Hoorcollege 7B Flashcards
Functies van digestiestelsel
MDK voorziet lichaam van nutriënten, elektrolyten en water via
- motiliteit
- secretie
- digestie
- absorptie
- opslag
Welke organen geven secretie af?
- speekselklieren
- maag
- darmen
- pancreas
- lever
Waaruit is secretie opgebouwd
- water
- mucus
- HCO3-, H+, Cl-, K+, Na+
- Enzymen
Bouw speekselklier
2 type cellen
- acinaire cel = De cellen die achterin de klier zitten. Sereuze en muceuze cellen.
- ductuscel = in buis naar buiten (intercalated duct)
Samenstelling & functies speeksel
- Mucines (vormen mucus bij menging met water) = zacht maken van voedsel
- Enzymen = lysozyme, vertering
- Ionen = pH regulatie
Wat doen mucines
zacht maken van voedsel
Wat doen enzymen (speeksel)
- antibacterieel effect (lysozyme)
- vertering
- leeftijd- en diersoortafhankelijk (amylase)
Wat doen ionen (speeksel)
- pH regulatie, vooral door aanwezigheid van buffers zoals HCO3-
- diersoortafhankelijk
Samenstelling ionen (speeksel)
Dit is erg diersoortafhankelijk. Je ziet dat het gehalte Na+, PO4 en HCO3 in herkauwers hoger is. Terwijl Cl- in de hond hoger is dan herkauwer. In het serum is Na+ en Cl- juist het hoogst.
Isotonic
oplossing waarvan het aantal opgeloste deeltjes per liter gelijk is aan die van een andere oplossing
Hypotonic
relatief lage osmotische waarde van een oplossing vergeleken met een andere oplossing
Amylase
Enzym dat zetmeel knipt
Omschrijf de samenstelling/uitwisseling van ionen in de speekselklier
Ionen komen vanuit acinaire cellen. De ductus cellen gaan de samenstelling van de speeksel laten variëren naar behoefte van speeksel. Dit gebeurt d.m.v. transporters. Heeft te maken met elektrochemische gradiënten. Er is een ATP pomp met bloedbaan (tegen elektrochemische gradiënt in). De ductuscellen wisselen uit. Binnen een cel altijd negatief geladen. (lumen – interstitium – bloed).
Wat doet de ductuscel?
de ductuscel verzorgt de uitwisseling van ionen.
Na+ in cel <> H+ naar lumen
Cl- in cel <> HCO3- naar lumen
H+ in cel <> K+ naar lumen
De Cl- die de cel binnenkomt verlaat de cel via een kanaal en gaat naar het bloed
Aan de kant van het bloed zit een ATP pomp (Na+/K+ uitwisseling).
Waarom HCO3- naar het lumen en niet Cl-?
Cl- en HCO3- wisselen tegen elkaar uit. Het speeksel heeft een bufferende werking. Bicarbonaat verzorgt dit.
waar treedt primaire secretie op?
dit gebeurt bij de acinaire cellen samen met de uitscheiding van amylase. (isotoon vloeistof)
wat is het verband tussen secretiesnelheid en de concentratie van ionen?
hoe sneller de uitscheiding van speeksel, hoe hoger de concentratie van ionen (m.n Na+ en Cl-). Dit is omdat het lichaam niet genoeg tijd heeft om de ionen terug te resorberen.
Het speeksel is dan meer isotoon.
Bijv. bij voedselopname.
Hoe worden speekselklieren gereguleerd?
Volledig neuraal. Autonoon zenuwstelsel (ANS)
Waarom ANS bij speekselklier?
Omdat het zien van voedsel al een prikkel kan zijn voor het meer produceren van speeksel. Dit wordt gereguleerd door ANS.
3 fases van regulatie secretie
- Cefale fase
- Gastrische fase
- Intestinale fase
In welke fase valt secretie van speeksel?
100% cefale fase, daarna geen functie meer voor speeksel.
ANS
> parasympaticus: n. vagus –> stimulatie
> sympaticus ook (sommige diersoorten geen functie in vertering, bijv. tijdens jagen)
wat is bijzonder aan de cefale fase?
Tijdens deze fase geldt ook het feedforward systeem, waarbij het denken of zien eten al een prikkel kan zijn voor de aanmaak van secretie. Dit wordt gereguleerd via het parasympatische systeem.
Wat zijn de verschillende celtypen in een maagklier?
- Muceuze halscellen
- Parietaal cellen
- Enterogastronen
- Hoofdcellen
- D-cellen
- G-cellen
Secretie halscellen
mucus, bicarbonaat
Secretie parietaal cellen
Gastrine zuur (HCl) (Intrinsieke factor)
Secretie enterogastronen
Histamine
Secretie hoofdcellen
Pepsin(ogeen)
Gastrine lipase
Secretie D-cellen
Somatostatine
Secretie G-cellen
Gastrine
Samenstelling maagsap
- HCl (H+ en Cl-) = denaturation van eiwitten en onschadelijk maken van micro-organismen
- Pepsinogeen > lage pH > pepsine = afbraak van eiwitten
- Alkalische slijm (mucus + HCO3-) = bescherming maagwand tegen lage pH in het lumen
- water
- Ionen: Na+, K+
omschrijf maagsapsecretie in parietale cel
Door CO2 + H20 wordt H2CO3 (koolzuur) gevormd. Dit valt uiteen naar H+ en HCO3- door koolzuuranhydrase (CA).
HCO3- wisselt uit met Cl- via een wisselaar naar het bloed/interstitium. Cl- verlaat de cel naar de lumen zijde. Dit gaat samen met H+ (hier is een H+/K+ - ATPase pomp voor nodig, vanwege protonengradient). Bicarbonaat verlaat de cel zodat concentratie laag blijft > evenwicht naar rechts.
H2O en CO2 diffunderen vanuit het bloed de cel in door gecreëerde osmotische gradiënt. H2) gaat paracellulair naar het lumen.
Hoe wordt maagsapsecretie gereguleerd?
Neurohormonaal
ANS, humoraal (hormonen) en ENS (enteric nervous system)
hoe werkt de neurohumorale regulatie maagsapsecretie?
- Neuraal
- ENS (mechano- + chemoreceptoren) > stimulatie
- Parasympaticus, n. vagus (ACh) > stimulatie - Endocrien
- Gastrine > stimulatie - Paracrien
- Histamine > stimulatie
- Somatostatine > remming
Hoe worden de mechano- en chemoreceptoren geprikkeld?
Mechanoreceptor = door rek op de maagwand wanneer bolus maag binnenkomt.
Chemoreceptor = door het binden van bepaalde hormonen die secretie stimuleren.
Eigenschappen gastrine
Afgifte: endocrien door G-cellen in maag en duodenum
Stimuli: hoge pH, AZ, peptiden, ACh in maag
Functie: stimuleren van maagzuursecretie v.d. parietale cel
Eigenschappen histamine
Afgifte: paracrien door ECL-cellen in maag.
Stimuli: gastrine, ACh (n. vagus) in maag
Functie: Grijpt aan op H2 receptoren. Krachtigste stimulator voor maagzuursecretie v.d. parietale cel.
Eigenschappen somatostatine
Afgifte: paracrien door D-cellen in maag.
Stimuli: (te) lage pH in maaglumen, gastrine, enterogastronen en ENS in maag
Functie: Remmen van maagzuursecretie v.d. parietale cel.
Welk hormoon stimuleert de secretie van maagsap het meest?
histamine
synergie
hoger dan de som (van 2 enzymen samen).
Synergie parietale cel
histamine en gastrine hebben een synergie en zijn daarom samen heel potent.
omschrijf stimulatie gastrine en histamine op parietale cel
G-cel, gestimuleerd door ANS en vagale reflex, geeft gastrine af aan bloedbaan na stimulatie door neuron. Gastrine gaat naar de ECL-cel en stimuleert de afgifte van histamine. Gastrine prikkelt, net als histamine, de parietale cel (ook) direct. De parietale cel kan ook door de n. vagus (ACh) gestimuleerd worden. De n. vagus stimuleert ook de aanmaak van histamine.
Vormen gastrine
Er zijn 2 vormen van gastrine; kleine gastrine (antrum, halfwaardetijd 7 minuten) en grote gastrine (duodenum, halfwaardetijd 38 minuten).
In welke fase valt secretie van maagsap?
- Cefale fase = 30% maaltijdrespons
- Gastrische fase = 60% maaltijdrespons
- Intestinale fase = 10% maaltijdrespons
Stimuli maagsapsecretie cefale fase
Stimuli: denken aan / zien, ruiken, proeven van voedsel (feedfoward).
- Vagale reflex > n. vagus innerveert parietale cellen (direct) en G-cellen (indirect)
Stimuli maagsapsecretie gastrische fase
Stimulus: rek maagwand
- Vagovagale reflex + ENS > innervate parietale cellen en G-cellen.
Stimuli: aminozuren, peptiden
- stimulatie G-cellen
Stimuli maagsapsecretie intestinale fase
Stimulus: rek in duodenum
- vagovagale reflex > innervatie G-cellen in maag
Stimuli: AZ en peptiden in chymus (zure bolus) in darm > stimulatie G-cellen in darm
Stimuli: AZ en peptiden in bloed > directe stimulatie op parietale cellen.
Op welke receptoren en waar grijpen de verschillende stimuli?
- N. vagus met ACh op M3-receptor (parietale cel en G-cel)
- G-cel met gastrine op CCK-receptor (parietale cel en ECL-cel)
- ECL-cel met histamine op H2-receptor (parietale cel)
- D-cel met somatostatine op ST2-receptor (ECL-cel, G-cel, parietale cel) (remming).
Omschrijf de remming van de parietale cel
Door de productie van maagsap worden de H+ afgeven aan de maaglumen om zo een zuur milieu te creëren. Deze uitwisseling vindt plaats via een H+/K+-ATPase protonenpomp. Wanneer er genoeg H+ zijn (het milieu (te) zuur is), kunnen deze de D-cel activeren om somatostatine te produceren. Somatostatine remt de ECL-cel, G-cel en parietale cel, waardoor de productie van histamine en gastrine, en de uitwisseling van K+ en H+ aan het darmlumen wordt stilgelegd. (Negatieve feedback)
Gastroduodenale overgang
- Teerste punt in digestietractus
- Gastroduodenale coordinatie: voorkomen maag- en duodenumzweren
a. door ENS
b. door enterogastronen werking van secretine, GIP en CCK
enterogastronen
maagremmers uit darm, die D-cellen stimuleren tot productie van somatostatine
bijv. secretine, GIP en CCK
GIP
Gastric inhibitory polypeptide
CCK
cholecystokinine
Eigenschappen secretine
Afgifte: endocrien door S-cellen in het duodenum
Stimuli: lage pH in het duodenum
Functies: Remmen van zuursecretie + lediging maag. (Stimuleren van secretie HCO3- door ductuscellen pancreas + galgangepitheel)
Eigenschappen GIP
Afgifte: endocrien door K-cellen in duodenum/jejunum
Stimuli: koolhydraten, vetzuren in duodenum
Functie: remmen van zuursecretie + lediging maag
Eigenschappen CCK
Afgifte: endocrien door I-cellen in duodenum/jejunum
Stimuli: vetten en eiwitten in duodenum
Functies: remmen van zuursecretie + lediging maag. (stimuleren van acinaire cel pancreas + galblaascontractie)
In welke fase zijn enterogastronen actief? Wat doen ze?
intestinale fase.
Wanneer het eten de maag uitgaat, worden er signalen afgegeven aan de enterogastronen door voedingsstoffen in het eten. Enterogastronen worden geactiveerd om GIP, CCK en secretine af te geven. Deze geven negatieve feedback aan de D-cellen in de maag.
Welke cellen worden door enterogastron gestimuleerd?
D-cellen voor de productie van somatostatine
