4.6 Primaire en secundaire hypertensie Flashcards
Wat is een risico van een te hoge bloeddruk?
Vergroot risico op hart- en vaatziekten (ook op beroertes)
Wanneer wordt er gesproken van hypertensie?
Wanneer het behandelen gunstiger is dan niet behandelen
Optimaal is Systolisch <120 mmHg en Diastole <80 mmHg
Normaal is Systolisch 120-129 mmHg en Diastole 80-84 mmHg
Wat is het verschil tussen primaire en secundaire hypertensie?
Primaire hypertensie:
- Er is geen duidelijke oorzaak voor de te hoge bloeddruk (komt het meeste voor)
Secundaire hypertensie:
- Er is wel een duidelijke oorzaak wat weggenomen kan worden
Hoe vaak komen primaire en secundaire hypertensie voor?
Primair (essentiële): 90-95% van alle hypertensie
Secundair: 5-10% van alle hypertensie
Wat is de oorzaak van primaire en secundaire hypertensie?
Primaire hypertensie:
- Multifactorieel (waarschijnlijk aanleg en leefstijlfactoren)
- Vaak een positieve familieanamnese wat kan duiden op genetische aandoening (30% van de gevallen de verklarende oorzaak)
Secundaire hypertensie:
- Duidelijk onderliggende en eventueel behandelbare oorzaak
Wanneer wordt er gedacht aan een secundaire hypertensie?
- Jonge patiënten!
- Plots ontstaan of verergeren
- Negatieve familie-anamnese!
- Hypertensieve crisis!
- Therapieresistentie!
- Kenmerkende symptomatologie (hoofdpijn, oedeem, POB, benauwdheid, verminderde inspanningstolerantie, overgewicht, hoge zoutinname)
- Afwijkingen in het lichamelijk onderzoek of routinelab (creatinine -> Nierfunctie, hormonen, kalium, urine)
Wat zijn 8 hypertensinogene factoren?
- Laag geboortegewicht
- Leeftijd
- Obesitas
- Insulineresistentie
- Zoutinname
- Overmatig alcoholgebruik
- Stress
- Lage Kaliuminname
Wat zijn 7 oorzaken van secundaire hypertensie?
- Slaap apneu syndroom (OSAS)
- Endocrien (Ontregelde hormonen)
- Dieet/genotsmiddelen (Drop of drugs)
- (Reno)vasculair (Stenose bijvoorbeeld)
- Parenchymateuze nierziekten
- Geneesmiddelen (ADHD middelen, corticosteroïden, Cyclosporine, Angiogenese-remmers, NSAIDs, orale anticonceptiva)
- Monogenetisch (1 mutatie)
Wat is OSAS?
Iemand stopt tijdens het slapen met ademen (15 keer bijvoorbeeld) waardoor diegene hypercapnisch wordt + klachten van slaperigheid overdag
Kenmerken:
- 4% van de volwassen vrouwen, 9% volwassen mannen
- Predisponeert tot hypertensie, Hart en Vaatziekten, Diabetes Mellitus, Pulmonale hypertensie
- Obstructie van bovenste luchtweg (functioneel anatomisch)
Pas nu krijgt hij een prikkel om weer te gaan ademen. Het is de meest voorkomende oorzaak van secundaire hypertensie (maar kan eerst voor primaire hypertensie zorgen)
Hoe zorgt OSAS voor hypertensie?
OSAS zorgt iedere keer voor wakker worden waardoor er een stress prikkel is en uiteindelijk hypertensie oplevert
Bij deze mensen is in de nacht hun bloeddruk niet gedaald of lager dan normaal, terwijl het normaal wel lager is in de nacht
Hoe is OSAS te behandelen (5)?
Leefregels:
- Gewichtsreductie
- Alcoholgebruik verminderen
- Zij- in plaats van rugligging
Interventie
- CPAP middels neusmasker
- Operatief: KNO-arts (knippen van de uvula)
Bij het behandelen van OSAS zal de bloeddruk niet altijd verbeteren
Wat zijn endocriene oorzaken van secundaire hypertensie?
- Primair hyperaldosteronisme (meest voorkomend)
- Feochromocytoom (productie van noradrenaline)
- Hypercortisolisme (Cushing)
- Acromegalie
- Hyperthyreoïdie
- Hypothyreoïdie
Waar gaan de endocriene oorzaken vooral over?
Om aldosteron wat ervoor zorgt dat er meer zout wordt gereabsorbeerd ten koste van Kalium via het ENaC kanaal
Hoe zorgt aldosteron voor meer Natriumretentie?
Het werkt via de MR receptor. Werkt op HRE welke ervoor zorgen dat er meer ENaC kanalen worden gevormd (Kalium eruit, Natrium erin)
Wat is primaire hyperaldosteronisme?
Het zorgt voor hypertensie, (neiging tot) hypokaliemie (Spierzwakte & polyurie) en Metabole acidose (door H+ excretie)
Er wordt spontaan aldosteron door de bijnier gemaakt. Aldosteron blijft nu onafhankelijk van Renine geproduceerd worden. Renine gaat omlaag door genoeg zout en water en verhoogde ECV.
Patiënt kan komen met krampen en soms een positieve familieanamnese. Aanvullend onderzoek kan Lab (Kalium) of CT-scan van de bijnier (Voor een adenoom of bilaterale hyperplasie) zijn.
Een adenoom moet worden weggehaald en bilaterale hyperplasie moet er spironolacton gegeven worden
Een andere oorzaak van secundaire hypertensie zijn genotsmiddelen/dieet. Wat kan zorgen voor hypertensie?
- Drop
- Zouthout
- Cocaïne
Hoe kan drop zorgen voor hypertensie?
Glycerinezuur wat in drop zit zorgt ervoor dat cortisol niet wordt geïnactiveerd. Het cortisol zal nu binden aan de MR-receptor en zorgt voor een verhoogde bloeddruk op dezelfde manier als aldosteron voor een hogere bloeddruk zorgt
De aldosteron waarde is nu laag en het RAAS systeem staat uit. Vrouwen zijn hier gevoeliger voor
In welke drop zit het meeste glycerinezuur?
Zoete drop
Parenchymateuze nierziekten (nierinsufficiëntie) zorgt ook voor hypertensie. Hoe zorgt het voor hypertensie?
Onvermogen van de nier om bij normale bloeddruk voldoende Natrium en water uit te scheiden (gestoorde druknatriurese)
Bij nierinsufficiëntie zal er meer zout worden vastgehouden
Er kan een positieve familieanamnese zijn (bijv. cystenieren) en eventueel een vergrote nier bij de LO. Aanwijzingen voor creatinine en proteïnurie bij de labwaardes.
Echo & lab ter aanvullend onderzoek
Een andere oorzaak van secundaire hypertensie is renovasculair. Wat is renovasculaire hypertensie?
Hypertensie ten gevolge van een verminderde perfusie van de nier of beide nieren
Veroorzaakt door een vernauwing van de nierslagader of meerdere nierslagaders. De nier vindt dat de flow te laag is en wilt de bloeddruk omhoog doen door afgifte van Renine -> Meer angiotensine II en meer aldosteron (secundaire hyperaldosteronisme)
Hypertensie in eerste instantie veroorzaakt door een verhoogde renineproductie door de nier achter de vernauwde nierslagader
Doordat de lage bloeddruk alleen lokaal is, zorgt het in het lichaam voor hypertensie
Wat zijn de oorzaken van een nierarteriestenose?
- Atherosclerose (ouderen)
- Fibromusculaire dysplasie (jongeren, vooral vrouwen)
- Arteritis: Vasculitis (Bijvoorbeeld Takayasu, Polyarteritis nodosa), compressie van nierarterie door extrinsieke laesie
Wat is Coarctatio aortae?
Ziekte wat voorkomt op de kinderleeftijd
Vernauwing hoog in de aorta zorgt voor verlaagde flow in de nier -> Meer Renine afgifte
Hoge bloeddruk boven, lage bloeddruk beneden
Bloeddruk in de armen en benen meten (EAI)
Links-rechts armen verschil in de bloeddruk kan ook een teken zijn
Het is goed behandelbaar
Wat is er aan de hand met het HMV en vaatweerstand bij langer en net ontstane hypertensie?
Langere hypertensie: HMV normaal en vaatweerstand toegenomen
Net ontstane hypertensie: HMV en perifere vaatweerstand verhoogd
Wat doet de sympathicus?
- Toename HMV
- Toename perifere vaatweerstand
- Toename veneuze return
In welke verschillende levensfases kan er primaire hypertensie optreden?
0-30 jaar:
- Genetisch & omgeving
20-40 jaar:
- Pre-hypertensie
30-50 jaar:
- Vroege hypertensie
Vastgestelde hypertensie:
- Gecompliceerd:
- Acuut
- Hartfalen
- Hartinfarct
- Grote vaten (Aneurysma, dissectie)
- Herseninfarct of bloeding
- Nierfalen
- Ongecompliceerd
Wat kunnen vasculaire oorzaken van hypertensie zijn en hoe kan dit worden vastgesteld?
Coarticio aortae:
- Jonge patiënt
- Bloeddrukverschil links/rechts of armen/benen
- Echo doppler ter beeldvorming
Renovasculair:
- Plots ontstaan bij jonge vrouwen
- Atherosclerotisch (juist vasculair belaste patiënten)
- Eventueel souffles te horen
- Verslechtering nierfunctie op start ACE-remmer te zien op Lab
- Duplex, Doppler, CT-A, Angiografie ter beeldvorming
Hoe zorgt te weinig zout of te weinig vocht voor stimulatie van het RAAS-systeem?
- Eerst renine aanmaak (Om de BD te meten) door de bijnieren
- Vervolgens omzetting van angiotensinogeen
- ATI door ACE omgezet in ACEII (Vasoconstrictie en productie van aldosteron)
Wat is de pathofysiologie van Renale hypertensie?
- Na-excretie omlaag
- ECV & plasma omhoog
- HMV omhoog (BD ook omhoog)
- Autoregulatie komt tot stand
- Vaatweerstand ook omhoog (BD ook omhoog)
Welke monogenetische aandoeningen kunnen voor hypertensie zorgen?
- Zeer zeldzaam
- Tubulaire stoornis: Gestoorde zoutuitscheiding (Liddle, Gordon)
- Apparent Mineralocorticoïd Excess (AME)
- Glucocorticoïd onderdrukbaar hyperaldosteronisme (GRA)
- Familiair voorkomen van bijnieradenomen
Hoe kunnen Feochromocytomen en de Syndroom van Cushing zich presenteren?
Feochromocytoom:
- Hartkloppingen
- Bleek
- Aanvalsgewijs
- Stigmata of Neurofibromatose bij LO
- Verhoogde (nor)metanefrines bij Lab
- CT-bijnier aanvragen
Syndroom van Cushing:
- Gewichtstoename (Moonface)
- Psychische klachten
- Habitus en Striae bij LO
- Hyperglycemie en 24-uurs urine cortisol als AO
-
