Week 10 HC 6: Diagnostiek en behandeling hypercortisolisme Flashcards
Cushing syndroom, 2 vormen
ACTH afhankelijk - Hypofyse adenoom - Ectopische ACTH productie ACTH-onafhankelijk - Bijnier adenoom - Bilaterale bijnier hyperplasie - Bijnier carcinoom
Cushing syndroom: morbiditeit; 5 belangrijke aanpassingen
Verandering in lichaamssamenstelling - Verandering in vet verdeling - Spier en huid atrofie - Osteoporose Endocriene veranderingen - Hypothyreoïdie (door hoge cortisol en dus remming TSH) - Hypogonadisme (menstruele stoornis) - Verhoogde adrenale androgeen (door ACTH onafhankelijke neuro-endocriene veranderingen) Belangrijke neuropsychiatrische veranderingen - Depressie - Psychose - Geheugenstoornis - Insomnia Metabool syndroom - Centrale obesitas - Hypertensie - Diabetes Mellitus - Dyslipidemie Hypercoagulabiliteit - Veneuze trombose - Pulmonale embolieen Hogere kans op overlijden hart en vaatziekten is gevolg
Wanneer screenen voor syndroom van Cushing
Aanwezigheid van meerdere en progressieve symptomen
Ongebruikelijke symptomen in relatie tot de leeftijd
Therapie-resistente DM en of hypertensie
Patiënten met een bijnierincidentialoom
Kinderen met groeiretardatie
Eerstelijns screeningstesten
Cortisol excretie in 24 h urine - 2-3x verzameling - Beperkte sensitiviteit - Niet als enige test gebruiken 1 mg dexamethason supressie test - Cut-off waarde: 50nmol/l - Normaal wordt de hypofyse gelijk geremd hierdoor en verminderd ACTH en bijnierhormonen - Bij adenomen zal dit hoog blijven Middernachts speeksel cortisol concentratie - Wordt niet beïnvloed door CBG waarden - Hoge sensitiviteit en specificiteit - Mag geen bloed in speeksel komen!
Classificatie van hypercortisolisme
Chronische stress Chronische ziekte Psychiatrische ziekten (manische depressie/ anorexia/ OCD) Alcohol abusus Alcohol en drugs onttrekking DM Centrale adipositas Nierinsufficientie Zwangerschap Ondervoeding Glucocorticoid resistentie
ACTH-afhankelijk syndroom van Cushing; differentiëren tussen hypofysaire en ectopische oorzaak
MRI
- Adenoom neemt contrastvloeistof trager op dan hypofyse
Bilaterale sinus petrosus inferior sampling
- Bij hypofyse laesies
- Ter plekke ACTH gemeten, centraal hogere ACTH dan perifeer
Ectopische ACTH-productie en acute complicaties
Neuro-endocriene longtumor Bij veel patiënten kom je er niet achter wat de oorzaak is Gaat samen met hoog cortisol Acute complicaties - Infecties (sepsis) - Trombo-embolische complicaties - Ernstige hypertensie en hypokaliemie - Psychiatrische complicaties
ACTH-onafhankelijk syndroom van Cushing
Bijnieradenoom
Bilaterale bijnierhyperplasie
Bijniercarcinoom
Zijn oorzaken van autonome cortisolproductie
Behandeling van syndroom van Cushing
Transsfenoïdale adenomectomie
- Bij 2e lagere kans op remissie
- Risico op hypopituitarisme
Radiotherapie
- Lange periode voordat remissie bereikt wordt (60-80%)
- Vaak ontwikkeling hypopituitarisme
Bilaterale bijnierextirpatie
- Onmiddellijke controle over hypercortisolisme
- Levenslange gluco- en mineralocorticoiden
- Risico op acute bijnierinsufficientie
Drug targets voor behandeling
Remmen van ACTH productie
Remmen van enzymen van de bijnierschors
Cortisol receptor antagonist
