5.2 inleiding klinische embryologie

Question 1

wanneer noem je het een embryo en wanneer een foetus?

Answer 1

tot en met week 8: embryo
na week 8: foetus
(vanaf 20-24 weken is de foetus levensvatbaar)

Question 2

wat gebeurt er in week 1?

Answer 2

vorming van de blastocyt (klievingsdelingen)

blastocyt bestaat uit embryoblast, waaruit het embryo zal ontstaan, en de trofoblast die nodig is voor innesteling (specifiek de synctiotrofoblast)

Question 3

wat gebeurd er in week 2?

Answer 3

innesteling

aanleg 2-lagige kiemschijf (epiblast/ ectoderm en hypoblast/ endoderm)

aanleg extra-embryonale vliezen
- dooierzak= extraembryonale darm
- amnionholte= extraembryonale huid
- chorionholte (uit extra embryonaal mesoderm)= extraembryonaal coeloom= placenta en navelstreng

Question 4

wat gebeurt er met de extra embryonale vliezen en holtes uiteindelijk?

Answer 4

dooierzak verdwijnt

amnionholte vormt de ruimte rond de foetus gevuld met vruchtwater

chorionholte verdwijnt

Question 5

wat zijn extra embryonale structuren bij tweelingen, de blastocyt

Answer 5

bij een dyzygote tweeling:
- 2 chorions en 2 amnions

bij een mono zygote tweeling:
- 1 chorion en 1 amnions
- 1 chorion en 1 amnion (kan leiden tot siamese tweeling)

Question 6

wat gebeurd er in week 3/ 4?

Answer 6

val ellipsvormige schijf naar bouwplan
- primitiefstreek
- gastrulatie: van 2- naar 3 lagige kiemschijf (aanleg mesoderm)
- neurulatie: vorming neurale buis
- kromming: van schijf tot cilindervormig embryo

Question 7

wat gebeurd er in week 5-8?

Answer 7

organogenese
- ontwikkelingsstadia en groeicurve

Question 8

leg het proces gastrulatie uit (w3)

Answer 8

begin week 3 is embryo een 2 lagige schijf met caudaal de primitiefstreek

in primitiefstreek vindt gastrulatie plaats. cellen groeien naar binnen (naar holte tussen epiblast en hypoblast).
mesoderm wordt gevormd

gebeurd CAUDAAL

Question 9

welke soorten mesoderm worden gevormd tijdens de gastrulatie?

Answer 9

is afhankelijk van de plaats van de primitiefstreek en de cellen naar binnen groeien
- paraxiaal (worden somieten)
- intermediair
- lateraal

Question 10

op welke 2 plaatsen blijft het embryo 2 lagig?

Answer 10

buccofaryngeale membraan (overgang mond en keel)

cloacale membraan (overgang anus en darm en van urethra naar binnen)

Question 10

hoe gaat de neurulatie?

Answer 10

de 3 lagige kiemschijf wordt langer en neurulatie begint

bij neurulatie vervormd een deel van de epiblast/ ectoderm (nu neurale plaat genoemd) tot een buisvormige structuur: neurale buis

epitheliale verbrand blijft behouden

CRANIAAL

Question 10

hoe gaat de kromming van schijf tot cilinder in week 3/4?

Answer 10

gelijtijdig met de vorming van de neurale buis, verandert het embryo van een 3 lagige schrijf in een cilinder (krommingsproces)

tijdens de kromming ontstaat de primitieve darm, komt het ‘hart’ op de goede plek en ontstaat de navelstreng.
ook wordt de borst buik wand gevormd.
tegelijkertijd specialiseert het mesoderm

embryo groeit als paddenstoel boven zichzelf uit

Question 11

aan het einde van w4 is het bouwplan af

wat wordt het endoderm?

Answer 11

darm longen lever

Question 12

wat wordt het mesoderm?

Answer 12

skelet, spieren, nieren, hart

Question 13

wat wordt het ectoderm?

Answer 13

epidermis, zenuwstelsel

Question 14

wat wordt praxiaal mesoderm?

Answer 14

somieten

Question 15

wat wordt parietaal mesoderm?

Answer 15

weefsel rondom buikholte

Question 16

wat wordt viscerale mesoderm?

Answer 16

bindweefsel rondom darmen

Question 17

wat wordt neuroectoderm?

Answer 17

het ruggenmerg

Question 18

wat is situs inversus?

Answer 18

een afwijking die ontstaat in week 3/4

gespiegels ontwikkeld zijn van organen uit het maag-darm kanaal en het vasculaire stelsel

links-rechts as wordt in w3 tijdens gastrulatie aangelegd (voordat de embyonale inwendige organen zichtbaar zijn)

als trilhalen aan de ventrale zijde in de knoop van de hersenen (primitiefknop) niet goed functioneren–> situs inversus

Question 19

wanneer ontstaan neurale buis effecten?

Answer 19

week 3/4 als gevolg van het niet goed sluiten van de neurale buis in week 4
- open rug
- anencephalie

Question 20

waarvan zijn borst en buikwand defecten het gevolg?

Answer 20

verstoorde uitgroei van embryonale lichaamswanden in week 4

Question 21

wanneer ontstaan de meeste grove aangeboren afwijkingen?

Answer 21

in week 3-8 na conceptie tijdens de aanleg van het bouwplan en de organogenese

Question 22

wat zijn oorzaken van aangeboren afwijkingen?

Answer 22

chromosomale afwijkingen (vaak lethaal of zeer ernstig)

monogeen (mutaties in specifieke genen)

omgevingsfactoren (thalidomide, vitamine Am alcohol, anti-epileptica, androgenen, bepaalde virussen, antibiotica, diabetes van de moeder)

mechanische factoren (afknelling, oligohydramnios, te kleine baarmoeder)

multifactorieel of onbekend