HC 3.3 seks tijdens levensloop Flashcards
wat is de seksuele levensloop?
eerste levensfase: 0-25 jaar
2e: 25-55
3e: > 55 jaar
4e: >75 jaar
noem kenmerken van de 1e levensfase
0-25 jaar
lichamelijke ontwikkeling
lichaam ontdekken (kijken, voelen, masturbatie)
eerste seksuele ervaring vanaf 12 jaar
wat wordt er ontwikkeld in de 1e levensfase?
lichamelijke rijping
genderidentiteit
genderrolgedrag
seksuele orientatie
seksueel gedrag binnen waardensysteem
integratie seksualiteit in persoonlijkheid en levensstijl
wat zijn voorwaarden voor een gezonde seksuele ontwikkeling?
intacte seksuele anatomie/ endocrinologie
intact brein
overeenkomend fenotypisch geslacht en genderidentiteit
affectrijk pedagogisch klimaat
positief voorbeeldgedrag tav relationeel gedrag
positieve boodschappen tav seksualiteit in informeel en formeel curriculum
mogelijkheid tot leeftijdsspecifiek consensueel ‘sexual rehearsel play’
wanneer is gemiddeld de eerste coïtus?
18,6 jaar
jonger starten (<14 jaar)–> meer risico (grensoverschrijding, zwangerschap, SOA)
kenmerken 2e levensfase
25-55 jaar
aangaan langdurende relatie, frequentie seks daalt vaak
werk en carrière
zwangerschap en kinderen
kinderloosheid (gewenst, ongewenst, lege nest)
verandering in de partnerrelatie
2e kans: meeste scheidingen tussen 40-55 jaar
hoe zit de seksuele relatie met een partner in de 2e levensfase
1/20 geen ervaring met partnerseks
75% laatste 6m partnerseks
90% heeft een vaste relatie
seksueel repertoire is gevarieerd en gelijkwaardig
- bv geven en ontvangen manuele of orale stimulatie
5/6 max. 3x per maand partnerseks
motieven voor seks: fysiek, doelgericht, emotioneel, onzekerheid
seks tijdens zwangerschap verandert. noem kenmerken met betrekking 1e trimester (0-12 weken)
- zin
- coitus frequentie
- fysiologische opwinding
- pijn
- angst
zin daalt (fysiek ongemak)
coitusfrequentie daalt
fysiologische opwinding: continu doorbloedingen bekken
pijn:borsten bij opw
angst: miskraam, beschadiging vrucht
seks tijdens zwangerschap verandert. noem kenmerken met betrekking 2e trimester (13-26 weken)
- zin
- coitus frequentie
- fysiologische opwinding
- pijn
- orgasme
- resolutie
zin: normaliseert
coitusfrequentie: normaliseert
fysiologische opwinding: continu doorbloedingen bekken
pijn; bij opwinding zonder orgasme
orgasme: makkelijk
resolutie: niet meer volledig, langzamer
seks tijdens zwangerschap verandert. noem kenmerken met betrekking 3e trimester (27-40 weken)
- zin
- coitus frequentie
- pijn
- angst
- orgasme
- algemeen
zin: daalt
coitusfrequentie: daalt
pijn: bij orgasme (‘wee’)
angst: veroorzaken bevalling
orgasme: pijn
algemeen: minder sexy , minder aantrekking man, fysiek ongemak
wat zijn kenmerken van seks na de partus?
- hoeveel weken na partus is kans infecties
tot 3 weken na partus kans op infecties verhoogd
vermoeidheid: hormonale veranderingen, emoties, nachtrust, aandacht baby
lactatie (melkproductie): prolacgineverhoging (ovaria liggen stil)
- weinig oestrogeen: ‘atrofie’
- weinig androgeen: minder zin, minder opwindbaar
- extra vermoeidheid
er is oxytocine vrijgave: bij melk uitstoot kan oxytocine contracties van de uterus veroorzaken (prettig, orgasme, dit is verwarrend)
- stoppen lactatie: binnen 4 weken alles weer als normaal
eerste maanden na partus trager fysiologische seksuele reacties vrouw (vasocongestie =bloedtoevoer geslacht, spiercontracties)
ingang vagina minder strak, minder intense beleving beiden
beschadiging vagina: grotere kans dyspareunie (pijn tijdens seks)
grotere kans op seksuele problemen (zin en seksuele activiteit daalt)
grotere kans op aanpassing: communicatie, gevarieerde repetoire, privé tijd
kenmerken 3e levensfase
55-75 jaar
hormonale veranderingen
overgang, penoauze
verlies van partner
2e kans? nieuwe relatie, anticonceptie, SOA
welke rol spelen andragenen bij seksualiteit?
bij mannen en vrouwen hebben androgenen een faciliterende rol
- bij seksuele prikkel is er eerder een seksuele betekenis
- testosteron maakt brein en genitale klaar voor seks
laag androgeen: moeilijker, niet mogelijk
wat gebeurd er bij lage androgeen?
energie/ vitaliteitsverlies
geen enkel seksueel resultaat ondanks veel stimulatie
stemmingsstoornissen
spierkrachtverlies
minder seksuele haargroei
welke rol hebben oestrogenen bij seks?
kwaliteit van vaginale huid (bij menopauze dus atrofie)
geen invloed lubricatie (duurt wel langer)
- bij voldoende stimulatie+ seksuele opwinding–> voldoende lubricatie en dus geen dyspareunie
oestrogeen maakt lijf klaar voor testosteron
- trofische staat urogenitaal systeem
- effect op stemming
- geen direct effect seksuele responscyclus
zeg wat over de menopauze en dyspareunie
20-30% postmenopauzaal heeft vaginale doorheid
geen verschil in vaginale vasocongestie
- met/ zonder FSAD (moeite bij ervaren van genot) bij adequate seksuele stimulatie
deels hormonaal bepaald (atrofie) en deels opwindingsprobleem (lubricatie)
de oestrogenen compenseren niet langer de gebrekkige opwinding
- gezondheid en huwelijksgeluk zijn betere voorspellers voor opwindingsstoornis
dus: bespreek en behandel het opwindingsprobleem
zeg wat over menopauze en seksualiteit
opwinding ontwikkelt zich trager
resolutie voltrekt zich ook trager
de minste verandering bij regelmatig doorlopen van seksuele respons
‘ use it or lose it’
advies: meer tijd, meer directe genitale stimulatie, zorgen voor opwinding+ lubricatie
wat is FSAD?
female sexual arrousal disorder
FSAD groep postmenopauzaal meer genitale responsiviteit
zeg wat over zin hebben tijdens de menopauze
door verlaging van androgenen minder zin in seks
door verlaging oestrogenen, ook verlaging SHBG (reguleert transport E en T)–> verhoging bio available androgenen–> meer zin in seks
door veranderingen in E–> overgangsklachten –> minder zin in seks
zeg wat over mannen en hun penopauze
vanaf 50 jaar relatief snelle daling van T
onzekerheid over mannelijkheid
meer tijd en stimulatie nodig tot opwinding, erectie, ejaculatie
kunnen de oorzaak zijn van seksuele disfunctie
refractaire periode wordt langer (tot 24 uur)
kenmerken 4e levensfase
75 jaar en ouder
gezonder oud(er) worden
dus: meer mogelijkheden
vrijfrequentie neemt af bij het ouder worden
vrijfrequentie bepaald door relatieduur
dus nieuwe relatie–> toename vrijfrequentue
wat zijn predictoren seksuele satisfactie bij 4e levensfase?
geestelijke en fysieke gezondheid
seksueel actief blijven
positieve attitude tov seksualiteit
hebben ban een partner
zeg wat overlijden partner in 4e levensfase
man overlijdt 5-6 jaar eerder
vrouw trouwt met man 2-3 jaar ouder
gemiddeld overleeft de vrouw haar man 8 jaar
eenzaamheid
rouw
depressie
loyaliteitsconflicten
voordelen van ouder worden
remmingen verminderen –> toename seksueel plezier
geen prestatie
geen angst zwangerschap
vrijer omgaan met lichaam
meer intimiteit
verschillen tussen jong en oud?
fysiek ouder worden–> fysieke potentie en frequentie neemt af
seks op jongere leeftijd; vooral fysieke potentie
emotionele rijping–> echte seksuele intimiteit en intensiteit
ouder meer seksuele problemen maar ervaren minder last
