6.2 aanleg lichaamsassen Flashcards
wat is de AVE? hoe ontstaat het
aan het einde van week 2 (2 lagige schijf) ontstaat in het midden van de hypoblast een gespecialiseerd groepje cellen
deze cellen bewegen naar een kant van de hypoblast en vormen de AVE (craniaal)
AVE cellen maken remmende en stimulerende signaalmoleculen
zo ver mogelijk van de AVE vormt een groepje cellen in de epiblast de primitiefstreek (caudaal)
wat vormt uit de primitiefstreek?
er vindt hier gastrulatie plaats. mesoderm wordt gevormd
wat is de primitiefknoop?
het craniale deel van de primitiefstreek
in de primitiefknoop zit alles wat het bouwplan nodig heeft
uit wat ontstaat het notochord en wat doet het?
ontstaat uit de primitiefknoop en geeft een signaal af waar de middenas van het embryo ligt. hier wordt oerskelet gemaakt
wat is de organizer/ wat doen de primitiefknoop en het notochord?
de primitiefknoop (knoop van hensen) en de notochord hebben een belangrijke organiserende functie in het vroege embryo: de organizer
ze zorgen ervoor dat de weefsels eromheen verder ontwikkelen naar bepaalde structuren
waarvoor is de AVE (anterior visceral endoderm) belangrijk?
vooral voor de ontwikkeling van de hersenen, hoofdregio en hart
in de AVE spelen ook remmende signalen een belangrijke rol
- Dkk1 remt Wnt
remmen van Wnt is belangrijk voor de vorming van de hersenen
wat zijn belangrijke transcriptiefactoren in de AVE?
Hesx-1
Lim-1
Otx-2
dit zijn DNA bindende eiwitten die de genexpressie regelen
welke verschillende wervels zijn er/ is de opbouw van de wervelkolom/ lichaamssegmenten?
de wervelkolom bestaat uit verschillende type wervels
- 7 cervicaal
- 12 thoracaal
- 5 lumbaal
-5 sacraal
wat doen Hox-genen?
spelen een belangrijke rol in het bepalen van de craniocaudale identiteit van de wervels
wat is posterieure homeotische transformatie?
de wervel neemt de vorm aan van de wervel eronder
in het geval van een cervicale wervel die op een thoracale wervel lijkt (dus met een rib eraan)
wat is een anterieure homeotische transformatie?
de wervel neemt de vorm aan van de wervel erboven
in het geval van een lumbale wervel die op een thoracale wervel lijkt (dus met een rib eraan)
uit wat ontstaan wervels?
wervels ontstaan uit somieten
waarin splitsen somieten op?
sclerotoom (wervelkolom)
dermatoom (huid)
myotoom (spieren)
(en syndetoom en meningotome)
hoe wordt mesoderm genoemd waaruit de somieten ontstaan?
praxiaal mesoderm
hoe verloopt het ontstaan van somieten?
somieten ontstaan in het voorste deel van de primitief en transformeren van presomitisch mesoderm naar (epitheliale) somieten tot een post-somitisch stadium
somieten ontstaan van hoofd naar staart zijde (craniaal naar caudaal)
iedere 6-7 uur ontstaat een nieuw somieten paar
waaruit ontstaat een wervel?
uit sclerotomen van 2 somietparen waarbij de zenuwen naar de dermomyotomen tussen de wervels komen te liggen
wat zijn hox genen? wat doet het
het zijn transcriptiefactiren die bij alle dieren een belangrijke rol spelen in het bepalen van de cranio-caudale positionele identiteit van cellen
HOXA, B, C en D clusteers
39 hoc genen bij zoogdieren
de cranio-caudale expressie van hox-genen is colineair met de positie van het betreffende gen op het chromosoom: genen die aan de meeste 3’ kant liggen komen het meest craniaal tot expressie
Hox genen met zelfde getal zijn homoloog (HoxA1, HoxB1 en HoxD1) en kunnen elkaars functie overnemen
wat bepalen hox genen?
hox genen bepalen de identiteit van de wervels
voor elke groep wervels is een specifieke hox-code
laag hox gen is craniaal
hoge nummers caudaal
lage hox genen komen eerder tot expressie dan hoge hox genen
waarmee hangt de activatie van hox genen samen?
de activatie van hox genen hangt samen met de veranderingen in de ‘verpakking’ van het DNA door de nucleosomen: van een compacte (ontoegankelijke) organisatie naar een lossere (toegankelijke en afleesbare) organisatie
de hox-gen clusters worden gedurende de vroege embryogenese van 3’ naar 5’ zijde uitgepakt
wanneer krijgen somieten hun hox code?
bij de geboorte
hox genen vertalen tijdstip van geboorte in segmentele identiteit
hox code in somieten is afhankelijk van tijdstip van ontstaan. benoem
vroege somieten= craniaal= lage hox code
late somieten= caudaal= hoge code
uitschakelen van individuele hox genen leidt niet tot grote veranderingen in het skelet. leg uit
wanneer leidt het wel tot veranderingen
hox genen met hetzelfde nummer lijken op elkaar en kunnen elkaars functie overnemen
mutaties in meerdere hox genen met hetzelfde getal leidt wel tot verandering
wat is gevolg van het te vroeg aanzetten van Hox10A genen?
remt de vorming van de ribben
posterieure homeotische transformatie (thoracale somieten denken dat ze lumbaal zijn)
wat is het gevolg van geen hox10?
anterieure homeotische transformatie
lumbale somieten denken dat ze thoracaal zijn
