objawy z przewodu pokarmowego Flashcards
kserostomia podział
prawdziwa - psadek/zanik wydzielania śliny
typ 1 - z zachowaną błn ślz
typ 2 - z zanikiem błn ślz
rzeokma - subiketywne odczucie suchości bez zaburzeń anatomicnzych
jak często kserostomia
16% pacjentów paliatywnych
częsciej na oddziałach stacjonarnych
K
starszy wiek
powikłaniania kserostomii
uszodzenie tkanek miękkich, tarwdych jamy ustnej, owrzodzenia, ubytki zębowe i infekcje
wystaienie bólu,zaburzeń smaku, mowy, trudności w formowaniu, żuciu, –> utrata mc –> anokreksja
przycyzny kserostomii
ogólne (gorączka, grzybica,oddeychanie przez usta, odwodnienie)
neo (HIPERKALCEMIA, owrodzenie, naciek neo, RTH, CHT)
tlen bez nawilżania
inne (DEPRESJA, żle kontrolowana cukrzyca,moczówka, niedoczynność tarczycy, mocznica)
działanie antycholinergiczne leków (poch hioscyny, poch fenotiazyny, miorelaksanty, p/depresyjne, opioidy, moczopędne)
jakie napoje w kserostomii
o kwaśnym pH - sok z cytyną
preparaty nawilżajace w kserostomii
gotowe - Axerosta, Topixeril
r-r nawilżajace
preparaty sztucznej śliny Mucinox
leki parasympatykomimetyczne (agonista rec muskarynowych)
ślinotok
rzadko, zwykle neo głowy i szyi
często u chorych z SLA
co powoduje ślinotok
drożdżycę jamy ustnej
nadżerki wokół ust
leki na ślinotok
butylobromek hioscyny
atropina
RTH - na większszą cześć przyusznych i tylną podżuchowowych
iniekcje dośliniankowe toksyny botulinowej A i B - pod USG
chirurgiczne usunięcie ślinianki - b rzadko
zapalenie jamy ustnej główna przyczyna
CHT 80%
profilaktyka zapalenia jamy ustnej
przy CHT i RTH - płukanie benzydaminą, sukralfantem
amifostyna
palifermina
krioterpaia - kostki lodu przed CHT
leczenie zapalenia jamy ustnej
ssanie miękkie pokarmy cholorowodrek banyzmidyny chlorheksydyna salicylany
owrodzenie herpetyczne - acyklowir
zapalen - tetracyklina
grzyb - nystatyna, flukonazol
kandydoza patogeny
Candida albicans 46-49%
Candida glabrata 18%
rodzaje kandydozy
ostra drożdżyca z wystapieniem błon rzekomych - łatwo krwawią
ostra zanikowa - zanik brodawek, uogolniony rumień, saburznie smaku
przewlekła zanikowa - dłogotrwale protezy (jasnoczerowny odcisk pod protezą), zaburzenia smaku
przewlekła hiperplastyczna - a’la leukoplakia , bezobjawowa
zapalenie kącików ust
leczenie kandydozy
zdejmowanie protez, płukanie kwaśnym płynem,
leki:
-nystatyna
-flukonazol
-trakonazol,
-worykonazol - II rzut gdy oporność C albicans
-kapsofungina - gdy oporność na azole przy drożdżycy i aspergilozie
-ketokonazol - eyzyko uszkodzenia wątroby
nieskuteczne w C glabrata i krusei, długotrwale - oporność C albicans
worykonazol
itrakonazol
fliukonazol
leki p/grzybicze a opioidy
ketokonazaol i itrakonazol (a w prezce o bólu flukonazol i worykonazol) –> inhibiotr CYP3A4 –> wzrost stężenia opioidów, wzrost działań niepożadanych
kodeina tramadol fentanyl okykodon metadon
czkwawka
patologiczny odruch cechujący się skurczem przepony podczas nagłego wdechu
przy zamkniętej głośni związany charakterystyczny dźwięk
Częstość odruchów czkawki wynosi 4
60/min i jest zwykle stała dla jednego epizodu.
Czkawka uporczywa
czkwaka uporczywa
> 48 h
czkawka niepoddajaca się leczeniu
> 1 msc
osrodek czkawki
substancja szara okołowodociągowa lub jadra podwzgórza
droga czkawki
n X, n współczulne, n przeponowe –> substancja szara okołowodocziągowa, jadra podwzgórza –> n przeponowy i dodatkowe nerwy mm m-ż–>odruch kończy się zamknięcie głosni
czkwaka częstość w neo
1-9%
przyczyny czkawki
GERD gastropareza rak przełyku guzy mózgu leki - BZD, opioidy stres strach endo i egzotoksyny w sepsie mocznica hipokalcemia hiponatremia
postępowanie niefarmakologiczne w czkawce
Postępowanie niefarmakologiczne: - oddychanie do papierowej torby (wzrost CO2), - wstrzymanie oddechu, - przełykanie kostek lodu, cukru, - przełykanie lodowatej wody lub płukanie nią gardła, - jedzenie masła orzechowego, - masaż tętnicy szyjnej, - manewr Valsalvy , - płukanie żołądka, - drażnienie tylnej ściany gardła, - akupunktura
czkawka farmakologiczne
1 rzut
- metoklopramid sc, iv
- IPP po ic
baklofen po
gabapentyna
pregabalina
haloperydol sc iv, chlorpromazyna po - 1 rzut przy NN
olanzapina - ale skutki uboczne: sedacja, zaburzenia nastroju, zawroty głowy
midazolam - wlew ciągły u pacjentów z nieuśmierzoną czkawką w schyłkowym okresie choroby
baklofen w czym stsujemy i kiedy uważamy
w czwakwce
uważać w podeszłym wieku, bo ataksja, dezorirntacja, nefrotoksycznie, sedacja
1 rzut przy NN w czkwace
haloperidol, chlorpromazyna
nieuśmierzona czkawka w schyłkowym oksersie choroby
midazolam we wlewie ciągłym
inwazyjne leczenie czkawki
blokada n przeponowego
wentylacja + ciśnieniem
u kogoo częściej wymioty
N - 26%, W 19%
Kobiety (więsza wrażliwośc na opioidy, cytostatyki, substancje chem)
z neo pp, narządu rodengo, piersi, ukł chłonnego i krwiotwórczego
obfite wymioty niepoprzedzone nudnościami
guzy OUN i niedrożność pp
najczęstsze przyzyny wymiotów w paliacji
rozdecie żołądka
przyjmowanie opioidów [bardziej emetogenne hydrofilne (ale oksykodon mniej niż morfina)
ośrodek wymiotny
w jądrze pasma
samotnego i tworze siatkowatym w
rdzeniu przedłużonym.
chemoreceptorowa strefa wzmacnijaca
w polu njadalszym - wdnie kom IV, nie jest pokryta BKM (docierają mocznik, ketony,, toksyny bakteryjne, jony wapnia
OPIOIDY!
neurotransmitery narząd przedsionkowy
H1, AChM - histaminowe, muskarynowe
neurotransmitery strefa chemiowrażliwa
D2 5HT3 - tu działają opioidy
neurotransmitery z mechanoreceptorów brzucha i KLP
5HT3, 4 D2
opiody działanie na ośrodki wymiotne
prowymiotnie na strefę chemiowrażliwą
przeciwywmiotnie na ośrdoek centralny
receptory w ośrodku wymiotnym
H1, 5HT2, AchM, opioidowe
CHT, RTH na wymioty
CHT uszkadza komórki enterochromatofilne –> uwlanienie serotoniy
rociągnięcie żoładka –>dopamia
oba dzialają na rec w strefie chemowrażliwej i osrdoku centralnym
opioidy jak wywołują wymioty
1 spowolnienie pasażu, rozdęcie żółądka, jelit
2 pobudzenie ośrdokowe - strefa chemowrażliwa (hydrofilne gorzej przenikają BKM i bardziej pobudzają strefę chemowrażliwą)
3 hamowanie ośrodka centralnego
nateżenie wymitoów
•skali słownej (LikertaLikerta) ) –brak objawu, słaby, umiarkowany, silny i bardzo silny,brak objawu, słaby, umiarkowany, silny i bardzo silny,
•skali numerycznej (NRS 0–10),10),
•klasyfikacji CommonCommonTerminologyTerminologyCriteriaCriteriafor for AdverseAdverseEventsEvents(CTCAE 5.0) (CTCAE 5.0) –w
przypadku chorych poddawanych chemioterapii
co pić przy wymitach
w warunkach domowych soki i kompty - uzupełnienie elektrolitów (unikać wody, kway , herbaty)
dożylnie PWE (unikać NaCl i glukozy)
zgłębnik żółądkowy
na max 1-2 dni –> zeby nie było odleżyn
leki na wymioty - ośrodek centralny
na ośrodek centralny - antycholinergik, antyhistaminik, hioscyna, dimenhydrynat, antagości 5ht2, poch fenotiazyny, lewomepromazyna, ant NK1 - aprepitant
leki na wymioty - strefa chemiowrażliwa
antagonisci D2 - poch fenotiazyny, haloperidol, metoklopramid
5HT3 setrony
leki na wymioty narząd przedionkowy
antyhistaminowe - dimenhydrynat, poch fenotiazyny
antycholinergiczne - hioscyna
leki p wymiotne na korę mózgową
BZD, kannabinoidy, naloksole, GKS
obowodowe leki p/wymiotne
prokinetyki - metoklopramid, cizapryd, itoryd (5HT4)
hamujące sekrecję - antycholinergiczne (hioscyna, poch fenotiazyny)
antagoniści 5HT3 X - ondasetron, palonosetron
NK1 - X aprepitant
GKS
metoklopramid działanie
antagonista D2 w strefie chemowrażliwej i obowodowo w pp
blokuje D2 w jelitach - wzrost wydz Ach w neuronach - rec M2 w jelitach - skurcz
antagonista 5HT3 i 4
prokinetyk podwyższa napięcie dolnego zwieracza przełyku , pobudza i przyspiesza perystaltykę
żołądka i górnego odcinka przewodu pokarmowego
nie wpływa na wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i żółci ani na motorykę pęcherzyka
żółciowego i dalszego
metoklopramid niepożadane
spowolnienie lub pobudzenie psychoruchowe, bóle i zawroty głowy,
zaburzenia pozapiramidowe i objawy zespołu Parkinsona (stosować do 5 dni!!!), stosować do 5 dni!!!), mlekotokmlekotok, ,
ginekomastia (prolaktyna), senność
jak długo stosowac metoklopramid
do 5 dni
p/w do metoklopramidu
niedrożność mechaniczna, przetoki, krwawienie z przewodu pokarmowego
zmniejszyć dawkę w NN i NW
prokinetyki
metoklopramid, cyzapryd, itopryd
oktreotyd działanie
preparat o długim okresie półtrwania do 6 godz. Lek może być podawany podskórnie i
dożylnie (biodostępność 100%) Działanie:
Powoduje
normalizację czynności perystaltycznej jelit,
Zwiększa wchłanianie wody i elektrolitów z jelit,
Hamuje sekrecję soków trawiennych do p. pokarmowego,
Zmniejsza rozciąganie jelit, więc hamuje N i W,
Może być mieszany z typowymi lekami stosowanymi w MP,
p/wymiotnie z niedrożnością
oktreotyd
najszerzej działający lek przeciwymiotny
lewomepromazyna
lewomepromazyna
antagonista 5hT2, alfa1, H, D2, AChM - działanie antyemetogenne, p/ból (wzorst progu bólowego), neuroleptyczne, przecipsychogenne, p/świadowe
dawka po podaniu doustnym - biodostępność 40-50%
czas działania 12-24 h
lewomepromazyna niepożadane
raczej w dużyc dawkach -hipotonia orto zaburzenia rytmu senność antycholinergiczne -suchość pozapiramidowe
delirium, wymioty, świąd jaki lek
lewomepormazyna
aprepitant
anatgonista rec NK1 dla substancji P obwoodowo i ośrodkowo
znacznie skuteczniejszy od setronów
co skuteczniejsze aprepitant czy setrony
aprepitant
dimenhydrynat
anatgonista H w jadrach przedisonkowych i ośr wymiotnym, słabo rec muskarynowych, niewiele D2
lokomocyjna, niedrożność, guz mózgu, opiody
diemnhydrynat niepożadane
osłabia działanie leków p/zakrzpeowych i GKS
senność,
zaburzenia iwdzenia
spadek CTK
keidy uwazać z dimenhydrynatem
nadczynność tarczycy
przerost stercza
jaskra
N, W + czkawka
chlorpromazyna
deksametazon
wzmacnia BKM i area postrema - spadek przenikania substancji emetogennych - wzrost skuteczności innych leków
spadek zawartości GABA w pniu mozgu
spadek uwalniania leukoenkefaliny w mózgui jelitach
spadek PG
p/obrzękowo, p/zapalnie
deksametozn
krwaeiniea (gdy z NLPZ) hiperglikemia zakażenia osłabienie siły mm, sarkopenia hipokaliemia nadciśnienie depresja, euforia zakrzepica zapalenie naczyń nasila resorpcję i upośłedzenie tworzenia kości
hioscyna
anatgonisat ośrodkowych i obwodowych Achm - spadek napiecia mm gładkich
spadek wydzielania
spadek sekrecji w DO
słabo rozpuszczalny wtluszczach - nie przechodzi BKM
hioscyna niepożadane
jaskra suchość błz ślz spadek potu zatrzyamnie moczu (prostata) sennosć, niepokój wzrost AS
sterony
tagonista 5HT3 - nie działa na n X uwolniona z kom jelita, nerek, urazy głowy, rth pnia mózgu
setrony niepoż
czkawka
bezobjawowy wzrsot transaminaz
jeśli niekuteczny 3 dni - ODSTAW
nie zaleca się łacznego podwanaia
-
leków antycholinergicznych (hioscyny, dimenhydrynat, prometazyna) i
prokinetyków (znoszą swoje działania)
-
haloperidolu i lewomepromazyny (ryzyko zaburzeń komorowych” torsade de
pointes „)
-
dwóch pochodnych fenotiazyny (np.prometazyny i lewomepromazyny) , leków o
podobnym mechanizmie działania (dimenhydrynat i prometazyna)
haloperidol + lewomepromazyna
NIE WOLNO
ryzyko torsade de pointes
hiopscyna, dimenhydrynat, prometazyna + prokinetyk (metoklopramid, cizapryd, itoptud)
znoszą sowje działanie
z wyboru poopiodowo p/wymiotneq
metoklopramid
haloperidol
niedrożnośc pełna leczenie p/wymiotne
hioscyna, haloperydol, deksametazon
jak ta 3 nie podziała to okreotyd
biegunka tłuszczowa leczenie
pankreatyna + H2 bloker
biegunka cholagenna l
cholesytramina
biegunka popromienna l
cholesytramina, aspiryna
zespół Zollingera-Ellisona biegunka leczenie
H2 bloker somatosatyna
inh prostaglandyn
stosujemy w biegunce
- aspiryna
- mesalazyna
- bizmut
terapia biegunek ogólna
\: mieszanki medyczne (kaolin, węgiel medyczny, morfina), Inhibitory prostaglandyn (aspiryna, mesalazyna , preparaty bizmutu), Opioidy (kodeina), Somatostatyna (biegunka sekrecyjna lub wtórnej w przebiegu guza endokrynnego )
popromienne zapalenie jelit ostre
ostre ok 10 Gy przez 12 tyg, zwykle ustępują samoistnie
zwykle ograniczone do błony śluzowej jelit (obrzęk, i przekrwienie błony śluzowej) z
nadmiernym wydzielaniem śluzu, kruchością i krwawliwością
-
objawy: nudności, biegunka (śluzowo krwista), bóle jamy brzusznej, bolesne parcie na
stolec, zaburzenia wchłaniania, wzdęcia, skurcz
popromienne zapalenie jelit przewlekłe
pojawiają się nieprawidłowe naczynia (teleangiektazje), następnie włóknienie
powodujące zwężenia, niedokrwienie, owrzodzenia, przetoki, czy martwicę co może
być powodem masywnego krwawienia
rozpoznanie popromiennego zapalenia jelit
badanie hist-pat
leczenie popromiennego zapalenia jelit
- leczenie biegunki, wykluczenie używek
- dieta ubogoresztkowa, ubogotłuszczowa, bezmleczna, bez surwych owoców i warzyw
- leki p/zap
- sukralfant wlewka
- mesalazyna po
- sulfosalazyna po
- budezonid - pianka doodbytnicza, tabletki
- betametazon pr
- hydrokortyzon czopki
- antybiotyki
- metronidazol - najlepiej +mesalazyna, GKS, albo suralfatem
- endoskopowe (koagulacja, ablacja formalina)
jakie neo powodują niedrożność pp
najczęściej narzad rodny - jajnik do 42%
ukł pokarmowy
płuca
pierś
objawy niedrożności pp
pusta bańka odbytnicy
paradoksalna biegunkaa
ból kolkowy lub rozlany
potwoerdzenie poziomy płynów w RTG, TK
zapobieganie niedrożności pp i leczenie
zwykle nie kwalifikują sie do operacji
farmakoterpaia:
- p/ból - opioid paraneteralnie
-przeciwsekrecyjne: okreotyd, somatostatyna
-prokinetyki - tylko z niedrożnością przepuszczajacą bez bolu kolkowego
-p/cholinergiczne - hioscyna - bo przeciwsekrecyjne
-steroidy - spadek stanu zapalnego, wzrast absorpcji płynu ze światła
zabiegowe - odbarczenie )PEG, zgłębnik
nawodnienie, odżywienie - parenteralne tylko u pacjentów któzy nalegają, nawodnienie - zmniejsza wymioty na drodze wypłukiwania substancji emetogennych
toaleta jamy ustnej jak w kserostomii
wczesna faza niedrożnosci co podać
metoklopramid
deksametazon
okreotyd
gastropareza przycyzny i leczenie
p: idiopatyczna, opioidy, operacja żołądka, przewlekłe zaparcia, cukrzyca
L: prokinetyki - metoklopramid, cizapryd
nowotwory odpowiadają za ile % wodobrzusza
10%
zwykle wskazują na terminalną postać choroby - opróc zjajnika i piersi
powikłania wodobrzusza
reflukosowe zap przełyku przepukliny ściany jelit samoistne bakteryjne zap otrzewnej E coli krwawienie z żylaków zespół wątrobowo- nerkowy zespół wątrobowo-płucny
leczenie wodobrzusza
-zachwowcze - duretyki [oszczędzajace potas - spironolakton, pętlowe - furosemid]
nakłucie i ewakuacja - cewniki, CHT dootrzewnowo i systemowo
paracenteza
punkt leżący w 1/3 odległości między kolcem biodrowym przednim górnym a
pępkiem, po stronie lewej.
również nakłucie w linii pośrodkowej ciała około 2 do 3 cm poniżej pępka
zaparcie definicjaq
nie stosuje się kryteriów rzymskich IV bo półroczny okres obserwacji
def: <3 wypróżnienia w 7 dni lub
- trudnosci w oddawaniu stolca
- twardy stolec
- stolec z wysiłkeim
- zbyt skąpy stolec
- poczuci eniepełnego wypróżnienia
zaparcia czynniki ryzyka
opieka paliatywna 42% wiek po 70 rż płec żeńska 2x niski status socjoekonomiczny i wykształcenie ciąża żywienie - oliwa i mięso duże społeczności, domy opieki
leki wywołujące zapracie
zobojetnijace HCl IPP preparaty wapnia antagoniści wapnia p/wymiotne p/histaminowe p/biegunkowe antycholinergiki diuretyki psychotropy na Parkinsona TCA chemioterapeutyki - cytotoksyczne, alkaloidy barwnika NLPZ opiodidy
OIBD
dolegliwości bólowe zapracia gastropareza wzdęcia kserostomia refluks żoł-przełykowy
jakie opioidy - wywołują zaparcia
kodeina, morfina
wpływ opioidów na układ nerwowy - pp
wzrost napięcia zwieraczy - zasatwki krętniczo katniczej odbtu przy zmniejszonej wrazliwości odbytnicy na rozciąganie
wzrost segmentacji jelit
wzorst wchłanianiaa wody
działanie opiodiów
wpływ na układ nerwowy pp - splot Auerbacha i Meissnera
aktywacja rec opiodiwoych w RK - spadek pasażu, spade wydzielania
opioid najmniejsze zaparacia
tramadol
kiedy profilaktyka przeciwzapraciowa w opioidach
zawsze - niezależnie od drogi podania
keidy ręczne badanie odbytnicy
kolejne 3 dni i więcej brak stolca
nie przerpowadza się u chorych z neutropenią i trombocytopenią -niezalecane też czopki i wlewy doodbytnicze
ZAPARCIA U OSÓB Z NEUTROPENIĄ I trombocytopenią
niezalecane ręczne badanie odbytnicy i wlewki i czopki doodbytnicze
metoklopramid w zapraciach
NIE WOLNO bo działa tylko na początkowy odc jelita, pomaga w gastroparenie (wpływa na dolny zwieracz przełyku i żóładek)
leki prokinetyczne w zaparciach
cizapryd - antagonisat 5HT4 (na pp cały w tym j grube)
itopryd - antagonista D2 - prokinetyczne i propulsywne w j grubym i cienkim
prukalopryd - natagonista 5HT4
cizapryd niepożądane
bradykardia
częstoskurcz komorowy - torsade, wydłuza QT
hipokaliemia, hipomagnezemia
opioidy lipofile
metadon, buprenorfina, fentanyl - mniejsze zapracia
kiedy nie stosować preparatu oksykodon - nalokson
- z istotnymi zaburzeniami czynności wątroby, krążenia wrotnego, z istotnymi zaburzeniami czynności wątroby, krążenia wrotnego,
- niedrożnością przewodu pokarmowego, niedrożnością przewodu pokarmowego,
- ostrymi schorzeniami jamy brzusznej, ostrymi schorzeniami jamy brzusznej,
- biegunką ibiegunką i
- objawami alergii na składniki preparatuobjawami alergii na składniki preparatu
metylonaltrekson
anatgonista opioidowych działąjacy obwodoow
wypróżnienie występuje u 50–60% chorych po upływie 5 min do 2 dób od 60% chorych po upływie 5 min do 2 dób od
podania; nie wywołuje osłabienia analgezji, ani objawów odstawienia
opioidów;
-Przeciwwskazany w niedrożności jelit, ostrych schorzeniach jamy brzusznej, Przeciwwskazany w niedrożności jelit, ostrych schorzeniach jamy brzusznej,
biegunce; stosować ostrożnie, po zmiękczeniu stolca. Wskazuje się na
konieczność zachowania ostrożności w zastosowaniu metylonaltreksonumetylonaltreksonu,
opisano bowiem przypadki perforacji przewodu pokarmowego będące
przyczyną zgonu chorego.
obowodwi antagonisci opioidowi
naloksegol - pegylowany nalokson
naldemedyna
metylonaltrekson
leczenie objawowe zaparcia
-
Środki zwiększające objętość stolca - babka płesznik, COlon C
-
Leki zmiękczające stolec (detergenty) - dokuzan, parafina
-
Środki kontaktowe (drażniące, wpływ na przezśluzówkowy transport elektrolitów) - antranoidy, polifenole, liść i i korzeń strączyńca, bisakodyl, glicerol
-
Leki o działaniu osmotycznym - makrogol, laktuloza, fosforany siarczyny, sorbitol, mannitol
środki drażnicące w zaparciach
- antrachinolony : liść i owoc strączyńca (senes), aloes, kora kruszyny, szakłak amerykański, rzewień, lukrecja - bisakodyl Bisacodyl czopki) - glicerol (czopki glicerynowe)
srodki zwiększajace objętość stolca p/w
opioidowe zaparcia - zaczopownia ei niedrożnosć
chorzy wyniszczeni
preparaty na zaparcia niewskazane w opiece paliatywnej
olej ryzynowy - zbyt gwałtowny
parafina - niesmaczna + stan zapalny ok odbytu
sole magnezu
środki zwiększające obj stolca
