uszkodzenie neuronów dopaminergicznych prążkowia, prowadzi do względnej przewagi neuronów cholinergicznych i powoduje charakterystyczne objawy:
- hipokineza
- drżenie spoczynkowe
- sztywność mięśniowa
Jakich leków używamy w chorobie Parkinsona:
- prekursorów DA
- stymulatorów receptorów dopaminowych
- inhibitory metabolizmu L-DOPY i DA
- leków cholinolitycznych
Jakich leków NIE MOŻNA podać w chorobie Parkinsona:
- neuroleptyków (można dać KLOZAPINĘ)
- neuroleptyków przeciwwymiotnych (można tylko DOMPERYDON i CYZAPRYD)
- LITU
- METYLODOPY
- REZERPINY
- witaminy B6 - zwiększa metabolizm L-DOPY na obwodzie zmniejszając jej pozytywne działanie i zwiększając ilość skutków ubocznych
L-DOPA
- prekursor DA (metabolizowany do niej przez dekarboksylazę aa aromatycznych)
- przechodzi przez BBB
- najskuteczniejsza
Wady L-DOPY
- jest metabolizowana także na obwodzie (dlatego podawanie z KARBIDOPĄ lub BENSERAZYDEM - inhibitorami ekarboksylazy tylko na obwodzie, bo one nie przechodzą przez BBB)
- po kilku latach spada skuteczność bo: down-regulacja receptorów, zmniejszenie sygnalizacji wewnątrzkomórkowej, dawkowanie sztuczne L-DOPY różni się od fizjologicznego wydzielania DOPAMINY
Działania niepożądane L-DOPY:
- Na obwodzie:
- hipotonia ortostatyczna
- nudności
- nadmierna potliwość
- wzrost GFR
- zaburzenia czynności serca, zmiany rytmu - Ośrodkowo:
- ataki psychozy (nadmierna stymulacja DA)
- zjawisko on-off: raz dobra kontrola objawów nawet z przeregulowaniem (dyskinezy) a raz powrót objawów (szczególnie akinezy)
- brak łaknienia
- wzrost wydzielania GH
- spadek PRL
Agoniści receptorów dopaminowych:
BROMOKRYPTYNA (antagonista D1, agonista D2)
PERGOLID (agonista D1 i D2)
LIZURYD (100x silneijszy niż Bromokryptyna)
PRAMIPEKSOL, ROPINIROL, PIRYBEDYL, ROTYGOTYNA
APOMORFINA (iniekcje, szybkie znoszenie hipokinezy)
Kiedy wprowadzamy alkaloidy sporyszu? (Bromokryptyna, Lizuryd, Pergolid)
Gdy:
- brak reakcji na L-DOPĘ
- nietolerancja L-DOPY
- objawy niepożądane po L-DOPIE
Działanie niepożądane agonistów rec dopaminowych:
- sedacja, halucynacje
Dodatkowo sporysz: nudności, obrzęki, niedociśnienie
ROTYGOTYNA
- agonista D1, D2, D3
- agonista 5HT1a - przeciwlękowo, przeciwdepresyjnie!
- monoterapia idiopatycznej ch. Parkinsona wczesnej, lub później w skojarzeniu z L-DOPĄ
- leczenie zespołu niespokojnych nóg
Może powodować: senność, wymioty, nudności, zawroty głowy, odczyny alergiczne w miejscu przyklejenia plastra
ROPINIROL
- selektywny agonista D2, D3 w prążkowiu - bezpośrednia stymulacja neuronów dopaminergicznych
- hamuje wydzielanie PRL
- jak ROTYGOTYNA: monoterapia wczesnej idiopatycznej ch. Parkinsona lub później w skojarzeniu z L-DOPĄ i leczenie z. niespokojnych nóg
Działanie niepożądane ROPINIROLU:
w monoterapii: omamy, zawroty głowy, zaparcia, obrzęki, zgaga
w skojarzeniu dodatkowo: hipotonia ortostatyczna, dyskinezy, senność, splatanie
PRAMIPEKSOL
- agonista D2, ale bardziej D3
- spadek uwalniania PRL zależny od dawki
Działania niepożądane: koszmary senne, zaburzenia widzenia (diplopia), wymioty, spadek apetytu i masy ciała, a później nudności, dyskinezy, omamy
PIRYBEDYL
- selektywnie pobudza D2 i D3 w istocie czarnej
- wspomagająco w leczniu choroby Alzheimera, chromania przestankowego
- leczenie objawów niedokrwienia w okulistyce
Leki hamujące metabolizm DA i L-DOPY:
- inhibitory MAOB, który metabolizuje DA (SELEGILINA, RASAGILINA)
- inhibitory COMT, który rozkłada L-DOPĘ (TOLKAPON, ENTAKAPON)
SELEGILINA, RASAGILINA
- inhibitory MAO-B
- SELEGILINA jest metabolizowana do Amfetaminy, może wywołać bezsenność i niepokój
- RASAGILINA częściej stosowana
ENTAKAPON, TOLKAPON:
- inhibitory COMT metabolizującego L-DOPĘ
- TOLKAPON: przechodzi BBB, jest hepatotoksyczny
- ENTAKAPON - hamuje COMT tylko na obwodzie
- mogą by stosowane łącznie z KARBIDOPĄ, bo zwiększają dostępność L-DOPY w innym mechanizmie
Działania niepożądane inhibitorów COMT:
nudności
biegunka
AMANTADYNA
- w chorobie Parkinsona
- lek przeciwwirusowy (grypa typu A)
- inhibitor NMDA –> blokada uwalniania Ach
- nasila uwalnianie i blokuje presynaptyczny wychwyt DA –> zwiększa przekaźnictwo dopaminericzne
Niepożądane:
zaburzenia snu, pobudzenie psychoruchowe, sinica marmurkowata, wydłużenie QT, omamy, halucynacje
FIPAMEZOL
- agonista receptorów alfa2-adrenergicznych
- stosowany w ch. Parkinsona jako lek dodatkowy
- zmniejsza dyskinezy podczas stosowania L-DOPY
Hamowanie przekaźnictwa cholinergicznego w ch. Parkinsona:
TRIHEKSYFENIDYL, BIPERYDEN, BENZATROPINA
- mogą być stosowane w parkinsonizmie polekowym
- znoszą drżenie mięśniowe
Jakie leki zastosujemy w chorobie Huntingtona?
- HALOPERYDOL - obniża efekty nadmiernego przekaźnictwa dopaminergicznego, kontrola psychozy
- DIAZEPAM - stymulacja GABA-ergiczna
- TETRABENAZYNA - odwracalny inhibitor transportera typu 2 monoamin
- REZERPINA - nieodwracalny inhibitor transportera typu 2 monoamin.
