depresja Flashcards
up and go test
TUG
służy do oceny sprawności funkcjonalnej i ryzyka upadku
<10 s - norma, sprawność
10-19 s - badany może samodzielnie wychodzić na zewnątrz, nie potrzebuje sprzętu
pomocniczego do chodzenia, samodzielny w większości czynności dnia codziennego,
wskazana pogłębiona ocena ryzyka upadków;
>19 s - znacznie ograniczona sprawność funkcjonalna , nie może sam wychodzić na
zewnątrz, zalecany sprzęt pomocniczy do chodzenia ,(duże ryzyko upadków)
czynniki ryzyka
ból
choroby somatyczne
spadek samodzielności
izolacja
wdowieństwo/rozwód
sytuacja socjoekonomiczna, utrata roli zawodowej
zaburzenia poznawcze - ciężka demencja demencja nierozpoznawana
bezsenność
kobiety [mężczyźni - agresja, rozdrażnienie, anhedonia, wycofanie, alkohol,mniej smutek, częśćiej deproesja naczyniowa]
ApoE
jak depresja wygląda u M
agresja, rozdrażnienie, anhedonia, wycofanie, alkohol,mniej smutek, częśćiej deproesja naczyniowa
wpływ wywiadu rodzinnego na występowanie depresji
u starszych ludzi mniejszy wpływ niż u mlodych
przed wprowadzeniem leków p/depresyjnych ważne w bad fizykalnym
zmierzenie CTK, próba ortostatyczna
wtóne przyczyny depresji
Neurologia: demencja, Parkinson, udar, SM, padaczka ◦ Leki ◦ Endokrynologia: niedoczynność tarczycy, hiperkalcemia, cukrzyca, osteoporoza ◦ Alkoholizm ◦ Anemia, przewlekłe zapalenie, rzs ◦ Nefrologia: PNN ◦ Pulmonologia: POCHP, bezdech senny, PNS, CHNS ◦ Niedobór B12, kwasu foliowego, tiaminy ◦ Choroby zapalne jelit, choroby wątroby ◦ HIV, kiła, wirusy wątroby ◦ npl
kiedy TK/MRI w depresji
pierwszy epizod depresji w późnym wieku, objawy neurologiczne, oporna na leczenie
depresja
jakie rozpoznania w spektrum deproesji
epizod depresji w przebiegu nawracającej depresji lub zaburzeń afektywnych dwubiegunowych
◦
depresyjna postać zaburzeń adaptacyjnych
◦
dystymia i cyklotymia
◦
organiczne zaburzenia nastroju w przebiegu choroby somatycznej.
rodzaje depresji
menancholiczna
atypowa
psychotyczna
lękowa
depresja menancholiczna
obniżenie nastroju, anhedonia , poczucie winy, zaburzenia napędu, gorsze
samopoczucie rano, przedwczesne budzenie, spadek łaknienia, utrata masy ciała
depresja atypowa
nadmierna senność, bezsenność w nocy i drażliwość, senność rano, zwiększony apetyt,
przyrost masy ciała, anergia, wrażliwość na odrzucenie
kryteria rozpoznania depressji DSMV
występowanie od pewnego, możliwego do ustalenia czasu, niemal codziennie i przez większą część dnia jednocześnie przez >2 tyg, przynajmniej 5 cech, w tym 1 z 2 pierwszych
- depresyjny nastroj
- wyraźnie zmiejszenie zainteresowania niemal wszystkimi czynnościami i/lub zmniejszenie odczucia przyjemności
- wzmożone lub osłabuione łaknienie bądz znaczny spadek lub wzorst mc
- bezsennosć/nadmierna senność
- podniecenie/ spowolnienie psychoruchowe
- uczucie zmęczenia lub utraty energii
- poczucie bezwartościowości lub poczucie winy
- spadek sprawności myślenia, trudności w skupieniu uwagi, podjęciu zajęcia
- nawracajace myśli o śmierci - nie tylko obawy o śmierci
- nawracjace myśli samobójcze bez określonego planu, podejmowanie prób samobójczych lub posiadanie palnu samobójstwo
depresyjne zaburzenia adaptacyjne
- domiunują - nastój depresyjny, płaczliwość, poczucie beznadziejnosci
‘2. objawy
-pojawiają sie w odp na stres, do 3 msc od jego wystąpienia
-znacznie przekraczjaa spodziewaną reakcję na stres
-znacznie upośledzają funkcjonowanie społeczne lub zawodowe
-po zaprzestaniu działania stresu występują jeszcze <6msc
uporczywe zaburzenie depresyjne - dystymia
- nastrój depresyjny przez przeważającą część dnia i przeważajacą liczbę dni - przynjamniej 2 lata
- co najmniej 2 z: osłabienie/wzmożenie łaknienia, bezsenność, nadmierna senność, poczucie zmęczenia/braku energii, niskie poczucie własnej wartości, trudnosci w podejmowaniu decyzji i koncentracji uwagi, poczucie beznadziejnosci
- przez 2 lata nie ustąpiły na dłużej niż 2 msc
czy są wahania nastroju w depresji
tak, ale niezależne od bieżących wydarzeń - wahania z dnia na dzień i w ciągu dnia
depresja w geriatrii
pacjenci często nie zgłaszją smutku -zgłaszana apatia, spadek zainteresowań, zmęczenie,
problemy ze spaniem, liczne skargi somatyczne, nerwowość, nadużywanie alkoholu/środków uspokajających,
nadużywanie opieki medycznej, złą współpraca w terapii (przerywanie leków, liczne objawy niepożądane)
Nasilenie bólu, nasilenie chorób somatycznych (brak efektów leczenia), zwiększenie śmiertelności, powoduje
niepełnosprawność
◦
Więcej nawrotów, depresja przetrwała (konieczna dłuższa terapia podtrzymująca)
większe ryzyko samobósjtwa/udanego samobójstwa
depresja naczyniowa
-częsta forma u M
-Zmiany w MRI zaniki, zmiany w istocie białej
-Większe ryzyko z rozwinięciem zaburzeń
poznawczych
-Gorsze wyniki leczenia
-Po udarze (najczęściej pierwsze 2 lata, pik 3 do 6
miesięcy, częściej udary lewej półkuli)
-Brak wglądu, gorsze funkcjonowanie
-Funkcje wykonanwcze anhedonia /apatia
-starsi pacjenci
objawy depresji mogą nie pasować do żadnej klasyfikacji w dsm5
depresja naczyniowa
narzędzie przesiewowe depresja u starszych
cornell scale for depression in dementia
geriatrycnza skala oceny depresji wg Yesavagea
czynniki ryzyka samobójstw
◦ Przewlekły ból ◦ Płeć męska ◦ Starszy wiek ◦ Ciężkie zaburzenia lękowe ◦ Ataki paniki ◦ Samotność ◦ Ciężka depresja ◦ Żałoba (szczególnie mężczyźni) ◦ Uzależnienie od alkoholu ◦ Próby samobójcze w przeszłości ◦ Dodani wywiad rodzinny
depresja vs otepienie
Odpowiedzi „nie wiem” ◦ Myśli samobójcze ◦ Brak zaburzeń orientacji ◦ Fluktuujący przebieg zaburzeń poznawczych ◦ Pogorszenia rano ◦ Szybszy początek ◦ Zaburzenia nastroju Myśli samobójcze ◦ Cierpienie ◦ Zaburzenia snu ◦ Zaburzenia apetytu
depresja w otępieniu kryteria
NIMH
kiedy elektorwstrząsy w depresji
◦ lekooporność ◦ szybka remisja objawów w wyniku zabiegów EW wykonywanych w trakcie wcześniejszego epizodu choroby ◦ nasilone myśli i tendencje samobójcze ◦ życzenie wyrażone przez samego pacjenta (jeżeli tylko nie wynika z przesłanek psychopatologicznych) ◦ istnienie przeciwwskazań do leczenia farmakologicznego ◦ szybkie pogarszanie się stanu somatycznego ◦ Katatonia ◦ Odmowa jedzenia ◦ Zaburzenia psychotyczne
najmniej interakcji z leków p/dep
setralina, citalopram,
ale citalpram/escitalopram –> wydłuża QT
SSRI powikłania
gastric distress, spadek mc/wzrost niepokój bezsenność hiponatremia dysfunkcja seksualna!
krwawienia z przewodu pokarmowego (zaburzenia agregacji płytek), ◦ zespół serotoninowy, ◦ bradykardia,
◦ Parkinsonizm polekowy (rzadko) ◦ Ryzyko samobójstwa (pierwsze miesiące) ◦ Wzrost ryzyka złamań (zależne od dawki)
◦ Bóle głowy!!!!! ◦ Upadki ◦ Paroksetyna efekt antycholinergiczny (unikać w demnecji
SSNRI wymień
wenlafaksyna
duloksetyna
lewomilnacypram
desvenlafaksyna
SSNRI niepóządane
Gastric distress wzrost CTK - wenlafaksyna umiakowany efekt antycholinergiczny sennosć zaburzenia przewodzenia
SSRI z efektem antycholinergicznym
paroksetyna - unikać w demencji
leki pierwszego rzutu w depresji
SSRI
bezpieczne, stosunkwo bezpieczne przy przedawkowaniu
mirtazapina
noradrenergiczny i specyficznie serotoninergiczna
mirtazapina niepoż
GI distress sedacja hipotonia orto wzrost mc agranulocytoza grnulocytopenia
uważć z padaczką, organicznym uszkodzeniem mózgu, NW, NN, ch serca
mirtazapina korzystna
niedożywienie
bezsenność
pobudzenie
p/depresyjny ryzyko drgawek
bupropion
tldp nazwy
amitryptylina
doksepina
imipramina
klomipramina
tldp niepoż
antycholinergiczne - zaparcia, zatrzymanie moczu, suche śluzówki, zzamkniecie kata przesączania - jaskra senność ortosatyczne spadki ctk zaburzenia przewodzenia- wydłuzenie QT dysfukncja seksualna wzrost mc przedawkowanie potencjalnie śmiertlene
tldp kiedy
depresja melancholiczna, urojeniowa, oporna, podtrzymanie efektu po elektrowstrząsach
p/depresyjny powodujący priapizm
trazodon
trazodon nefazodon niepoż
GI distress antycholinergiczne sennosć zaburzenia przewodzenia wzrost mc cieżka hepatootksyczność
moklobemid niepoż
inh MAO wzrost myśli samobójczych podniecene hiponatremia spadek apetytu
wilazodon
częściowy agonisat 5ht
niepoż:
N, W, biegunka
bezsennosc
wzrost apetytu po jakich lekach p/dep
mianseryna, mirtazapina
poprawa snu leki p/dep
- agomelatyna (agonista rec melatononinergicznych, antagonista 5ht2c)
- mianseryna, mirtazapina(noradrenergiczna i specyficznie serotoninergiczna - antagonista rec presynaptycznych a2 i rec z grupy 5ht2 i 5ht3)
- trazodon (podwójnie serotoninergiczny - w mniejszym stopniu hamuje wychwyt serotniny, ale są także silnymi anatgonistami rec 5ht2)
- doksepina (tldp)
ból + depresja lek
◦
Ból ( duloksetyna (SSNRI) , wenlafaksyna (SSNRI) , amitryptylina (TLDP), milnacipan (SSNRI)
zahamowanie, apaptia jakie leki p/dep
buproprion (inh wychwytu NA i D) , wenlafaksyna (SSNRI) , sertalina (SSRI) , reboksetyna (SNRI) , milnacipan (SSNRI) , moklobenid (MAO)
lęk, jaki leki p/dep
Lęk (SSRI, wenlafaksyna (SSNRI), agomelatyna (agonista rec melatoninergicznych, antagonista 5ht2c) , tianeptyna ( selektywny wzmacniacz wychwytu 5ht) , moklobenid (MAO)
kompulsje jaki eleki p/dep
klomipramina (tldp) , SSRI, wenlafaksyna (SSNRI)
agitacja, niepokój jakie leki p/dep
mirtazapina (podwójnie serotoninergiczny),
mianseryna ,
trazodon (podwójnie serotninergiczne leki antydepresyjne),
ampityptylina (tldp) ,
doksepina (tldp) ,
klomipramina (tldp)
zaburzenia poznawcze jaki lek p/dep
wortioksetyna - modulator i stymulator serotoninowych
inh zwrontego wychwytu serotoniny SSRI i zarazem częściowy agonista rec 5ht1a, agonista rec 5ht3, 5ht7
p/depresyjne a cukrzyca
ssri - redukują poziom glukozy, nawet o 30%
unikać fluoksetyny w II typie cukrzycy
TCA - wzrost glukozy
lit - bezpiecznie bez choroby nerek
astma lek p/dep
astma lek p/dep - unikać inh MAO
leki p/dep w demcji
te z malym antycholinergicznym dzialaniem - bupropion, sertralina, fluoksetyna
w ssri unikaj paroksetyny
rozważ ECT
jaskra jaki eleki p/dep
te z malym antycholinergicznym dzialaniem - bupropion, sertralina, fluoksetyna
depresja naczyniowa jakie leki
fluoksetyna, nortryptylina
parkinsonizm lek p/dep
tca skuteczniejsze niż ssri ale jako 1 rzut zalecane SSRI bupropion moze wywołac psychozę rozważ ECT unikaj litu
dezypramina, nortryptylina
TDLP, antydepresanty hamujące głównie NA
niepoż: antycholinergiczne, kardiowaskularne
bupropion
inhibitor zwrotnego wychwytu NA i D- bez wpływu na serotoninę
działa podobnie do amfetaminy, chociaż słabiej
stosowany w ciężkiej depresji
lek może wywołać napad drgawek
wortioksetyna niepożądane
zaburzenia żoł-jelitowe
suchość w ustach
zawroty głowy
dysfunkcja seksualna
p/depresyjne niewiązące się z białkami
wenlafaksyna
metylfenidat
preferowany antydepresant w chorobach wątroby
escitalopram
choroba nerek preferowany antydepresant
TDLP bardziej niż SSRI
unikać litu
leki p/dep przed operacją
TDLP, MAOinh –> stopniowo przerywaj na 2 tyg przed operacją
lit przerwij na 72 h przed operacją
SSRI - raczej nie, chyba, że stosowane razem z nlpz, ASA lub po 80 rż (rozważyć)
czynnik ryzyka hiponatremii
starszy wiek płeć żeńska mała masa ciała niskie początkowe stężenie sodu lato początek terapii Choroby współistniejące (np. cukrzyca, nadciśnienie, niedoczynność tarczycy, POCHP, niewydolność serca, uraz głowy, udar, marskość wątroby, npl ◦ Inne leki (np. diuretyk , hipotensyje , blokery P450) ◦ Historia hiponatriemii
złośliwy zespół neuroleptyczny vs zespół serotninergiczny
serotoninergiczny - gwałtownie i krótko po ekspozycji
neuroleptyczny - objawy narastają w ciągu dni/tygodni
zespół serotoninergiczny objawy
nadpobudliwość nerwowo-mm - wzmożenie odruchów ścięgnistych, dodatni Babiński, kloniczne kurcze mm, mioklonie, drżenie, sztywnosć
nadmierne pobudzenie ukł współczulnego - wzrostT, tachykardia, obfite pocenie
zaburzenie swiadoości, splątanie z silnym niepokojem ruchowym
zespoł serotoninergiczny jakie kryteria
Huntera
kryteria Huntera
przyjęcie środka o dział serotoninergicznym
przynajmniej 1 z:
spontaniczne kurcze kloniczne mm, indukowane kurcze kloniczne +pobudzenie psychoruchowe/ obfite poty, oczopląs+ pobudzenie psychoruhchowe/obfite poty
drżenie mm + wygórowanie odruchów ścięgnistych
hipertensja i T ciala >38 i oczoplaś/indukowane kurcze mm
żrenice, śluzówki, pp, napięcie mm, odruchy, pobudzenie w zespołach serotonin, antycholin, neurolep
normalne tylko w neuroleptycznym, poszerzone w pozostałych
śluzówki suche w antycholin, a madmierne wydzielanie w pozostalcyh
pp -zaparcia, odłosy zmniejszone w neuroleptycznym, cholinergicznym a wzrost w serotonienergciznym
napiecie mm- prawidłowe w antycholinergicznym, w pozostałych wzorst
hiperrefleksja w sertoniniwym, hiporefleksja - nueroleptyczny, norm a w antycholinergicznym
słaby kontakt, mutyzm w neurleptycznym, pobudzenie w pozostałych
leczenie zespołu serotoniergicznego
diazepam/lorazepam - nie środki przymusu bezpośrendniego
esmolol - krótkodziałajacy na hipertensje i tachykardię
wczesne ochładzanie i wziotcznie mm - leki p/gorączkowe nieskuteczne
nie stosuj chlorpromazyny, dopaminy, propranololu, bromokryptyny, dantrolenu, ani leków p/cholinergicznych (haloperydol, droperyon)
jeśli leczenie objawowoe nie przynosi rezultatu –> cyproheptadyna (możlwia hipotensja po podaniu)
leki powodujące wzosrt 5ht
◦ Dekstrometorfan ◦ Fentanyl ◦ Linezolid ◦ Tryptany ◦ Metoklopramid ◦ Petydyna ◦ Dziurawiec, Żen szeń ◦ Prommetazyna ◦ Razagilina ◦ Selegilina ◦ Tramadol ◦ Pochodne ergotaminy
efekt p/dep
po 2-3 tyg nirmalnie; u starszych 4-8tyg pełny efekt po 2-3 msc 30% nie reaguje na leczenie pierwszego rzutu ( reewaluacja rozpoznania, sprawdzenie compliance
brak efektu lek u p/dep co zrobić
Brak efektu: • Zwiększenie dawki • Zamiana na inny lek • Psychoterapia • Elektrowstrząsy • Dodanie innych leków (drugi przeciwdepresyjny, neuroleptyk, lit, przeciwpadaczkowe)
leczenie p/dep u starszcyh
efekt po 4-8 tyg pełny 2-3 msc
leczyć ponad poł roku, najlpeiej rok
zespół po odstwieniu antydepresantów
Flu like syndromes Insomnia Nausea Imbalance Sensory disturbances Hyperrarousal - agitation
długotrwałe leczenie p/dep
> 3 narotów
większe ryzyko zespołu po odstawieniu p/dep
paroksetyna
wenlafaksyna
TLDP
MAOI
niepożądane elektrowstrząsów
Skutki uboczne: upadki, pozabiegowe delirium,
przejściowe pogorszenie funkcji poznawczych (bardziej
narażone osoby z demencją)
depresja oporna
Nie reaguje na min dwie próby zmiany leków
◦
Częściej naczyniowa
◦
Częściej koreluje z zaburzeniami poznawczymi
◦
Reewaluacja , compliance
◦
Lit (przedział 0,5 0,6 mmol /l), aripiprazol , kwetiapina , leki przeciwpadaczkowe
sklae oceniające depresję
GDS
HAM_D
BDI
PHQ9
katatonia
spróbuj benzodiazepiny, brak efektu lub częściowy –> ECT
choroby kardiologiczne leki przeciwdepresyjne
unikaj TCA
SSRI, bupropion, ECT bezpieczniejsze
przed ECT konsultacja z kardiologiem, zmiana leków
wenlafaksyna - wzrost CTK
hipotonia orto - mirtazpaina, TCA, trazodon, nefta zodon
uropatia obstrukcyjna leki p/derp
unikaj bnz, trazodon, MAOI
zalecane SSRI, bupropion, dezypramina
drgawki - póg drgawkowy w ECT
wiek, płeć męska, obustronne ECT, antykoagulanty, b-blokery - wzrost prgu drgawkowego
barbiturany, beznodiazepiny - wzrost progu drgawkowego, spdek czasu trwania drgawek
kofeina, teofilina, razerpina - obniżaja próg drgawkowy
hiperwentylacja - wydłuża czas trwania drgawek
