otępienie Flashcards

1
Q

skala ADL

A

określenie zdolności osoby starszej do samodzielnego funkcjonowania oraz ustalenie jej potrzeb zdrowotnych, psychologicznych i socjalnych

Do oceny czynnościowej wykorzystuje się skalę Katza (ADL) opisującą podstawowe czynności życiowe pacjenta: zdolność utrzymywania higieny, samodzielnego ubierania się i rozbierania, podstawową mobilność, kontrolowanie podstawowych czynności fizjologicznych.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

skala IADL

A

OCENIA ZDOLNOŚĆ PODSAWOWEGO
FUNKCJONOWANIA WE WSPÓŁCZESNYM OTOCZENIU, POZWALA NA
PRZYBLIŻONE ZOBIEKTYWIZOWANIE POTRZEB CHOREGO W ZAKRESIE
POMOCY/OPIEKI

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

skala Barthel

A

WYMAGANA PRZEZ NFZ
PRZY KWALIFIKACJI DO PLACÓWEK OPIEKUŃCZYCH (40 punktów - granica
finansowania przez NFZ)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

skala Tinetti

A

OCENA RYZYKA UPADKÓW - SKALA TINETTI - ZBIORCZA OCENA FUNKCJI
UKŁADU NERWOWEGO I KOSTNO-STAWOWEGO. NISKA OCENA - WSKAZUJE NA
POTRZEBĘ WYPOSAŻENIA BADANEJ OSOBY W NOCNE OŚWIETLENIE PODŁOGI,
PORĘCZE PRZY ŁÓŻKU, W ŁAZIENCE, CHODZIK

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

skala GDA

A

geriatryczna skala depresji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

funkcje poznawcze

A

(funkcje poznawcze), jak: pamięć, myślenie, orientacja,

rozumienie, liczenie, zdolność uczenia się, język i ocena

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

otępienie jaki rodzaj objawów

A

Upośledzeniu funkcji poznawczych towarzyszą zwykle, a czasami
je poprzedzają, zaburzenia sfery emocjonalno motywacyjnej oraz
obniżenie kontroli nad zachowaniem.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

częstość otępień

A

Alzheimer 62%
Naczyniopochodne 17%
z ciałkami Lewy;ego 5%
czołowo-skroniowe 4%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

kryteria DSM IV otępienie

A

A.
Zaburzenia funkcji poznawczych
I.
zaburzenia pami ę ci
II.
afazja, agnozja, apraksja, zaburzenia dzia ł ań
wykonawczych (np. planowanie, organizowanie)
B.
Zaburzenia powy ż sze upo ś ledzaj ą funkcjonowanie
spo
ł eczne lub zawodowe
C.
Stopniowy początek i ciągłe narastanie zaburzeń
D.
Zaburzenia poznawcze nie są spowodowane innymi
chorobami OUN, chorobami somatycznymi i psychicznymi
E.
W/w zaburzenia nie wyst ę puj ą wy łą cznie w czasie
majaczenia
Do rozpoznania ot
ę pienia wymagane s ą co najmniej dwa zaburzenia funkcji
poznawczych, w tym pami ę ci, spe ł niaj ą ce tak ż e kryteria B,C,D i E

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

choroby somatyczne nasladujace otepienie

A

niedoczynność tarczycy
niedobór B12
zaburzenia metaboliczne
niewydolność narządowa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

leki powodujace otepienie

A
uspakajające, nasenne
neuroleptyki
p
depresyjne
p
cukrzycowe
alkohol, używki
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

choroby psychiczne pwoodujące otępienie

A

depresja

Schizofrenia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

choroby neirologiczne powodujące otępienie

A
guz mózgu pierwotny
i przerzutowy
wodogłowie
normotensyjne
przewlekły krwiak
podtwardówkowy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

prawdpopodbne ptępienie w AD wg kryteriów NIA

A

spełnione kryteria ICD 10 lub DSM IV

  1. skryty początek [miesiące-lata]
  2. jednoznaczny wywiad o pogorszeniu funkcjonowania poznawczego
  3. 3.Ubytki funkcjonowania społecznego
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

MCI

A
Łagodne zaburzenia poznawcze
1. Zaniepokojenie związane ze zmianą
sprawności poznawczej zgłaszane przez
pacjenta, informatora lub klinicystę
2. Obiektywne dowody na pogorszenie
dotyczące jednego lub kilku obszarów
poznawczych (zwykle łącznie z pamięcią)
3. Zachowana samodzielna zdolność
codziennego funkcjonowania
4. Brak otępienia
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

MMSE zakresy punktowe

norma

A

28-30

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

MMSE zakresy punktowe

łagodne zaburzenia poznawcze

A

24-27

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

MMSE

Otępienie w lekkim stopniu zaawansowania

A

19-23

błedy w terapii, chory zwykle mieszka sam, rodzina nie dostrzega, prowadzi samochód

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Otępienie umiarkowane

MMSE

A

11-18
początkowe trudności w rozumieniu mowy, ubieraniu się
bardziej nasilone zaburzenia pamięci świeżej i odległej

większe trudności w odnajdowaniu słów
mogą pojawić się objawy parkinsonowskie
zazwyczaj pojawiają się tu zaburzenia zachowania i objawy psychotyczne - apatia, niepokój, drażliwość i depresja

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Otępienie w znacznym ( stopniu
zaawansowania
MMSE

A

0-10

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

patogeneza AD

A

Zanik neuronów, pogorszenie ich funkcji, uszkodzenie połączeń
synaptycznych spowodowane 2 patologicznymi białkami:

β amyloid (A β) - zewnątrzneuronalne

hiperfosforylowane białko tau - wewnątrznaeuronalnie

smierć neuronów –> spadek neuroprzekaźników, w tym Ach

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

jakich przekazników brakuje w AD

A

śmierć neuronów - spadek Ach, ale też 5HT, NA, D

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

keidy objawy kliniczne w AD

A

Objawy kliniczne pojawiają się po wyczerpaniu możliwości
kompensacyjnych mózgu
(przy zmniejszeniu się liczby neuronów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

czynniki ryzyka AD, niemodyfikowalne

A


Wiek

Jednogenowe dziedziczenie autosomalne dominujące nosicielstwo
mutacji genów dla białka prekursorowego β amyloidu amyloid
precursor protein APP) lub presenilin 1 i 2 (enzymów
odszczepiających β amyloid od APP) → ryzyko zachorowania
100%, występuje u 1,5% 5 % AD

Polimorfizm genu apoliporoteiny E (APO E) →nosicielstwo dwu
alleli  4 → ryzyko zachorowania kilkunastokrotnie

•→nosicielstwo jednego allelu  4 → ryzyko zachorowania
kilkukrotnie)

Izoforma  2 → działanie ochronne

Płeć (badania sugerują przewagę kobiet)

25
działąnie ochronne na wystąpienie AD
izoforma e2 - działanie ochronne
26
czynniki ryzyko modyfikowalne AD
``` • Naczyniowe czynniki ryzyka • Poziom wykształcenia • Samotne życie • Brak kontaktów towarzyskich i rodzinnych • Niewystarczająca aktywność ruchowa • Używki (alkohol, papierosy) wtórnie poprzez uszkodzenie naczyń • Nieleczona głuchota, brak jej wczesnego aparaturowania • Wieloletnia, zaniedbana zaćma • Zwyrodnienie plamki żółtej ```
27
jak powstają zaburzenia naczyniowe w AD
 uszkodzenie ultrastruktury kapilar mózgowych  depozycja kolagenu typu IV→ proces włóknienia  pogrubienie błony podstawnej kapilar →  zwolnienie transportu substancji odżywczych do neuronów, upośledzenie eliminacji toksycznych produktów przemiany materii  niedokrwienie → stymulacja amyloidogenezy  uszkodzenie bariery krew mózg →↑ złogów Aß  niedokrwienie → ↑hiperfosforylacji białka tau
28
otępienie czołowo skorniowe
1. Zaburzenia zachowania lub deficyt poznawczy: a. wczesne i postępujące zmiany osobowości i zachowania niewłaściwe działania i reakcje, odhamowanie, brak krytycyzmu wariant czołowy b. wczesne i postępujące zaburzenia językowe (zaburzenia ekspresji mowy lub trudności z nazywaniem i rozumieniem słowa), objaw tzw. pustej mowy wariant skroniowy 2. Deficyt w/w zaburza funkcjonowanie społeczne, zawodowe 3. Powolny początek i postępujący charakter 4. Zaburzenia w/w nie są spowodowane inną chorobą OUN i nie występują w delirium 5. Wykluczone są inne choroby psychiczne
29
otępienie z ciałami Lewy'ego
``` Otępienie + występowanie poniższych objawów:  2/4 = prawdododobna LBD  ¼= możliwa LBD • fluktuacje zaburzeń poznawczych • nawracające omamy wzrokowe • objawy parkinsonowskie (wystarczy jeden z objawów: drżenie, bradykineza , • zaburzenia snu w fazie REM ```
30
otępienie naczyniowe
Otępienie + następujące zmiany: choroba naczyń mózgowych manifestująca się obecnością ogniskowych objawów neurologicznych, potwierdzona w neuroobrazowaniu mnogie zawały związane z chorobą dużych naczyń zawały strategiczne liczne zawały lakunarne w jądrach podstawy i istocie białej nasilone uszkodzenia okołokomorowe istoty białej Kombinacje tych zmian zależność między obiema chorobami: początek otępienia w ciągu trzech miesięcy od rozpoczęcia udaru lub nagłe pogorszenie w zakresie funkcji poznawczych
31
jakie mziany w neuroobrazowaniu w optępieniu naczynipochodnym
mnogie zawały związane z chorobą dużych naczyń zawały strategiczne liczne zawały lakunarne w jądrach podstawy i istocie białej nasilone uszkodzenia okołokomorowe istoty białej Kombinacje tych zmian zależność między obiema chorobami: początek otępienia w ciągu trzech miesięcy od rozpoczęcia udaru lub nagłe pogorszenie w zakresie funkcji poznawczych
32
AD leczenie
``` Inhibitory acetylocholinesterazy • do nepezil • rivastygmina Memantyna antagonista receptora NMDA (kwasu N metylo D asparginowego)  d ziałanie prokognitywne i neuroprotekcyjne ,  ochrona neuronów przed toksycznym działaniem nadmiernej stymulacji glutaminergicznej i beta amyloidu ```
33
BPSD
behaviroal and pscyhical symptoms in dementia
34
BPSD - co zrobić
Określenie sytuacji i przyczyn mogących powodować objawy (telewizor, lustro, kąpiel)  Wykluczenie przyczyn somatycznych  Wdrożenie postępowania niefarmakologicznego  Wczesne włączenie AChEI i/lub memantyny  Włączenie małej dawki neuroleptyku nowej generacji i /lub trazodonu , po 3 miesiącach od ustabilizowania objawów redukcja dawki
35
w AD jaki lek jeśli wsytępuje depresja
sertralina | citalipram
36
w AD jaki lek jeśli wsytępuje pubudzenie/agresja
kwas walproinowy | tiapryd (neurloptyk ii gen)
37
w AD jaki lek jeśli wsytępuje lęk
buspiron, citalopram, tianeptyna
38
w AD jaki lek jeśli wsytępuje psychoza
risperydon kwetiapina
39
w AD jaki lek jeśli wsytępuje zaburzenia snu
melatonina trazodon mirtazapina
40
jak wygladaja zmiany w AD sekwencja
1. odkładanie beta-amyloidu (zewnatrzkomorkowo) --> badanie pmr, PET 2. zaburzenia funkcjonowania synaps (fMRI, FDG-PET) 3. uszkodzenie neuronów związane z bialekim tau (badanie pmr) 4. zaburzenia struktury mózgu (wolumetria) 5. zaburzenie czynności poznawczych 6. zaburzenie funkcjonowania klinicznego
41
otępienie naczyniopochodne a AD
punkty <=4 --> AD >=7 --> VaD za 2 pkt: nagły poącztek, fluktuacje, udar, objawy neurologivzne podmiotowe i przedmiotowoe
42
leki powodujące zaburzenia zachowanie
``` BZD NLPZ sterdy metoklopramid klonidyna INF tamoksifen cisplatyna winkrysttyna alkohol ```
43
zaburzenia zachowania w otępieniu
``` Urojenia • Halucynacje • Pobudzenie/agresja (popadanie w złość, powtarzanie pytań, kłótliwość, ciągłe uskarżanie się, chomikowanie, kiwanie się, krzyki, inne nieadekwatne dźwięki, odmowa przyjęcia pomocy/opieki, „ucieczka” z domu); agresja fizyczna i słowna. • Dysforia, depresja • Lęk (także podążanie za opiekunem) • Apatia • Drażliwość • Euforia • Odhamowanie (nieprawidłowe zachowania społeczne lub seksualne) • Aberracyjne zachowania motoryczne (wędrowanie, grzebanie w śmieciach) • Nocna aktywność • Zaburzenia apetytu / jedzenia ```
44
narzędzie do oceny zaburzeń zachowania
neuropsychiatric inventory NVI
45
NPI - ocena
``` ocena częstości i nasilenia WYNIK LICZBOWY NPI: < 20 ŁAGODNE ZABURZENIA ZACHOWANIA 20 50 UMIARKOWANE ZABURZENIA ZACHOWANIA >50 CIĘŻKIE ZABURZENIA ZACHOWANIA ```
46
NPI zastosowanie
ocena zmian zachowania w rozbudowanej wersji - ocena wpływu zmian zachowania na opiekuna monitorowanie skuteczności terapii
47
postępowanie w zaburzeiach zachowania
Metody terapeutyczne: • Terapia reminiscencyjna: przywoływanie pozytywnych doświadczeń, wspomnień (wspólne oglądanie zdjęć, pamiątek, znanych przedmiotów, itp.) • Terapia walidacyjna: poprawa samopoczucia pacjenta poprzez potwierdzanie jego spostrzeżeń, co daje mu poczucie zrozumienia; • Terapia symulowanej obecności: np. otaczanie pacjenta znanymi głosami bliskich z odtwarzacza audio • Terapia kognitywna: ma na celu poprawę pamięci i orientacji w rzeczywistości, np. częste informowanie o miejscu i aktualnym czasie, prowadzenie pamiętnika, terminarza, aktywne oglądanie programów informacyjnych, rozmowy na bieżące tematy; • Muzykoterapia; • Aromaterapia;
48
rysperydon, kwetiapina, olanzapina - parkinson, sedacja
sedacja najmniej rispreydon | parkinson najmiej olanzapina
49
donepezyl
umiarkowane działanie w depryjncyh, pobudzeiu, lęu, apatii
50
rywastygmina
umiarkowane w pobudzeniu, deoresji, lęki, psychotycznych, snu
51
galantamina
lękowe, apatia
52
memantyna
pobudzenie, urojenia, agresja
53
leki p/padaczkowe w zaburzeniach zachowania
KBZ - pobudzenie, agresja | walproinian - pobudzenie, agresja, drażliwość, labilność emocjonalna
54
lęk, apatia, depresja w AD
moklobenid
55
pobudzenie, psychotyczne w AD
sertralina, citalopram
56
depresja, agresja słowna, lęk, z snu w AD
TRAZODON
57
profil receptorowy TIAPRYD
D2, D3 | pobudzneie, agresja, lęk
58
haloperidol a rysperidon receptry
risperidon hamuje bardziej rec a2 adrenergiczny