6.2 aanleg lichaamsassen

Question 1

wat is de AVE? hoe ontstaat het

Answer 1

aan het einde van week 2 (2 lagige schijf) ontstaat in het midden van de hypoblast een gespecialiseerd groepje cellen

deze cellen bewegen naar een kant van de hypoblast en vormen de AVE (craniaal)
AVE cellen maken remmende en stimulerende signaalmoleculen

zo ver mogelijk van de AVE vormt een groepje cellen in de epiblast de primitiefstreek (caudaal)

Question 2

wat vormt uit de primitiefstreek?

Answer 2

er vindt hier gastrulatie plaats. mesoderm wordt gevormd

Question 3

wat is de primitiefknoop?

Answer 3

het craniale deel van de primitiefstreek

in de primitiefknoop zit alles wat het bouwplan nodig heeft

Question 4

uit wat ontstaat het notochord en wat doet het?

Answer 4

ontstaat uit de primitiefknoop en geeft een signaal af waar de middenas van het embryo ligt. hier wordt oerskelet gemaakt

Question 5

wat is de organizer/ wat doen de primitiefknoop en het notochord?

Answer 5

de primitiefknoop (knoop van hensen) en de notochord hebben een belangrijke organiserende functie in het vroege embryo: de organizer

ze zorgen ervoor dat de weefsels eromheen verder ontwikkelen naar bepaalde structuren

Question 6

waarvoor is de AVE (anterior visceral endoderm) belangrijk?

Answer 6

vooral voor de ontwikkeling van de hersenen, hoofdregio en hart

in de AVE spelen ook remmende signalen een belangrijke rol
- Dkk1 remt Wnt
remmen van Wnt is belangrijk voor de vorming van de hersenen

Question 7

wat zijn belangrijke transcriptiefactoren in de AVE?

Answer 7

Hesx-1
Lim-1
Otx-2

dit zijn DNA bindende eiwitten die de genexpressie regelen

Question 8

welke verschillende wervels zijn er/ is de opbouw van de wervelkolom/ lichaamssegmenten?

Answer 8

de wervelkolom bestaat uit verschillende type wervels
- 7 cervicaal
- 12 thoracaal
- 5 lumbaal
-5 sacraal

Question 9

wat doen Hox-genen?

Answer 9

spelen een belangrijke rol in het bepalen van de craniocaudale identiteit van de wervels

Question 10

wat is posterieure homeotische transformatie?

Answer 10

de wervel neemt de vorm aan van de wervel eronder

in het geval van een cervicale wervel die op een thoracale wervel lijkt (dus met een rib eraan)

Question 11

wat is een anterieure homeotische transformatie?

Answer 11

de wervel neemt de vorm aan van de wervel erboven

in het geval van een lumbale wervel die op een thoracale wervel lijkt (dus met een rib eraan)

Question 12

uit wat ontstaan wervels?

Answer 12

wervels ontstaan uit somieten

Question 13

waarin splitsen somieten op?

Answer 13

sclerotoom (wervelkolom)
dermatoom (huid)
myotoom (spieren)
(en syndetoom en meningotome)

Question 14

hoe wordt mesoderm genoemd waaruit de somieten ontstaan?

Answer 14

praxiaal mesoderm

Question 15

hoe verloopt het ontstaan van somieten?

Answer 15

somieten ontstaan in het voorste deel van de primitief en transformeren van presomitisch mesoderm naar (epitheliale) somieten tot een post-somitisch stadium

somieten ontstaan van hoofd naar staart zijde (craniaal naar caudaal)

iedere 6-7 uur ontstaat een nieuw somieten paar

Question 16

waaruit ontstaat een wervel?

Answer 16

uit sclerotomen van 2 somietparen waarbij de zenuwen naar de dermomyotomen tussen de wervels komen te liggen

Question 17

wat zijn hox genen? wat doet het

Answer 17

het zijn transcriptiefactiren die bij alle dieren een belangrijke rol spelen in het bepalen van de cranio-caudale positionele identiteit van cellen

HOXA, B, C en D clusteers

39 hoc genen bij zoogdieren

de cranio-caudale expressie van hox-genen is colineair met de positie van het betreffende gen op het chromosoom: genen die aan de meeste 3’ kant liggen komen het meest craniaal tot expressie

Hox genen met zelfde getal zijn homoloog (HoxA1, HoxB1 en HoxD1) en kunnen elkaars functie overnemen

Question 18

wat bepalen hox genen?

Answer 18

hox genen bepalen de identiteit van de wervels

voor elke groep wervels is een specifieke hox-code

laag hox gen is craniaal
hoge nummers caudaal

lage hox genen komen eerder tot expressie dan hoge hox genen

Question 19

waarmee hangt de activatie van hox genen samen?

Answer 19

de activatie van hox genen hangt samen met de veranderingen in de ‘verpakking’ van het DNA door de nucleosomen: van een compacte (ontoegankelijke) organisatie naar een lossere (toegankelijke en afleesbare) organisatie

de hox-gen clusters worden gedurende de vroege embryogenese van 3’ naar 5’ zijde uitgepakt

Question 20

wanneer krijgen somieten hun hox code?

Answer 20

bij de geboorte
hox genen vertalen tijdstip van geboorte in segmentele identiteit

Question 21

hox code in somieten is afhankelijk van tijdstip van ontstaan. benoem

Answer 21

vroege somieten= craniaal= lage hox code

late somieten= caudaal= hoge code

Question 22

uitschakelen van individuele hox genen leidt niet tot grote veranderingen in het skelet. leg uit

wanneer leidt het wel tot veranderingen

Answer 22

hox genen met hetzelfde nummer lijken op elkaar en kunnen elkaars functie overnemen

mutaties in meerdere hox genen met hetzelfde getal leidt wel tot verandering

Question 23

wat is gevolg van het te vroeg aanzetten van Hox10A genen?

Answer 23

remt de vorming van de ribben

posterieure homeotische transformatie (thoracale somieten denken dat ze lumbaal zijn)

Question 24

wat is het gevolg van geen hox10?

Answer 24

anterieure homeotische transformatie
lumbale somieten denken dat ze thoracaal zijn