antivirusni i antihelmintici Flashcards
ACIKLOVIR
analog GVANOZINA (purinska baza)
učinkovit protiv H.simpleks i V.zoster
ometa sintezu ugradnjom umjesto gvanozina:
(inkorporacijom u DNA polimerazu) terminacija lanca
(kompetitivnom inhibicijom) prestanak sinteze
za aktivaciju su potrebna 3 fosforilacijska koraka što uključuje 3 enzima ( 1.enzim je virus-specifičan a ostala dva su kinaza domaćina)
način primjene
TOPIKALNO - herpes labialis
ORALNO - genitalne i mukokutane lezije
I.V. - herpetički encefalitis, neonatalni HSV, imunokompromitirani pacijenti
nuspojave su rijetke, ali potencijalno je nefrotoksičan
GANCIKLOVIR
CITOMEGALOVIRUS i H.simples
*sojevi H.simpleks virusa koji imaju manjak timidin-kinaze su rezistentni na ganciklovir
Analog gvanozina – inhibicija virusne DNA polimeraze
Tri fosforilacijska koraka (vidi aciklovir)
Nuspojave: MIJELOSUPRESIJA (i.v.)
eliminacija preko bubrega (klirens jednak klirensu kreatinina)
Intravenski, oralno (valganciklovir)
ANTIRETROVIRUSNI LIJEKOVI (HAART)
Antagonisti CCR5 receptora - inhibitori ulaska u stanicu
MARAVIROK
Nukleozidni/nukleotidni inhibitori reverzne transkriptaze (NRTI)
LAMIVUDIN I ZIDOVUDIN I ABAKAVIR
Nenukleozidni inhibitori reverzne transkriptaze (NNRTI)
NEVIRAPIN
Inhibitori integraze
RALTEGRAVIR
Inhibitori proteaze (IP)
INDINAVIR
RITONAVIR
MARAVIROK
PER OS
inhibitor ulaska virusa u stanicu
veže se za CCR5 koreceptor i inhibira ulazak virusa u stanicu ako se radi o CCR5 tropnom
HIV-1 virusu
Neaktivan protiv CXCR4 ili dualnih sojeva virusa
Primjena kod neuspjeha prethodnih th. (najčešće se daje nakon prve linije)
FK: supstrat CYP3A4 - prilagodba doze (tako povećava jetrene enzime AST i ALT)
Štetni učinci: porast jetrenih enzima, hepatotoksičan, poremećaji GI, mialgije, artralgije, poremećaji spavanja
većinom se izlučuje stolicom
ZIDOVUDIN
PER OS, I.V.
nukleozidni inhibitor reverzne transkriptaze (NRTI)
- odobreni antiretrovirusni lijek (HIV1 i 2)
analog deoksitimidina (treba se fosforilirati)
RIFAMPICIN povećava njegov klirens
↓ vertikalni prijenos HIV-a (primjena u HIV+ trudnica)
Usporuje kliničku progresiju i produžuje preživljenje
izlučuje se preko bubrega
Često se primjenjuje zajedno s lamivudinom, dostupna je i fiksna kombinacija
Štetni učinci: MIJELOSUPRESIJA (makrocitna anemija, neutropenija), dislipidemija, inzulinska rezistencija, porast jetrenih enzima
NEVIRAPIN
PER OS, I.V.
NEnukleozidni inhibitor reverzne transkriptaze (rezistencija na ovu skupinu lijekova pojavljuje se relativno brzo)
Liječenje samo HIV1
NE TREBA SE FOSFORILIRATI; izravno se veže za HIV reverznu traskriptazu
Jednokratna doza (200mg) nevirapina učinkovita je u prevenciji prijenosa HIV-a od majke na novorođenče
Umjereni induktor CYP3A enzima
Štetni učinci: OSIP, HEPATOKSIČNOST
RALTEGRAVIR
PER OS
Inhibitor integraze, ometa integraciju reverzno prepisane HIV DNA u genetski materijal stanice domaćina, rezistencija rijetka
Liječenje HIV 1 i 2
!! Primjena kod sojeva rezistentnih na druge lijekove
FK: manje interakcija na razini CYP enzima;
NE s antacidima!!!
Štetni učinci: proljev, mučnina, omaglica, glavobolja, porast kreatinin-fosfokinaza
INDINAVIR I RITONAVIR
PER OS
Inhibitori proteaza (IP)
Liječenje HIV 1 i 2
NE TREBAJU SE FOSFORILIRATI; izravno se vežu za virusne proteaze i inhibiraju ih
Nastaju neinfektivni virioni
Monoterapija kontraindicirana!
(razvoj rezistencije)
FK: indinavir uz dosta vode BEZ hrane, ritonavir S hranom
Inhibitori CYP enzima, pogotovo ritonavir („farmakoKINETSKI pojačivač”)
-lijekovi koji inhibiraju CYP enzime (cimetidin, eritromicin…) povećavaju koncentraciju lijeka u tijelu
Štetni učinci IP:
nefrolitijaza, hiberbilirubinemija (važna hidracija!)
“kušingoidna”preraspodjela masti
porast TG i LDL
inzulinska rezistencija (porast GUK-a)
parestezije, GIT nuspojave, porast jetrenih enzima i serumske razine CK
promjene osjeta okusa
hepatits B
nukleozidni analozi - direktni antiviralni efekt
inhibitori RNA polimeraze - inf alfa
interferoni
Citokini domaćina sa složenim antivirusnim, imunomodulacijskim i antiproliferativnim učincima
Interferoni, a posebno IFN-gama, imaju imunomodulacijska svojstva, a to uključuje pojačanu prezentaciju antigena i aktivaciju makrofaga, NK stanica i citotoksičnih limfocita T
Stvaranje i otpuštanje IFN-α tipa I tipično su potaknuti virusnom infekcijom, stvaraju ga leukociti
Fibroblasti i epitelne stanice produciraju IFN-β
IFN-γ je produkt aktiviranih limfocita T
IFN-α (s.c., i.m.) i pegIFN-α (pegelirani oblik - omogućuje rjeđe doziranje)
Štetni učinci:
SINDROM SLIČAN GRIPI
Povišenje jetrenih enzima
Kardiotoksičnost i neurotoksičnost
Mijelosupresija
Alopecija
Reverzibilni gubitak sluha
s.c., i.m.
Indikacije
HBV, HCV, Kaposijev sarkom, genitalne bradavice (topički), prevencija diseminacije HSV u malignih bolesnika
RIBAVIRIN
Širok raspon virusa: HCV, HIV, influenza A i B, RSV!!!!!!, HIV-1…
u kombinaciji sa interferonom alfa
Analog gvanozina – zahtijeva tri fosforilacijska koraka
inhibira virusnu o RNA ovisnu polimerazu
FK: oralna bioraspoloživost povećava se ako se uzima uz masne obroke
Nuspojave: HEMOLITIČKA ANEMIJA
KONTRAINDIKACIJE:
Nekorigirana anemija, terminalna faza bubrežne bolest, ishemijska vaskularna bolest, trudnoća
novi lijekovi za hepatitis c
1.ELBASVIR
- NS5A - PROTEIN VAŽAN ZA SATAVLJANJE NOVIH HCV VIRONA
- SOFOSBUVIR
- NS5B - RNA POLIMERAZA - GRAZOPREVIR
- NS3/4A - SERINSKA PROTEAZA KOJA SUDJELUJE U POST I TRANSLACIJSKOJ OBRADI RNA I UMNAŽANJU HCV
lijekovi protiv virusa influence (djelovanje na m2)
AMANTADIN (per os)
Blokada M2 protonskog ionskog kanala na membrani virusne čestice, inhibicija oslobađanja virusne RNA unutar inficirane stanice domaćina (brzi razvoj rezistencije zbog sklonosti mutacijama)
Liječenje samo influence A!!!!
Štetni učinci: GIT (mučnina, anoreksija), SŽS (vrtoglavica, nesanica, nemir; rjeđe s rimantadinom) – antiparkinsonik
kontraindikacija: trudnoća
lijekovi protiv virusa influence (djelovanje na neuroaminidazu)
OSELTAMIVIR (PER OS)
ZANAMIVIR (INHALACIJSKI I INTRANAZALNO)
Liječenje influenze A i B
Inhibitori neuraminidaze
Analozi sijalične kiseline
veća učinkovitost ako se uzme unutar 24h od pojave simptoma!!
Specifičnosti:
Oseltamivir: oralni predlijek
štetni učinci: GI smetnje
Zanamivir: inhalacijska ili intranazalna primjena
štetni učinci: kašalj, bronhospazam
lijekovi protiv protozoa
metronidazol
